خب رفقا، یه خبر فوقالعاده جالب براتون دارم: گروهی از دیرینهشناسها (یعنی همون دانشمندایی که فسیل و موجودات قدیمی رو بررسی میکنن) در آمریکا موفق شدن بقایای تقریباً سالم یه دایناسور اردکمنقاری رو پیدا کنن که از 66 میلیون سال پیش تا الان مونده! جالب اینجاست که بخشی از پوست و حتی شکل ظاهری و جزئیات اسکالش (اسکال به اون برآمدگیهای ریز و مثل پولک میگن) اندازه نوک پاهاش هم حفظ شده.
ماجرای این کشف باورنکردنی چطور اتفاق افتاده؟ دانشمندها کشف کردن که یه لایه خیلی نازک گل (تقریباً یک صدم اینچ، یعنی تقریباً هیچی!) به طور اتفاقی و خفن روی بدن این دایناسور بعد از مرگش نشسته و باعث شده ظاهر بیرونی بدنش نسبتاً دست نخورده بمونه! این روش رو clay templating میگن، یعنی یه جور پوشش گِلی خیلی نازک که نقش قالب رو بازی میکنه و پوست و برآمدگیها و جزئیات مثل سمها رو ذخیره نگه میداره.
تیم دانشگاه شیکاگو، با کلی تصویربرداری حرفهای – از اسکن CT توی بیمارستان گرفته تا بررسی لایههای فسیل و آنالیز ریز به ریز خاک و اجزای کشفشده – موفق شدن یه مدل سهبعدی کامل از این دوست اردکمنقاری بسازن. این بار نه مثل تصویرسازیِ ذهنی قبلی که دانشمندها همیشه میموندن بدن دایناسورها دقیقاً چه مدلی بوده. نه! این دفعه همهچیز واقعی و مستنده.
اسم این دایناسور Edmontosaurus بوده و اتفاقاً دو مدلش رو پیدا کردن: یکی نوجوان، یکی بزرگتر. هر دوشون کلی از سطح پوست بیرونیشون به همین شیوه قالبگیریشده مونده و حتی ردیف خارهای روی دم هم مشخصه – یعنی یه خط صاف از برآمدگی های گوشتی روی گردن و تنهشون که تبدیل میشه به ردیف خار روی دم، هر خار دقیقاً روی مهره مربوط به خودش قرار گرفته! تازه پوستشون پر از این اسکالهای ریز و مینیاتوری بوده که اندازهشون فقط 1 تا 4 میلیمتره – عجیب نیست یه دایناسور 12 متری همچین پوست کوچیک اسکالی داشته باشه؟
حالا یه نکتهی بامزه! دانشمندها تأکید کردن که این دایناسورهای “مومیایی” واقعاً مثل مومیاییهای مصر نیستن که بدن و بافت هاشون دست نخورده بمونه؛ اینجا فقط نقش و شمایل و پوسته بدن با یه فیلم گلی نازک به ضخامت کاغذ حفظ شده و خبری از بافت اصلی نیست. انگار یه ماسک از روش بدنش درست شده که الان با دقت شده یک سند تاریخی عجیب غریب.
خود آقای Sereno (پروفسور معروف و مسئول این پروژه) گفته کل این اتفاق نتیجه یه سری شرایط فورسماژور و شانسی توی طبیعته. مثلاً یه سیل سریع و مرگبار اومده و اجساد این دایناسور رو برده زیر لایهای از گل و رس، تازه یه نوع بیوفیلم (یه لایه نازک باکتریایی که روی سطح بدن میشینه و بار الکتریکی مخصوص داره) کمک کرده که ذرات خاک به سطح بدن بچسبه و اون ماسک گل فوق نازک رو بسازه. بعداً وقتی بدن پوسیده، اون ماسک گلی باقی مونده و حالا شده پنجرهای به گذشته.
از اینجا به بعد نرمافزار و تکنولوژی وارد بازی میشن: تیم با اسکنهای سه بعدی و تصویربرداری حرفهای تونستن مدل دقیق از بدن نرم و شمایل زندگیِ دایناسور رو با جزئیات بالا بازسازی کنن. حتی سمهای پاهاش رو با جاپاهای فسیل شده همون دوره مقایسه کردن و دیدن دقیقاً میخوره! تازه جالبتر اینه که جلو پاهاش فقط با سمها زمین رو لمس میکرده ولی عقب پاهاش پشت سم یه پد گوشتی هم داشته – یه چیز کاملاً متفاوت با بقیه.
توی کل این کشفیات کلی نکته تازه و “اولین بار”ها دیده شده؛ مثلاً:
- اولین سمهایی که توی یه مهرهدار خشکیزی دیده میشه،
- اولین خزندهای که واقعاً سم داره،
- اولین حیوان چهارپایی که مدل قرار گرفتن دست و پاهاش متفاوت بوده!
خیلی باحاله نه؟ همه اینا توی یه منطقه خاص توی وایومینگ به اسم “مومیایی زون” کشف شده که انگار معدن گنج دایناسورهاست و هنوزم کلی سورپرایز واسه آینده داره.
ضمناً مقالهشون توی نشریه معتبر Science منتشر شده و الان هر کسی میتونه نتایج تیم رو دنبال کنه و از این کشفیات خفن لذت ببره. حالا اگه روزی خواستین بدونین واقعاً یه اردکمنقاری 66 میلیون سال پیش چه شکلی بوده، این مدل دقیق و علمیش اینجاست – درست مثل یه عکس واقعی از عصر دایناسورها!
منبع: +
