خب رفقا، امروز می‌خوام یه چیزی براتون تعریف کنم که واقعاً باحاله! گوگل تونسته با استفاده از حسگر حرکتی (همون accelerometer که توی گوشیا و ساعتای هوشمند هست و حرکت رو تشخیص میده) بیش از ۲ میلیارد گوشی رو به یه سیستم هشدار زلزله جهانی تبدیل کنه! یعنی گوشیتون فقط واسه عکس گرفتن و وب‌گردی نیست، داره جونتون رو هم نجات میده!
بین سال‌های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۴، این سیستم که به اسم Android Earthquake Alerts یا همون AEA معروفه، تونسته بیش از ۱۱ هزار زلزله رو با همین گوشی‌ها شناسایی کنه و بیشتر از ۱۲۰۰ تا هشدار زلزله به کاربرای اندروید تو ۹۸ کشور دنیا بفرسته! جالب‌تر اینکه حالا به جای فقط ۲۵۰ میلیون نفر، نزدیک ۲/۵ میلیارد نفر به این هشدارها دسترسی دارن. یعنی دسترسی مردم به هشدار زلزله ده برابر شده!
اما این قضیه چطور کار می‌کنه؟ گوشی‌ها و البته ساعتای هوشمندتون (که همشون شتاب‌سنج دارن)، وقتی یه لرزش کوچیک حاصل از یه موج P رو – که قبل از موج اصلی و مخرب زلزله میاد – احساس کنن، یه اخطار می‌فرستن به سرورای گوگل. اینجا گوگل با کنار هم گذاشتن داده‌های کلی گوشی (چون هرکدومشون مجزا خیلی دقیق نیستن) می‌فهمه که جای خاصی داره تکون می‌خوره یا نه. موج P، یعنی همون موجیه که اول از همه و با سرعت خیلی زیاد پخش می‌شه، اما هنوز شدت اصلی و ترسناک زلزله (موج S) رو نداره. پس اگه بفهمن این موج اومده، می‌تونن حتی چند ثانیه قبل از اینکه همه‌چی بلرزه بهتون هشدار بدن و این چند ثانیه واقعاً می‌تونه فرق بین زندگی و مرگ باشه — مثلاً از نردبون بیاین پایین، از پنجره برید کنار یا پشت یه وسیله محکم قایم شید.
تا الان فکر می‌کردیم فقط کشورای پیشرفته ـ مثلاً ژاپن، آمریکا، کره‌جنوبی یا چین ـ برنامۀ هشدار زلزله دارن که تازه کلی هزینه می‌بره و فقط مناطق خاصشون رو پوشش میده؛ اما این سیستم گوگل داره این امکان رو جهانی می‌کنه، بدون اینکه نیاز باشه دولت‌ها میلیاردها خرج ساخت ایستگاه لرزه‌نگاری (همون seismometer که دستگاه مخصوص ثبت و بررسی زلزله‌ست) کنن.
این سیستم به صورت واقعی هم تست شده. تا مارس ۲۰۲۴، تو کشورهایی مثل آمریکا، یونان، ترکیه، ژاپن و اندونزی، گوگل رسماً ۱۲۷۹ تا هشدار فعال داشته و جالب‌تر اینکه نظرسنجی‌ها نشون داده ۸۵٪ کسایی که زلزله رو حس کردن، قبلش این هشدار رو دریافت کردن. ۳۶٪ تونستن قبل از شروع لرزش هشدار رو بگیرن، ۲۸٪ موقع لرزش و ۲۳٪ بعد از لرزش. یعنی حتی بعضیا چند ثانیه وقت داشتن خودشونو قایم کنن.
حالا انگار تا الان فقط سه بار این سیستم اشتباه کار کرده (مثلاً یکی‌شون فکر کرده رعد و برق زلزله بوده و یه بار هم به خاطر یه نوتیفیکیشن دسته‌جمعی گوشی‌ها با هم لرزیدن!) که واقعاً در مقابل این همه هشدار، خیلی ناچیزه.
با همه این اوصاف، کار گوگل هنوز بی‌نقص نیست. مثلاً تو زلزله‌های بزرگ سال ۲۰۲۳ ترکیه، قدرت زلزله رو کمتر از واقعیت نشون داده بود که تیمشون گفته الگوریتم‌هاش رو اصلاح کرده و امیدوارن تکرار نشه. چون اندازۀ زلزله رو درست تخمین بزنی یا نه، خیلی مهمه و سیستم‌های معمولی هشدار زلزله (یه توضیح کوچولو: به این سیستم‌ها EEW یا «سیستم هشدار سریع زلزله» می‌گن) توی زلزله‌های بزرگ همیشه چالش دارن.
البته یه دغدغه دیگه اینه که یه شرکت بزرگ تکنولوژی — مثل همین گوگل — مسئول هشدارهای نجات‌بخش زندگی بشه! اما گوگل می‌گه این سیستم فقط مکمل سیستم‌های رسمی و دولتیه، نه جایگزینشون.
در کل، دانشمنداش می‌گن همین که با گوشی‌هایی که هرکسی دستشه می‌تونیم مثل یه شبکه عظیم کار کنیم و زودتر از اینکه زلزله برسه، بدون هیچ صرف هزینۀ عجیب و غریب، به مردم هشدار بدیم، مساوی با یه انقلاب توی امداد و نجاته. گوگل و بقیه دارن سعی می‌کنن با دیتای بیشتر و الگوریتم‌های جدید این کار رو حتی بهتر و دقیق‌تر کنن.
خلاصه اینکه دفعه‌ی بعد که گوشیتون یه دفعه هشدار زلزله داد، بدونین بخاطر تکنولوژی باحالیه که شاید همون چند ثانیه نجات‌دهنده رو بهتون بده! مطمئن باشین دنیای آینده با اینجور هم‌افزایی بین مردم و تکنولوژی خیلی امن‌تر می‌شه.
منبع: +
