تا همین چند وقت پیش، اقیانوس آرام یکی از عجیب‌ترین معماهاشو حل نکرده بود: چرا یه بیماری مرموز باعث شد میلیاردها ستاره دریایی تو سواحل از آلاسکا تا مکزیک به فنا برن و بدنشون practically آب شه؟ دیگه الان بعد از ده سال سردرگمی و حدس و گمان، دانشمندا بالاخره تونستن مجرم اصلی رو پیدا کنن و خب، داستان عجیب‌تر از اونه که فکرشو بکنی!
ماجرا از سال ۲۰۱۳ شروع شد، وقتی یه بیماری با اسم نافرم “sea star wasting syndrome” یا همون “بیماری تحلیل رفتن ستاره دریایی” سر و کله‌ش پیدا شد. قشنگ ظاهرش هم جوری بود که هر کی می‌دید وحشت می‌کرد: اول با تاول و ورم کوچیک شروع میشه، بعد کم‌کم بازوهاشون میوفته و بافتشون از هم می‌پاشه و آخرش هم کل ستاره دریایی تبدیل به یه تیکه خمیر میشه.
بزرگ‌ترین قربانی این تراژدی “ستاره دریایی آفتابگردان” یا Pycnopodia helianthoides بود. یه زمانی فرمانروای کف دریا بود، ولی تو پنج سال، جمعیتش بیشتر از ۹۰ درصد ریزش کرد! تصور کن دست و بالشون همینطوری می‌افتاد! آلیسا گمن (Alyssa Gehman)، یه بایولوژیست متخصص بیماری‌های دریایی تو موسسه Hakai کانادا، میگه واقعاً صحنه ناراحت‌کننده‌ای بود.
خب حالا سؤال: چی داشت این جماعت ستاره دریایی رو ظرف مدت کوتاه خاکشیر می‌کرد؟ سال‌ها فکر می‌کردن شاید یه ویروس خاص باشه، مثلاً densovirus، اما بعد معلوم شد این ویروسه کلاً تو بدن سالمشون هم هست و ربطی به بیماری نداره – یعنی مثل باکتری‌های مفید تو بدن خودمون، اصلاً جزو ساکنین عادی بدنشونه.
مسئله وقتی حل شد که پژوهشگرها به جای تیکه‌های بدن مرده ستاره‌های دریایی، رفتن سراغ یه مایع عجیب و غریب تو بدن این موجودات به اسم “coelomic fluid” (یعنی اون مایعی که دور اعضای داخلی بدنشونه). اونجا متوجه شدن که یه باکتری به اسم Vibrio pectenicida توش به شدت زیاده. حالا Vibrio pectenicida قبلاً معروف بود که تو صدف‌ها دردسر درست میکنه، ولی کسی فکر نمی‌کرد با ستاره دریایی هم دشمن باشه! این باکتری با سرعت عجیب، بافت بدن ستاره‌های دریایی رو متلاشی میکنه.
بلِیک اوشیجیما – میکروبیولوژیست دانشگاه کارولینای شمالی – میگه پی بردن به عامل اصلی بیماری‌هایی که زیر آب اتفاق می‌افتن واقعاً کار سختیه! اما دانشمندای این پروژه واقعاً کارآگاهی کردن و ماجرارو حل کردن.
حالا چی میشه؟ پیدا شدن این باکتری قاتل یه جورایی کورسوی امید درست کرده. دانشمندا دارن دنبال راه‌هایی می‌گردن که ستاره‌های مقاوم رو پیدا کنن، چندتاشونو تو طبیعت جابه‌جا کنن، یا تو اسارت پرورش بدن که جمعیت‌شون دوباره زیاد بشه. حتی ایده دادن که از “پروبیوتیک” (یعنی باکتری‌های مفید مثل چیزایی که تو ماست هست) استفاده کنن تا قدرت ایمنی ستاره‌های آسیب‌پذیر رو ببرن بالا.
غیبت ستاره‌های دریایی فقط مشکل خودشونه؟ اصلاً! این موجودات نقش خیلی مهمی تو کنترل جمعیت توتیای دریایی (sea urchin) دارن. وقتی این شکارچی‌ها از بین رفتن، جمعیت توتیاها زیاد شد و افتادن به جون جنگل‌های کِلپ (kelp forests یعنی جنگل‌های جلبکی زیر آب که کلی ماهی و موجود دریایی اونجا زندگی می‌کنن). نتیجش؟ تو ده سال گذشته ۹۵ درصد این جنگلای زیر آب تو سواحل کالیفرنیای شمالی نابود شدن! آلیسا گمن میگه: “ستاره‌های دریایی از زیر آب معصوم به نظر میان، ولی در واقع هر چی اون زیر زندگی میکنه رو می‌خورن!”
حالا که بعد این همه سال مقصر اصلی لو رفته، پژوهشگرا امیدوارن بشه جمعیت ستاره‌های دریایی رو احیا کرد و دوباره تعادل اکوسیستم دریایی رو برگردوند.
اگه دوست داری بیشتر بدونی، نتیجه تحقیق هم تو ژورنال Nature Ecology and Evolution چاپ شده. واقعاً نشون میده گاهی حتی ترسناک‌ترین معماها هم بالاخره حل میشن، فقط باید پیگیر باشی!
منبع: +
