سیاره‌ای که جیمز وب پیداش کرد و بعد گم شد! داستان هیجان‌انگیز یک سیاره بزرگ کنار نزدیک‌ترین ستاره به خورشید

یه داستان باحال و مرموز این روزها تو دنیای نجوم داره سروصدا می‌کنه: تلسکوپ فضایی جیمز وب (که اگه نمی‌دونی، یکی از قوی‌ترین تلسکوپ‌های فضاییه و کلی کشفیات عجیب‌غریب داشته!) یه سیاره بزرگِ مشکوک رو نزدیک ستارهٔ آلفا قنطورس A رصد کرده. این ستاره خیلی بهمون نزدیکه، فقط چهار سال نوری فاصله داره و عضوی از سه‌تا ستاره‌ایه که به اسم سامانه آلفا قنطورس می‌شناسیمشون.

حالا جالب اینجاست که این سیاره فقط یک بار در آگوست ۲۰۲۴ رصد شد و هرچی تو سال ۲۰۲۵ دوباره تلاش کردن، دیگه هیچ خبری ازش نشد. انگار “سیاره ناپدید شده”! آقای آنیکت سانگهی، یکی از محققای برجسته این پروژه و دانشجوی دکتری کلتک، خودش هم گفته “انگار با پرونده یه سیاره گمشده طرفیم!”

اما دلیلش چیه؟ دانشمندها احتمال می‌دن این سیاره تو مدار خودش رفته باشه درست پشت نور شدید ستاره و برای همین فعلاً از دید جیمز وب قایم شده باشه. آقای استانیمیر متچف، که استاد دانشگاه وُسترن کاناداست و متخصص سیارات فراخورشیدی (یعنی همون سیاره‌هایی که بیرون منظومه شمسی می‌چرخن)، گفته این فرضیه قابل قبوله و اگه درست باشه، باید سال ۲۰۲۶ یا ۲۰۲۷ این سیاره دوباره ظاهر بشه و بشه دیدش. خلاصه چشم‌انتظارن تا دوباره پیداش کنن و مطمئن شن واقعاً سیاره‌ای اونجاست.

حالا اگه واقعا این سیاره وجود داشته باشه، چندتا نکته باحال داریم:

این نزدیک‌ترین سیاره به زمینه که تو منطقه قابل سکونت یه ستاره پیدا شده. منطقه قابل سکونت یا habitale zone، همون جاییه که دما اون‌قدر مناسبه که آب مایع می‌تونه روی یه سیاره سنگی باشه – چیزی که برای زندگی بهش نیاز داریم.
اندازه این سیاره تقریباً اندازه زحل بوده (سیارات زحل و مشتری بزرگن و اگه سیاره زیاد گنده باشه، معمولاً حیات زمینی مثل زمین براش سخته).
این سیاره اگه وجود داشته باشه، رکورد نزدیک‌ترین سیاره‌ای که تا حالا مستقیماً از ستاره‌اش عکس گرفتن رو شکسته؛ چون فاصله‌اش از ستارش حدود دو برابر فاصله زمین تا خورشیده ولی فقط چهار سال نوری از ما دورتره!

اما فراموش نکنیم: فعلاً همه چی در حد حدسه و باید با رصدهای آینده تأیید بشه. به قول پروفسور متچف، “سیگنالی که پیدا کردن واقعاً دم مرز قابلیت تحلیل تصویرهای تلسکوپ وب بوده”؛ یعنی هر لحظه ممکنه این خطا باشه و باید بقیه دانشمندها هم مستقل بررسی کنن تا مطمئن باشیم.

یه کم درباره ستاره آلفا قنطورس توضیح بدم: این منظومه از سه تا ستاره تشکیل شده، دو تا شبیه خورشید: آلفا قنطورس A و B و یکی‌شون که ضعیف‌تره و بهش “پراکسیما قنطورس” می‌گن، کوتوله قرمزه (کوتوله قرمز یعنی ستاره‌های کوچیک و کم‌نورتر). تا حالا سه سیاره دور پراکسیما قنطورس کشف شده بود.

اما حالا بریم سراغ تکنیک عجیب جیمز وب. برای شکار سیاره‌ها تو اطراف آلفا قنطورس یه سکانس رصد اختصاصی و دقیق چیدن. حتی “کروناگراف” استفاده کردن؛ یعنی یه ماسک مخصوص که جلوی نور ستاره رو می‌گیره تا بتونن اجسام کم‌نورتر مثل سیاره رو ببینن!

چارلز بایشمن، مدیر مؤسسه علمی سیارات فراخورشیدی ناسا هم گفته “این مشاهده‌ها خیلی خیلی کار سختیه چون ستاره‌های آلفا قنطورس نزدیک و پرنور و سریع هستن. با تلاش اضافه‌ای که کردن به نتایج فوق‌العاده‌ای رسیدن.”

تیم پژوهشی گفته قراره دنبال شکار سیاره تو تاو ستاره ستی (Tau Ceti) هم برن، ولی اون یکی حتی سخت‌تره. تازه، ناسا یه تلسکوپ جدید به اسم Nancy Grace Roman هم قراره تا ۲۰۲۷ بفرسته فضا تا دنیای سیاره‌ای دیگه رو هم پیدا کنه.

پس فعلاً باید منتظر بمونیم تا جیمز وب یا دانشمندهای دیگه دوباره اون سیاره شبح‌وار رو پیدا کنن یا تکذیبش کنن! همین ماجرای هیجان‌انگیز نشون می‌ده چقدر دانشمون از دنیاهای دور هنوز جای کشف داره و هر روز ممکنه یه سورپرایز جدید از آسمون بهمون برسه.

منبع: +