خب بچه‌ها، بیاید یه ماجرای جنجالی رو با هم مرور کنیم که این روزا سر و صدای زیادی توی دنیای تکنولوژی و حفظ حریم‌خصوصی به پا کرده: ماجرای خروج شرکت مشهور پروتون (Proton) از سوئیس! اگه Proton رو نمی‌شناسید، همون شرکت خفن پشت Proton Mail و یکی از بهترین سرویس‌های VPN و ایمیل رمزنگاری‌شده‌ست؛ همیشه طرفدار حفظ حریم خصوصیه و کلی بابت همین معروف شده.
ماجرا از کجا شروع شد؟ سوئیس یه سری قوانین جدید به اسم “اصلاحیه قانون نظارت” (که اسم رسمی‌ش Ordinance on the Surveillance of Correspondence by Post and Telecommunications یا همون OSCPT هستش) داره میاره که قراره دست نهادهای نظارتی (Regulatory bodies یعنی سازمان‌هایی که چک و کنترل شرکت‌ها و خدمات رو بر عهده دارن) رو خیلی بازتر کنه.
طبق این پیشنهاد، کلی از سرویس‌هایی مثل VPNها، پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی، اگه حداقل ۵۰۰۰ تا کاربر دارن، باید اطلاعات هویت کاربرها رو داشته باشن و تاریخچه بعضی دیتاها رو تا ۶ ماه نگه دارن. حتی اگه شرکت، کلید رمزنگاری (یعنی رمزای مخصوص گشودن پیام‌ها) رو داره، باید اونا رو هم تحویل دولت بده اگه درخواست کنن. خلاصه حسابی می‌خوان همه‌چی رو زیر نظر بگیرن. اینطوری دیگه نمی‌شه ناشناس گشت و کسی که دنبال امنیت و حریم خصوصی خفنه، حسابی به دردسر می‌افته!
حالا Proton چی کار کرده؟ از وقتی این قانونا پیشنهاد شدن (و جالبه که توی اروپا همین قوانین رو ممنوع اعلام کردن!)، پروتون حسابی اعتراض داشته و حتی از ماه می، تهدید کرده بود که اگه این قانونا تصویب بشه، می‌خواد بزنه بیرون از سوئیس. حالا واقعاً شروع کرده به انتقال زیرساخت‌های فیزیکی‌ش به کشورای دیگه. اولین محصولش که به اصطلاح “مهاجرت” کرده، همون Lumo هست؛ یه چت‌بات هوشمند مبتنی بر هوش مصنوعی که خیلی حواسش به حفظ حریم خصوصی کاربراست (مثلاً Generative AI یعنی هوش مصنوعی‌ای که خودش می‌تونه متن یا جواب تولید کنه. اینجا پروتون یه چت‌بات ساخته که اطلاعاتت رو مثل بقیه محصولات Big Tech لو نمی‌ده!)
آقای Eamonn Maguire، رئیس تیم ضد سوءاستفاده و امنیت کاربری پروتون، توی بلاگ رسمی‌شون نوشته که به خاطر نامشخص بودن آینده این قانونا، دیگه روی سوئیس نمی‌تونن حساب کنند و دارن سرورهای Lumo رو به آلمان منتقل می‌کنن. جالب‌تر این که دارن روی ایجاد دیتاسنتر توی نروژ هم کار می‌کنن و اونجا هم می‌خوان تجهیزات بیشتری راه بندازن. البته گفتن این معنیش این نیست که پروتون دیگه کلاً سوئیس رو ترک کرده، ولی فعلاً دارن سرمایه‌گذاری‌های جدیدشون رو تو اروپا و مخصوصاً آلمان انجام می‌دن.
نکته باحال اینه که اگه پروتون کلاً بره زیر چتر اتحادیه اروپا، باید حواسش به قوانین عجیب اونجا هم باشه. مثلاً یه چیزی هست به اسم ProtectEU و Chat Control که اگه تصویب بشه، ممکنه همه سرویس‌ها رو مجبور به ذخیره یا حتی اسکن چت‌های خصوصی کنه. یعنی اگه دنبال امنیت و آزادی بیشتری، باید همیشه جلوی قانونا هوشیار باشی!
البته پروتون تنها شرکتی نیست که از سوئیس گله‌مند شده. مثلاً شرکت NymVPN هم تهدید کرده اگه این قوانین تصویب بشه، کلاً از سوئیس کوچ می‌کنه. جالب‌تر این که مدیرعامل و هم‌بنیان‌گذار Nym، آقای الکسی روسل گفته: “پروتون الان تو موقعیتی قرار داره که مسیر رشدشون به خطر افتاده. واقعاً توی سوئیس دیگه نمی‌تونید رو حریم خصوصیتون حساب کنید!” البته Nym یه نقطه قوت داره؛ چون زیرساختشون Decentralized یا غیرمتمرکزه (یعنی هیچ بخش مرکزی‌ای نداره که کل اطلاعات رو ذخیره کنه یا کلید رمزنگاری رو پیش خودش نگه داره)، برای همین قوانین جدید خیلی روشون اثر نمی‌ذاره. با این حال گفت که ما می‌خوایم تا آخرین لحظه مقاومت کنیم و اگه نشد، آخرش مجبور می‌شیم کوچ کنیم.
برنامه دیگه‌ای هم که از این اتفاقا لطمه نمی‌بینه، اپلیکیشن سشن (Session) هست. چون اونم ساختارش غیرمتمرکزه و می‌گه کلاً کنترل هیچ اطلاعات متمرکزی دستشون نیست، پس قوانین جدید کمتر اذیت‌شون می‌کنه.
در کل، این ماجرا داره یه پیام جدی به همه دنیا می‌ده: حتی اون کشورهایی مثل سوئیس که به امنیت و ناشناسی معروف بودن، الان دارن به خاطر نظارت و کنترل دولت‌ها، کم‌کم تبدیل به جاهای پرریسک برای کسب‌وکارهای حریم خصوصی می‌شن. پس اگه برات مهمه که اطلاعاتت پیش خودت بمونه و کسی بیخودی فضولی نکنه، باید حسابی پیگیر این داستانا باشی!
و در آخر، بد نیست بدونید که کلی از مدیرای سرویس‌های معروف مثل Windscribe و حتی خیلی‌های دیگه، درباره این تهدیدهای جدید حسابی هشدار دادن و گفتن: “با این قوانین جدید، عملاً دوران رمزنگاری امن و ناشناس بودن داره تموم می‌شه!” ولی امیدوارن یه جایی جلوی این موج ایستادگی کنن. حالا باید دید سرنوشت پروتون و دوستاش چی می‌شه؛ آیا سوئیس هنوز هم امن‌ترین پناهگاه دنیا واسه اطلاعات باقی می‌مونه یا نه؟
منبع: +
