یه چیز باحال پیدا شده که حسابی تاریخ‌دوستا رو هیجان‌زده کرده: یه مهره بازی خیلی قدیمی که بیشتر از هزار سال قدمت داره و نماد شاه یه بازی وایکینگی بوده! این مهره خوش آب و رنگ، طبق بررسی جدید، جزو معدود تصویرهایی هست که از پادشاه‌های دوران وایکینگا باقی مونده. خودت فکر کن، وسط باقی مونده‌های باستانی، یهو یکی اینو پیدا کنه!
پیتِر پنتس، باستان‌شناس موزه ملی دانمارک، میگه این مهره در واقع شاهی رو نشون میده که مال پایان قرن دهم میلادیه، دقیقاً همون دوره‌ای که یکی از معروف‌ترین پادشاه‌های وایکینگ به اسم “هرالد بلوتوث” حکومت می‌کرد (بلوتوث رو شنیدی؟ اسم تکنولوژی بی‌سیم هم همین پادشاهه، چون اون موقع چندتیکه منطقه رو به هم وصل می‌کرد، شبیه کاری که بلوتوث الان با گجت‌ها میکنه!). البته پنتس تأکید داره نمیگه این مهره خودِ هرالد رو نشون میده، فقط میشه گفت یکی از پادشاهای اون دوره‌ست.
جالب اینجاست که شاه مورد بحث، مدل موی خاصی داره: فرق وسط با موج کنار (جلو گوش‌ها کاملاً دیده میشن!) و پشت سر هم کوتاه. تازه، سیبیل بزرگ و خط ریش و یه ریش بلند بافته‌شده هم داره. واقعاً بهش لقب “فشن وایکینگا” میخوره! درباره قیافه‌ش، پنتس میگه خیلی جزئیات داره و صورتش پر از شیطنت یا حتی یه خرده خبیث به نظر میاد.
هنرهای عصر وایکینگا (یعنی بازه بین سال ۷۹۳ تا ۱۰۶۶ میلادی)، بیشتر روی طرح‌های پیچیده و هیولایی متمرکز بودن – زیاد تصویرهای آدمیزاد نداشتن. برای همینم هست که این مهره واقعاً خاص و کمیابه و از معدود چهره‌های انسانی اون دورانه.
اما بیا یه کم درباره خود مهره توضیح بدم: این تیکه کوچولو فقط ۳ سانتی‌متر قد داره و از عاج والروس ساخته شده (والروس یه جور فُک خیلی گنده قطب شمالیه که عاج داره). این مهره رو حدود سال ۱۷۹۸ میلادی در حفاری‌های منطقه ویکن جنوب نروژ کشف کردن، چند کیلومتری غرب اسلو. اولش جزو اولین اشیای ثبت‌شده موزه بوده، ولی بعد گذاشتنش تو انباری و کلاً فراموش کردنش! تا اینکه پنتس بعد از ۲۰۰ سال یهو پیداش کرد و کلی ذوق‌زده شد که همچین چیزی تو انبار موزه بوده و خودش هیچوقت یه وایکینگی به این شکل ندیده بود.
نهایتاً معلوم شد این یه مهره شاه از بازی Hnefatafl بوده – که بهش میگن “شطرنج وایکینگی” (یه جور بازی رومیزی استراتژیک قدیمی که قبل از اومدن شطرنج اصلی تو اروپا محبوب بوده؛ خود شطرنج شاید از هند یا ایران اومده باشه!). چندتا مهره دیگه هم همراهش پیدا کردن، ولی اثری از خود صفحه بازی نبوده. البته اون موقع تخته بازی رو بعضاً روی سنگ حَک می‌کردن.
در مورد خود واژه “وایکینگ” هم بدونین: این یه اسم خارجی بود که انگلیسی‌ها به دریازنان نورسی (اون موطلایی‌های اسکاندیناویایی) دادن و معنی چیزی شبیه “دزد دریایی” میده؛ در واقع همه مردم نورس به اون معنا وایکینگ نبودن! فقط کسایی که کنار دریا زندگی می‌کردن و تابستونا می‌رفتن یورش، این لقب رو داشتن. بقیه، مثل کشاورزا و صنعتگرا، زندگی عادی داشتن.
مردم نورس تقریباً از قرن چهارم میلادی از فرهنگ ژرمنی جدا شدن؛ اما عملاً دوران وایکینگ رو از سال ۷۹۳ میلادی یعنی حمله به Lindisfarne (یک صومعه تو انگلستان که وایکینگ‌ها بهش حمله کردن) شروع می‌کنن و پایانش هم شکست وایکینگا تو نبرد “استمفورد بریج” (Stamford Bridge) تو انگلستان در سال ۱۰۶۶ بوده، فقط چند هفته قبل از تسخیر انگلیس توسط نورمان‌ها.
اینکه تصویر این مهره تا به امروز باقی مونده، فرصتی بی‌نظیره برای اینکه بدونیم واقعاً شاه‌های وایکینگ چه ظاهر و استایلی داشتن. به قول پنتس: “این یه پرتره مینیاتوریه و واقعاً نزدیک‌ترین چیزی که میشه به تصویر یه وایکینگ رسید!” حسابی جای فکر و تخیل برای دوستای تاریخ‌دوست باز میکنه که واقعاً وایکینگا چقدر خاص بودن!
منبع: +
