تا حالا فکر کردین اولین انسان‌ها برای ساخت ابزارهاشون چیکار می‌کردن؟ خب یه کشف جدید خیلی باحال نشون داده که اجداد ما توی آفریقا، مخصوصاً توی جنوب غربی کنیا (یه جایی به اسم نیایانگا)، حدود ۲.۶ میلیون سال پیش سنگ‌ها رو از جاهای دور برای ساخت ابزارهاشون می‌آوردن. یعنی خیلی قبل‌تر از چیزی که تا الان فکر می‌کردن! این اتفاق، تاریخ انتقال منابع رو حدود ۶۰۰ هزار سال برد عقب‌تر.
کلاً جریان این کشف از سمت تیم محققای موزه ملی تاریخ طبیعی اسمیتسونین و چندتا موزه دیگه بود. اونا یه جعبه ابزار (Toolkit) قدیمی پیدا کردن که اسمش Oldowan هست. خب Oldowan به همون اولین سری ابزارهای سنگی باحال و مقاوم می‌گن که اجداد ما ساختن و باعث شد کلی تو غذا خوردن و شکار پیشرفت کنن. ابزارهای اولدوانو با تکنیکی ساده، ولی خفن، می‌سازن: با یه سنگ (hammerstone – یعنی همون سنگ چکش‌مانند)، به یه سنگ دیگه (که بهش می‌گن core) ضربه می‌زنن و تیکه‌های تیز و برنده ازش جدا می‌کنن. این‌طوری می‌تونستن تیکه کنن، پوند کنن یا غذای بزرگ رو راحت‌تر بخورن! (Pounding یعنی کوبیدن، Slicing یعنی برش زدن، Scraping یعنی خراشیدن.)
اما داستان جالب‌ترش اینه که این آدم‌های قدیمی فقط به ابزار فکر نمی‌کردن، بلکه بلد بودن سنگای خاص و خوبی رو که به کارشون می‌اومده از فاصله‌های نسبتاً دور جمع کنن و بیارن. قبلاً فکر می‌کردن که این کار رو فقط انسان‌های کمی پیشرفته‌تر انجام می‌دادن، ولی این کشف نشون داد خیلی زودتر از این حرفا، اجداد ما برنامه‌ریزی بلد بودن! یعنی می‌دونستن برای خوردن گوشت یا کارای دیگه چه نوع سنگی می‌خوان و از کجا باید بیارن. این نشون میده که ذهنشون اینقدرا هم ساده نبوده و یه جور نقشه ذهنی (Mental Map یعنی یه جورای نقشه توی ذهن که واسه پیدا کردن منابع و راه‌ها استفاده می‌کردن) از اطراف‌شون داشتن.
یکی دیگه از چیزای هیجان‌انگیز اینه که تو همین جا سرنخ‌هایی پیدا کردن که نشون میده این آدما با همین ابزارها اولین دفعه داشتن حیوانات بزرگ رو سلاخی می‌کردن! یعنی میشه گفت همین ابزارها باعث شدن رژیم غذایی شون عوض شه و بتونن گوشتم بخورن.
اِما فاینستون، سرپرست این مطالعه، گفته: “خیلی عجیب و جالبه چون ما فکر می‌کردیم بردن منابع روی فاصله زیاد مال دوره‌های تکامل جدیدتر انسانه. ولی حالا می‌بینیم خیلی زودتر شروع شده.” غیرانسان‌ها مثلاً بوزینه‌ها هم غذا و سنگ جابجا می‌کنن، ولی هیچ وقت تا این حد دور نمی‌رن. همین توانایی حمل سنگ و منابع واسه ساخت ابزار خیلی مهمه و نشون میده اجدادمون برنامه‌ریزی و آینده‌نگری داشتن.
ریک پاتس، یکی از نویسنده‌ها، هم می‌گه: “نقشه ذهنی اجدادمون فراتر از محیط اطراف نزدیک‌شون بود و حتی تا چند مایل اونورتر هم می‌دونستن چی کجاست”. یعنی سنگ خوب پیدا می‌کردن و می‌آوردن به اصطلاح “پایگاه اصلی” (homebase – جایی که زندگی یا شکار می‌کردن) تا اونجا ابزار بسازن. این یعنی کلی مدت، انسان‌ها همیشه دنبال بهترین مواد بودن تا تکنولوژی ابزار ساختنشون رو ارتقا بدن!
در کل، استفاده از ابزار همیشه یکی از علت‌های کلیدی بقای انسانا بوده. همون طور که فاینستون هم گفته: “اگه بفهمیم این رابطه چطور شروع شد، می‌تونیم بهتر ارتباطمون با تکنولوژی در دنیای امروز رو درک کنیم”. چون ما هنوزم داریم با ابزار و تکنولوژیای خفن با چالش‌های جدید روبرو می‌شیم، فقط ظاهرش عوض شده!
پس دفعه بعدی که دم دستتون یه ابزار یا وسیله دیدین، به این فکر کنین که همین عادت از میلیون‌ها سال پیش توی مغز اجدادتون کدگذاری شده بوده!
اگه دوست داشتین جزئیات علمی‌ترش رو بدونین، می‌تونین مقاله اصلی رو تو Science Advances بخونین.
منبع: +
