تا حالا فکر کردی میشه همزمان هم توی یه زمین گوسفند چروند، هم برق خورشیدی تولید کرد؟! آره، این داستان واقعاً تو استرالیا داره اتفاق می‌افته و اون‌قدر جالبه که باید برات کامل توضیح بدم!
ماجرا از اون‌جایی شروع میشه که یه زوج به اسم «گیل» و «تام لی» تصمیم گرفتن تو مزرعه‌شون یه نیروگاه خورشیدی حسابی راه بندازن – اسمش هم Glenrowan West و ظرفیتش ۱۴۹ مگاوات! اونا می‌خواستن نشون بدن حتی اگه زمین محدود باشه، میشه کشاورزی و تولید انرژی پاک رو باهم تلفیق کرد. این روش رو تو اروپا و ژاپن هم قبلاً امتحان کرده بودن چون زمین زیاد ندارن و دکتر بازی کردن بین کشاورزی و انرژی خیلی براشون لازمه.
تو آمریکا هم حسابی اشتیاق به این کار هست و حتی کلی درآمد از روشی به اسم “solar grazing” درآوردن. solar grazing یعنی گذاشتن گوسفندها دور و بر و زیر پنل‌های خورشیدی تا علف‌ها رو بخورن و نیازی نباشه کلی هزینه چمن‌زنی صرف کنن.
یه اصطلاح باحال این وسط داریم: «agrivoltaics». یعنی همزمان هم کشاورزی انجام بدی (مثلاً چرای گوسفند)، هم برق خورشیدی تولید کنی. بعضیا شوخی می‌کنن به این می‌گن «گوسفندهای برقی!» چون عملاً گوسفندا دارن کنار برق خورشیدی زندگی می‌کنن و آره، جزو شغلشون حساب میشه!
این سیستم کلی مزایای اقتصادی و محیط‌زیستی داره. مثلا خاک مزرعه شرایط بهتری پیدا می‌کنه، نیاز به علف‌بر و هزینه نگهداری پنل‌ها کمتر میشه، تنوع زیستی هم رشد می‌کنه و از همه مهم‌تر: زمین مزرعه از دست کشاورزا در نمیاد تا یه شرکت بزرگ انرژی بیاد و همه جا رو بگیره.
البته اجرای این کار همیشه راحت نیست. بن وین (Ben Wynn) که تو شرکت Wynergy روشی برای ترکیب گاوداری و پنل خورشیدی ارائه داده، میگه: برای این مدل باید طراحی مزرعه کاملاً مناسب باشه تا بشه حیواناتو آورد. بعضی وقتا چینش پنل‌ها یا سیستم ردیابی‌شون (tracking infrastructure یعنی تاسیساتی که پنل‌ها رو با نور خورشید حرکت میدن) مشکل‌سازه و اصلاً مجالی برای چرای حیوانات باقی نمی‌ذاره.
اریک نوردبرگ (Eric Nordberg)، محقق دانشگاه نیو انگلند استرالیا، اشاره می‌کنه که کلی از کشاورزا دلشون نمی‌خواد چراگاهشون رو به یه شرکت بزرگ واگذار کنن. به همین خاطر این سیستم براشون برد-برده، چون شرکت‌های انرژی هم از این قضیه سود می‌برن (مثلاً بدون خرج اضافی، علفای زمینی که پنل روش کار گذاشتی، خورده میشه و همه راضی!)
جالبه بدونی الان کلی راهنما و دستورالعمل داره برای اینکه این مدل مزرعه‌ها درست ساخته بشن – مثلاً EnergyCo یکی از پروژه‌های دولتی نیو ساوت ولز رو حمایت مالی می‌کنه. البته هنوز داده‌های میدانی زیادی نداریم که نشون بده نتیجه نهایی تو استرالیا دقیقاً چطور بوده.
حالا برسیم به یه نکته جذاب دیگه: گوسفندها فقط زمین رو تمیز نمی‌کنن؛ بلکه باعث بهبود کیفیت و حتی مقدار پشم هم میشن! طبق گزارش‌ها و تجربه بعضی مزرعه‌داران نیو ساوت ولز، وقتی گوسفندا زیر پنل‌های خورشیدی می‌چرن، پشمشون پرپشت‌تر و خوشرنگ‌تر میشه.
این ایده تو اروپا قدیمی‌تره: مثلاً یه شرکت پرتغالی انرژی تجدیدپذیر به اسم Iberdrola تو سال ۲۰۲۳ حدود ۳۰۰ تا گوسفند رو تو مزارع خورشیدی‌ش آورد و دید که این کار هم خاک و محیط رو سالم‌تر نگه می‌داره، هم خطر آتش‌سوزی رو کم می‌کنه. تو انگلیس هم یه پروژه هست که قراره ۴۰۰۰ تا گوسفند توی یه مزرعه ۱۶۰۰ هکتاری چرونده بشن و تخمین زدن طی ۴۰ سال حدود ۶.۷۱ میلیون دلار صرفه‌جویی تو هزینه علف‌زنی براشون داره!
در کل این مدل جدید کشاورزی و برق خورشیدی واقعاً امیدبخش و هوشمندانه‌ست. هم محیط زیست رو تقویت می‌کنه، هم کشاورزا رو خوشحال نگه می‌داره، هم شرکتای انرژی رو. شاید اگر یه روزی تو ایرانم زمین کم بیاد یا دنبال مدل کشاورزی هوشمند باشیم، این ایده بتونه به کمکمون بیاد!
منبع: +
