می‌دونستید که هم سالوادور دالی و هم توماس ادیسون برای خلاق بودن از خواب و رویاهاشون استفاده می‌کردن؟ آره واقعاً! این دو نفر معروف موقع فکر کردن به ایده‌های جدید، خودشون رو ول می‌کردن تا یه کوچولو چرت بزنن و بعد بیدار می‌شدن و چیزایی که دقیقاً روی مرز خواب و بیداری دیده بودن رو یادداشت می‌کردن.
حالا شاید خیلی‌ها فکر کنن که رویا فقط تو یه مرحله خاص از خواب میاد که بهش میگن خواب REM یا Rapid-Eye-Movement (یعنی مرحله‌ای که چشم‌هات زیر پلک تند تکون می‌خورن)، ولی واقعاً این‌طوری نیست. اتفاقاً دانشمندها الان میگن که تو بقیه مراحل خواب (که بهشون NREM میگن، یعنی Non-REM Sleep) هم آدم‌ها رویا می‌بینن.
ایزابل آرنولف، یکی از متخصصین خواب اعصاب از دانشگاه سوربُن فرانسه، می‌گه: “اینکه فکر کنیم فقط تو خواب REM رویا می‌بینیم بیشتر بین آدم‌هایی که اطلاعاتشون قدیمیه یا خیلی وارد موضوع نیستن رواج داره.”
کل قضیه از اینجا شروع شد: وقتی حدود دهه ۱۹۵۰ برای اولین بار خواب REM معرفی شد، چون ویژگی‌های خاصی داشت، دانشمندها فکر کردن خیلی به رویا دیدن ربط داره. مثلاً در این مرحله، امواج مغزی خیلی شبیه همون موقع‌ایه که بیداریم (اصلاً امواج مغزی یا EEG یعنی مقدار فعالیت الکتریکی مغز رو می‌سنجه)، چشما سریع تکون می‌خورن و همه عضله‌های بدن هم فلجن یا کار نمی‌کنن تا آدم تو خواب مثلاً بلند نشه بره دنبال رویاش! 😀
حالا همچنان خواب REM رویاهای رنگی و داستان‌دار داره و وقتی کسی تو این مرحله بیدار می‌شه، معمولاً خواب جالب و واضحی یادشه. اما محققان مثل آرنولف نشون دادن حتی وقتی مردم اصلاً خواب REM ندارن، بازم خوابیدن و بعضی موقع‌ها رویا دیدن. تو یه تحقیق، آرنولف دارویی به چند نفر داد که اصلاً وارد مرحله REM نشن، اما وقتی بیدارشون کرد، کلی ازشون درباره رویاهاشون پرسید و جواب‌هاشون نشون داد حتی تو NREM هم می‌تونن خواب ببینن، فقط این خواب‌ها یه کم فرق دارن.
فرانچسکا سیکلاری، پژوهشگر خواب از مؤسسه علوم اعصاب هلند، می‌گه: رویاهای NREM معمولاً کمتر، کوتاه‌تر، کم‌رنگ‌تر و بیشتر فکری یا مفهومی هستن (یعنی مثلاً مثل فیلم سینمایی یا داستانی قوی ندارن). اما خواب‌های REM تقریباً همیشه ماجرایی، پر از جزئیات حسی و خیلی واضح هستن. البته گاهی هم خواب‌های NREM غافلگیرت می‌کنن و خیلی شبیه خواب‌های REM می‌شن!
سیکلاری حتی با دستگاه EEG (که امواج مغزی رو ثبت می‌کنه) دیده که تو هر دو مرحله ممکنه نشانه‌های مشترکی تو مغز وجود داشته باشه. یعنی الکتریسته مغز که خواب رو نشون میده ممکنه موقع REM و NREM خوابی با رویا داشته باشه. یه نکته جالب هم اینه که هرچی فعالیت مغز کندتر باشه، احتمال اینکه یارو خواب دیده باشه و یادش بیاد کمتره.
ولی بازم خیلی چیزا درباره رویا هنوز نامعلومه: مغز دقیقاً چطور رویا می‌سازه؟ چرا انقدر زود فراموششون می‌کنیم؟ اصلاً چرا باید خواب ببینیم؟ دانشمندها فکر می‌کنن اگه بیشتر راجع به رویا و مراحل خواب بفهمن، شاید بهتر بفهمیم مغز انسان دقیقاً چطور کار می‌کنه.
سیکلاری می‌گه: آدم‌ها خیلی بیشتر و متفاوت‌تر از چیزی که فکر می‌کنن خواب می‌بینن—ما معمولاً فقط یه ذره کوچولو از خواب‌هامون رو یادمون میاد! آزمایش رویا علمی شگفت‌انگیزیه که می‌تونه کلی از رازهای فکر و روان آدم رو رو کنه.
پس خلاصه اگر یه خواب کم‌رنگ یا فکرگونه تو یه چرت کوتاه بعد از ناهار دیدید و فکر کردید این که خواب نبود، بدونید حتی تو NREM هم خواب دیدین! رویا فقط مخصوص REM نیست و ذهن ما تو دنیای رویا خیلی بیشتر از چیزی که می‌دونیم زندگی می‌کنه.
منبع: +
