تا حالا فکر کردی اصلًا این استارلینک که این همه درباره‌ش حرف می‌زنن، وقتی خراب میشه کی درستش می‌کنه؟ خب، بیا با هم بریم وسط اوکراین، جایی که اولِ قصه آقایی هست به اسم اوله کوالسکی، با تتو تا گردن و لباس راحتی و یه خنده با دندونای سفید. خودش میگه: “این دستگاهای استارلینک انگار یکی با پا درستشون کرده!” کیفیتشون هم اصلًا تعریفی نداره، به گرد و خاک و رطوبت هم حساسن و سریع خراب میشن. اما خب، با همه این ایرادا، نمیتونه انکار کنه که استارلینک توی دفاع اوکراین اصلًا حیاتی شده.
استارلینک یعنی همون سرویس اینترنت ماهواره‌ای مخصوص که ایلان ماسک ساخته. یه چیزی تو مایه‌های این که بدون سیم‌کشی و تجهیزات زمینی هم وسط میدون جنگ بشه وصل شد به اینترنت. الان تو اوکراین یه‌جوری شده همه چیز بهش وصله؛ از فرمانده‌هایی که کیلومترها دورترن و باید با نیروهاشون ارتباط داشته باشن، تا پهپادهایی که برای زدن هدف باید داده بفرستن، حتی سربازهایی که می‌خوان یه تماس تصویری با خانواده‌شون داشته باشن.
بزرگترین تعمیرگاه غیررسمی استارلینک جهان
کوالسکی تعمیرگاهش رو تو شهر لویو (۳۰۰ مایلی غرب کیف) راه انداخته و همه میگن از لحاظ وسعت و تعداد دستگاهی که تعمیر کرده، تو دنیا تکه! گفته میشه چیزی بین ۴۲ هزار تا ۱۶۰ هزار ترمینال استارلینک تو اوکراین فعاله و همین آقا با تیم ۸ نفره‌ش از زمان شروع جنگ (فوریه ۲۰۲۲) تا حالا بیش از ۱۵ هزارشونو تعمیر یا حتی سفارشی‌سازی کردن!
اوضاع این تعمیرگاه هم واقعاً باحاله: اتاقای کوچیک با یه عالمه جعبه‌ی کارتن گل‌آلود و قطعه یدکی تا سقف، کابل‌هایی که از هر سوراخی بیرون زده و بردهای سبزی که خودشون یه پا ستون شدن واسه دیوارا! به قول خودشون: بی‌نظمیِ منظم!
مردم خودشون دست به کار شدن! شبکه مردمی استارلینک
یه گروهی دارن به اسم “نارودنی استارلینک”، یعنی استارلینک مردمی. ماجرا این شکلیه که سال ۲۰۲۲ یکی از کهنه‌سربازای فنی، گروه فیس‌بوکی واسه کاربرا و مهندسای داوطلب استارلینک زد که الان نزدیک ۲۰ هزار نفر عضو داره. وسطش یه آدمای باحال مثل “دکتر استارلینک” (اسم مستعار یه مهندس مهربون و خلاق به اسم اولگ کوتکوف) هم هستن که هرکی هر سوال فنی عجیب‌غریبی داشته باشه رو جواب میدن. این شبکه باعث شده داوطلب‌ها بتونن سریع‌تر از نیروهای رسمی وسایل رو تعمیر کنن یا راه‌حل پیدا کنن.
هرجا اسم جنگه، استارلینک هم هست
واقعاً بدون اغراق، الان هر گوشه از جبهه و میدون جنگ، یه‌جور وابسته است به استارلینک. پهپادهایی که از بالا به پایین اطلاعات می‌فرستن، آرتیلری‌هایی که موقعیت دقیق می‌گیرن، حتی چپ و راست از همین وای‌فای استارلینک استفاده میشه. جالبه بدونی ارتباطات قبلی (مثلاً اینترنت سیمی یا تکنولوژی ماهواره‌ای قدیمی که میگه ماهواره‌ش ساکنه و بالاست) اصلاً به درد نخورن؛ یا کندن، یا راحت دودسته میشن برای پارازیت یا اصلاً یه سربازی نمیتونه خودش تنهایی راهش بندازه.
چرا استارلینک این‌قدر خاصه؟
یکی از خاصیتای استارلینک اینه که اینترنت پرسرعت و با تاخیر کم میده از طریق یه عالمه ماهواره تو مدار نزدیک زمین. این یعنی سرعت بالا و احتمال هک یا پارازیت انداختن توسط دشمن خیلی کمه، چون این ماهواره‌ها مدام جاشون عوض میشه. تازه استفاده‌ش هم بچه‌گونه ساده‌س؛ قیمتشم به نسبت سرویسای دیگه پایینه: یه دستگاه حدود ۵۰۰ دلار و حق اشتراکش ماهی ۵۰ دلاره.
رقیبی هم ندارد، حداقل تا الان. نزدیک‌ترین رقیبش OneWeb فرانسویه که فقط ۶۳۰ ماهواره داره (در مقابل ۸ هزار ماهواره استارلینک)، قیمت دستگاه هاش هم ۲۰ برابر گرون‌تره و بیشتر برای کسب و کارهاست نه کاربرد صحرایی جنگی.
هشدار وابستگی: قمار روی تصمیم یه نفر!
هرچند اوضاع فعلاً خوب پیش میره، اما یادت باشه قبلاً چند بار خبر رسیده بود که شاید ایلان ماسک به خاطر جنجالای سیاسی یا مثلا شرکت داشتن تو مذاکرات صلح، دسترسی اوکراین به استارلینک رو قطع کنه! خود ماسک تکذیب کرد ولی خب هیچ‌کس نمیتونه مطمئن باشه آینده این فناوری چیه؛ مخصوصاً وقتی تصمیم بالاخره دست چندتا شخص خاص تو آمریکا یا حتی خود ماسکه.
تازه، قضیه به اینجا هم ختم نمیشه؛ سال ۲۰۲۲ موقع یه عملیات حساس ضدحمله که اوکراینی‌ها داشتن، ماسک دستور داده بود یه منطقه‌هایی از اوکراین دسترسی استارلینک‌شون محدود بشه. نتیجه این شد که نیروها برای ارتباط و هدایت حمله کاملاً قطع و نابود شدن. در واقع مخابرات‌شون یه شبه خاموش شد!
با این تیکه غیررسمی و داوطلبانه کار کردن (فراتر از دستورات ارتش رسمی یا دولت)، تیم نارودنی استارلینک خیلی سریع‌تر عمل می‌کنه. خودشون میگن سیستم رسمی تا ۱۰ برابر کندتره و داوطلبا جوابهاشون فوری میاد، چون وابسته به هیچ بروکراسی‌ای نیستن.
خلاقیت یعنی چی؟ یعنی همین داوطلبا فی‌البداهه راه‌حل می‌سازن: مثلاً قبل اینکه خود استارلینک آداپتور فابریک فندکی ماشینشو بزنه، اینا خودشون جک فابریک براش ساختن. یا پورت‌های مخصوصشو که زیاد مشکل داشت، قشنگ عوضش کردن و گذاشتن پورت اترنت معمولی.
آدم‌های پشت ماجرا: خوره‌های تکنولوژی در خدمت جنگ
کنار کوالسکی، آدمای پرتلاش دیگه‌ای مثل استپانتس و کوتکوف هستن. کوتکوف (همون دکتر استارلینک) پنج‌شنبه‌ها تا ۳ نصف شب روی پروژه‌ها و آموزشای فنی کار می‌کنه و حتی نتیجه آزمایشاشو پابلیک روی بلاگش میذاره، مثل اینکه چطور یه اکانت استارلینک رو از یه دستگاه سوخته بکشی روی یه جدید. استپانتس هم سازماندهی شبکه رو برعهده داره.
جالبه بدونی به خاطر نفوذ روسا تو شبکه (اطلاعات رو ترجمه و جاسوسی می‌کنن)، بخش زیادی از مکاتبه‌های گروه به کانالای محرمانه انتقال یافته. حتی پست‌های عمومی که گمون کنن اطلاعات حساسی داخلشه رو سانسور یا حذف می‌کنن تا ناخواسته به دست دشمن نرسه.
پس چی؟
وابستگی اوکراین به استارلینک حقیقتیه که هیچ‌کس دیگه منکرش نمیشه، ولی اگه فقط یه نفر روش کنترل داشته باشه (مثل ماسک)، این قضیه یه بمب ساعتی هم هست. استپانتس چند وقت پیش یه پست جالب فیس‌بوکی گذاشته بود به اسم «سلطه غیرقابل برگشت استارلینک» و یه عکس از دارث سیدیوس (شخصیت بدجنس جنگ ستارگان) گذاشته بود کنارش!
خود ارتش اوکراین هم میگه لازمه روی سیستمای ماهواره‌ای دیگه هم کار کنه و تو همین راستا “اداره سیاست فضایی” رو راه انداخته و وعده داده ماهواره‌های داخلی خودشونو بسازن.
یه مثال هم بزنم: ایتالیا و تایوان سر شوخی‌های ماسک و بی‌ثباتی تصمیم‌گیرش، حاضر نشدن خیلی راحت طرف قرارداد استارلینک برن (تایوان حتی رفته سمت Eutelsat فرانسوی).
کی‌یف‌استار، بزرگترین اپراتور اوکراین هم اخیراً اعلام کرد اولین کشور اروپایی خواهد شد که مستقیماً استارلینک موبایلی رو ارائه میده. خیلیا میگن این یه آس تو آستینه ولی تهش یعنی وابستگی بیشتر به استارلینک.
توی خط مقدم چه خبر؟
وسط همه این بحرانا داوطلبا مثلاً کوالسکی داستانمون، با اضطرابای روزمره‌ای مثل بمباران اوایل صبح یا احضار اجباری برای خدمت تو جبهه هم درگیرن. وزارت دفاع اون وضعیت معافیتشونو برداشته و حالا ممکنه از توی خیابون یه‌باره ببرنشون جبهه. ولی بازم با عشق و انرژی دارن ماه به ماه چند صد ترمینال تعمیر می‌کنن، طوری که حتی بعضیاشون شب‌ها هم همونجا می‌خوابن.
تابلوهای کارگاهشون پره از پچ و نشون‌هایی که واحدهای مختلف ارتش براشون به عنوان یادگاری آوردن؛ یه یادآوری قشنگ از اینکه تقریباً یه میلیون سرباز در خط مقدم، به همین تیم کوچیکی وصل‌ان که دارن معجزه می‌کنن.
در نهایت، شعار شون اینه: “گاهی با استارلینک معجزه می‌کنیم.” و امیدشون اینه که بتونن تا وقتی لازمه، این معجزه‌ها رو ادامه بدن – یا شاید یه روز اصلاً نیاز نشه.
منبع: +
