تا همین چند وقت پیش همه فکر می‌کردن قطب جنوب (یا همون جنوبگان) یه منطقه دنج و دست‌نخورده و همیشه ثابته؛ ولی خب، حالا دیگه این تصورات حسابی بهم خورده! اتفاق‌هایی که توی این قاره یخی و اقیانوس اطرافش می‌افته، واقعاً داره باعث نگرانی دانشمندا و البته ماها میشه.
یه سری تغییرات شدید و سریع داره میوفته: یخ‌های روی دریا دارن با سرعت عجیب آب میشن، اون توده‌های یخ معلق عظیم (یا همون «یخ‌قفسه‌ها»، یعنی یخ‌هایی که روی آب شناورن) تندتر از همیشه دارن ذوب میشن و حتی بخش‌هایی از صفحات یخی (اینی که یه لایه ضخیم یخ روی قاره هست) به نقطه بحران نزدیک شدن! سیستم جریان‌های دریایی بزرگ و حیاتی هم دارن کند میشن، که خب خودش ماجراییه.
ماجرای «تغییرات سریع» چیه؟
توی علم، تغییر سریع یعنی اتفاقی که خیلی زودتر و غیرمنتظره‌تر از چیزی که فکرشو می‌کردیم رخ بده. مثلاً فرض کن یخ‌های دریا شروع کنن آب شدن، این خودش باعث میشه آب اقیانوس راحت‌تر گرم بشه و بعد همین گرما یخ‌های بیشتری رو آب می‌کنه. اصولاً یه حلقه معیوب ایجاد میشه که کار رو سخت‌تر و گاهی حتی غیرقابل برگشت می‌کنه (حداقل تو بازه زمانی که واسه انسان‌ها مهمه).
یخ‌های دریا دارن تموم میشن؛ همه چیز به هم ریخته!
از حدود سال ۲۰۱۴ یخ‌های دور و بر قطب جنوب دارن با یه شدت عجیبی کم میشن. حتی سرعت کم شدنش دو برابر قطب شماله! یعنی نه فقط ماجرا جدیه، بلکه بی‌سابقه‌ست و اصلاً تو صدها سال گذشته همچین چیزی ندیدن. کمتر شدن یخ یعنی نور خورشید بیشتر جذب آب تاریک دریا میشه و گرما بیشتر توی اقیانوس می‌مونه. این برای حیواناتی مثل پنگوئن امپراتور (پنگوئن‌هایی که فقط روی یخ زندگی و زاد و ولد می‌کنن) و کلی موجود دیگه دردسر درست می‌کنه.
یه نکته جالب: یخ‌های دریا سطحی «آلبدو» دارن، یعنی بازتاب‌دهی نور خورشیدشون بالاست و کلی از حرارت رو برمی‌گردونن به فضا! هروقت اینا کمتر بشه، گرما بیشتر می‌مونه و… دوباره همون داستان تکرار میشه.
جریان‌های مهم اقیانوسی هم دارن آروم آروم خوابشون می‌بره!
داستان فقط یخ‌ها نیست. ذوب شدن یخ داره جریان‌های عمیق آب اطراف قطب جنوب رو کند می‌کنه. این جریان‌ها رو بهش میگن “Antarctic Overturning Circulation” یا گردش عظیم اقیانوسی قطب جنوب که مسئول توضیع گرما و جذب گاز دی‌اکسیدکربنه روی کل زمین. یعنی نذار پیش خودت فکر کنی که اینا ربط به زندگی ما نداره!
حالا اگر این جریان‌ها کند بشن، اکسیژن و دی‌اکسیدکربن کمتری جذب میشه و مواد مغذی (همون مواد مورد نیاز جانداران دریا) پایین‌تر میرن و این یعنی دردسر جدی برای اکوسیستم‌ها و حتی آب و هوای زمین.
غول‌های یخی دارن آب میشن؛ شاید سطح دریا بره بالا!
هم غرب قطب جنوب و هم بخش‌هایی از شرقش دارن یخ از دست میدن و این یعنی سطح آب دریاها بالاتر میره. دانشمندا میگن از دهه ۹۰ میلادی سرعت آب شدن یخ‌ها شش برابر شده! فقط تصور کن، اگه همه یخ‌های غرب قطب جنوب آب بشن، سطح دریاها بیشتر از پنج متر میاد بالا. یعنی چندین شهر بزرگ ساحلی دنیا زیر آب میره! الان دست‌کم ۷۵۰ میلیون نفر نزدیک سواحل زندگی می‌کنن.
ماجرا اینه که هنوز دقیق نمی‌دونیم این غول‌های یخی کی و چجوری ممکنه کامل بریزن و آب بشن. همین باعث شده بزرگ‌ترین نگرانی درباره پیش‌بینی آینده سطح دریاها همین باشه.
حیات وحش و اکوسیستم‌ها دارن زیر فشار خورد میشن
توی قطب جنوب فقط یخ و برف نیست، زندگی هم به فنا میره! چه زیر آب و چه روی خشکی، همه دارن از هوای گرم‌تر، وضعیت نامطمئن یخ و حتی ورود موجودات مهاجم (مثلاً آفت‌هایی که با فعالیت انسان میرن اونجا) ضربه می‌خورن. این وسط پنگوئن‌ها، فک پلنگی‌ها و کلی موجود دیگه وضعشون ناخوشه.
یه اشاره کوچیک: شرط لازمه برای اینکه این اکوسیستم‌ها رو نجات بدیم فقط اون معاهده جنوبگان نیست (یه توافق بین‌المللی برای حفاظت از قطب جنوب و محدود کردن فعالیت انسان‌ها اونجا)، بلکه باید جدی جدی جهان گازهای گلخانه‌ای رو کم کنه!
کدوم آینده رو انتخاب می‌کنیم؟
قطب جنوب همیشه به عنوان نماد پایداری و جدایی از بقیه دنیا دیده می‌شد، ولی الان با سرعت ترسناکی داره تغییر می‌کنه و این تا حد زیادی مقصرش گازهای گلخانه‌ایه که بشر چند دهه بدون فکر فرستاده تو جو.
اگه یه کم بخواهیم امیدواری داشته باشیم، تنها راه اینه که جدی جلوی افزایش گرما رو بگیریم و سعی کنیم دماش رو نزدیک به ۱.۵ درجه سانتی‌گراد محدود کنیم. حتی با این حال هم کلی تغییر رخ داده که برنمی‌گرده به این راحتی. پس دولت‌ها، شرکت‌ها و حتی بقیه باید خودشون رو برای یه آینده با تغییرات ناگهانی آماده کنن.
حواست باشه، اتفاقاتی که تو قطب جنوب می‌افته، فقط اونجا نمی‌مونه. آیندمون به انتخاب‌های امروزمون بستگی داره؛ یا قراره با مشکل‌های برگشت‌ناپذیر روبرو شیم یا بتونیم خودمون رو تطبیق بدیم و خطر رو کمتر کنیم. انتخاب با ماست!
منبع: +
