همه جا صحبت از حیوونای سریع و رکورد سرعت‌ه: یوزپلنگا، غازا و حتی ماهی‌هایی که برق میزنن و رد میشن. ولی تا حالا شده به این فکر کنی که کُندترین حیوون دنیا کیه و چطوری خودش رو توی دنیای پرحرکت زنده نگه میداره؟ بیا با هم بریم سراغ دنیای جانورای کندپا و ببینیم زندگی با سرعت اسنپ‌چت (!) واسه کی معنی نداره.
اول یه نکته مهم: سرعت رو میشه به چند شکل سنجید. مثلا بعضیا کل مسافتی که یه حیوون تو یه مدت میره رو حساب می‌کنن، بعضی‌ها بسته به اندازه بدن، مقایسه می‌کنن. یعنی مثلاً مورچه نسبت به اندازه‌اش خیلی راه میره، ولی سرعت مطلقش کمه. حالا بیایم سراغ قهرمانای کُندی!
🌊 از اعماق دریا شروع کنیم. یکی از کندترین ساکنین دریا شقایق دریاییه — همون گل‌های رنگی زیر آب، که اصلاً نه گیاه‌ان، نه مرجان، بلکه خودشون یه نوع شکارچی غوغا(!) هستن. این شقایق‌ها اصلاً عادت ندارن از جاشون جم بخورن! فقط وقتی دنبال یه خونه جدید باشن، حدود ۱۰ تا ۲۵ سانتی‌متر در ساعت جابه‌جا میشن. یعنی اگه با سرعت ماشین حساب کنیم، میشه تقریباً ۰/۰۰۰۰۶ تا ۰/۰۰۰۱۵ مایل در ساعت—هیچی دیگه، تقریباً ساکنن!
از اون سمت، اسب دریایی کوتوله (اسم علمی‌اش Hippocampus zosterae)، واقعاً کندترین ماهیه و جزو تنبل‌ترین‌های دنیای حیواناته. این بیچاره بیشتر وقتش رو با دم بلندش به علف‌های دریایی می‌چسبه. مثلاً اگه بخواد بجنبه، یه متر و نیم رو باید تو یه ساعت طی کنه! دلیلشم اینه که حالت عمودی شنا می‌کنه و باله کوچیکش زور خاصی نداره. ولی خب چون غذای مورد علاقه‌اش (جانوران خیلی ریز دریایی) خودشون میان دمِ دستش، اسب دریایی انگیزه‌ای نداره گوست رد کنه (!) و از کند بودنش اصلاً ناراحت نیست.
حتماً شنیدی که ماهی گرینلند (یا همان Greenland shark ؛ یه کوسه سردآبه که تا ۷/۳ متر قد می‌کشه) تو عمق اقیانوس با حدود ۲ مایل در ساعت شنا می‌کنه — اینم اگه بخوره! یعنی حسابی ریلکس، دنبال جنازه‌ی حیوونا تو آب می‌گرده. واسه همین تند رفتن به دردش نمی‌خوره.
🐌 بریم رو خشکی: کندترین حیوونای زمینی خیلیامون رو یاده ملخ و سوسک میندازن ولی واقعیت چیز دیگه‌ست. بدون شک، حلزون موزی (banana slug) با سرعت فوق‌العاده کم ۰/۰۰۶ مایل (۰/۰۰۹۶ کیلومتر) در ساعت راه میره. این حلزون‌ها از خانواده‌ی نرم‌تنان هستن — یعنی حیوونایی که بدن نرم دارن مثل حلزون و صدف. جالب اینه که خیلی از نرم‌تنان اصلاً از جاشون جم نمی‌خورن و بعضی‌ها هم کل عمرشون رو همون‌جا زندگی می‌کنن.
از طرفی، حلزون باغچه‌ای ما (Cornu aspersum) نسبت به بقیه هم‌نوعا حسابی سرعتیه! ۰/۰۳ مایل (۰/۰۴۸ کیلومتر) در ساعت. باور کن از خیلی مهره‌داران ریز پا تندتره!
در دنیای خزنده‌ها، لاک‌پشت غول‌پیکر گالاپاگوس slow motion راه میره، با سرعت تقریباً ۰/۱۶ مایل (۰/۲۶ کیلومتر) در ساعت. واسه مقایسه، آدم معمولی با سرعت ۲/۸ مایل (۴/۵ کیلومتر) در ساعت قدم می‌زنه! این تفاوت رو حس کن.
درخت‌نشینای کند هم برای خودشون دنیایی دارن. لوریس آهسته یا “slow loris” — این کوچولوهای بامزه، تو درخت‌ها با احتیاط همه ور رو دید میزنن و سرعت حرکتشون ۱/۸ کیلومتر (۱/۱ مایل) در ساعت بیشتر نمیشه. عجیب اینه که اگه بخوان یه جا شنا کنن می‌تونن ساعت‌ها عین مجسمه بی‌حرکت بمونن.
در مورد مقایسه اندازه و سرعت هم بد نیست بدونی که کم نیستن حیوونایی که نسبت به بدنشون خیلی راه میرن یا بالعکس. مثلاً مورچه کوچولو در کمترین زمان نسبت به بدنش مسافت بیشتری از ما طی می‌کنه!
امااا… اگه بخوایم طبق حرفای پروفسورهای زیست‌شناسی (مثل آقای ویلسون از دانشگاه سوانزی) این عنوان رو به یکی بدیم، باید بریم سر وقت تنبل‌های سه‌انگشتی (three-toed sloth). این هیولا (!) به طور عادی حداکثر ۱/۶ کیلومتر (۱ مایل) در ساعت حرکت داره، ولی واقعاً بیشترش تو همون محدوده چند ده متر تو ساعت می‌مونه. همه‌ی حرکاتش عین تای‌چی [یه ورزش خیلی آروم و آهسته چینی] انجام میشه! ویلسون میگه: “اولین دفعه‌ای که یه تنبل وحشی دیدم، با خودم گفتم واقعاً اینقدر می‌تونه کند باشه؟!”
تنبل‌ها برای کند بودنشون کلی ترفند دارن: تو استتار (یعنی مخفی شدن تو محیط) حرفه‌ای ان، چون اگه شکارچی ببینتشون هیچ شانسی واسه فرار ندارن. باورنکردنیه اما اینا سه برابر آدم‌ها زورشون بیشتره و راحت رو درخت ولو میشن و می‌چسبن!
کندی حرکات تنبل‌ها کاملاً به متابولیسم‌شون (یعنی سوخت‌وساز بدن) مربوطه. چون غذای اصلیشون برگای کم‌انرژی و بی‌خاصیته، دستگاه گوارششون هم فوق‌آهسته کار می‌کنه. یه هفته طول می‌کشه که دستشویی برن، یعنی هفته‌ای یه بار از درخت میان پایین!
حالا سؤال: چرا باید اینقدر کند باشن؟ جواب ساده‌ست: سریع بودن یعنی مصرف انرژی زیادتر، و تنبل‌ها یاد گرفتن با کمترین انرژی و سطح پایین غذا هم سر کنن. یعنی زندگی تو لِول اسلوموشن کامل! هم آرومن، هم کم‌خرج، هم اینکه با همین فرمون مشکلی ندارن.
پس دفعه بعد اگه یکی از سرعت حرف زد، این کندپاها رو یادت باشه! واسه بقا همیشه لازم نیست سریع‌ترین باشی، گاهی فقط باید هوای دلت رو داشته باشی و آروم، با برنامه پیش بری. 😄
منبع: +
