یه خبر عجیب براتون دارم: یه نفر تو ایالت مریلند آمریکا، بعد از حدود شصت سال، به انگل گوشت‌خوار اسکروورم مبتلا شده! اونم نه هر انگلی، بلکه اسکروورمِ معروفِ نیو وُرلد (New World Screwworm یا به طور علمی Cochliomyia hominivorax). اسکروورم یه جور مگس انگلیه که دردسرسازیش داستان داره، حالا جلوتر کامل براتون توضیح میدم.
پس قضیه از چه قراره؟ فرد مبتلا تازه از سفر السالوادور برگشته بوده که پزشکان تو یکی از عکس‌ها متوجه لاروهای این انگل شدن. لارو یعنی بچه‌ی مگس که تازه از تخم بیرون اومده و معمولاً شکل کرم داره. این خبر رو مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها یا همون CDC (که یه جور سازمان بهداشتیه آمریکا) تایید کرده. به گفته سخنگوی وزارت سلامت آمریکا، این اولین مورد انسانی ِ اسکروورم نیو ورلد بعد از دهه‌هاست که داخل خود امریکا تشخیص داده میشه، اونم تو فردی که از کشوری سفرکرده که شیوع انگل توش فعاله.
اما، خبر خوب اینه که ریسک گسترش این انگل تو عموم مردم آمریکا فعلاً خیلی پایینه و جای نگرانی برای بقیه نیست. البته خودش داستان داره که این اسکروورم اصولاً چطور کار می‌کنه!
حالا اسکروورم چی هست دقیقاً؟ مگس اسکروورم ماده تا ۳۰۰ تا تخم میتونه یه دفعه بزاره، اونم تو زخم باز، چشم، بینی، یا حتی دهن حیوانات خونگرم! وقتی تخم‌ها تبدیل به لارو شدن، با دهن تیزشون تو گوشت زنده میزَن خیمه و شروع می‌کنن به خوردن گوشت. به این حالت “ماییازیس” یا همون آلودگی انگلی با لارو مگس‌ها میگن. حالا ماییازیس یه وضعیه! تو خیلی از موارد حیوانات مثل گاو و گوسفند گرفتار می‌شن (یعنی بیشتر دام‌ها)، اما آدم‌ها هم بی‌نصیب نمیمونن، مخصوصاً اونایی که نزدیک دام هستن یا سیستم ایمنی ضعیفی دارن یا زخم باز دارن یا حتی کسایی که تو فضای باز می‌خوابن.
اگه این آلودگی درمان نشه، متاسفانه گاهی میتونه کشنده هم باشه، اما کلک کار با درآوردن همون لاروها توسط دکتر کَنده میشه. جالب اینجاست که چون اسکروورم یه حشره‌ست و نه ویروس یا باکتری، آدمای دیگه را مبتلا نمی‌کنه و مسری نیست. یعنی اگه دوستت اونم مبتلا شد، ازت نگرفته!
یه نکته جالب اینه که اسکروورم نیو ورلد از اون طرف دنیا، یعنی آمریکای جنوبی و کارائیب، اصلاً یه جور انگل بومی یا به قول خارجی‌ها اندمیک (endemic یعنی یه بیماری یا عامل خاص که فقط تو یه منطقه خاص همیشه هست) همونجاست و تو خود آمریکا از چند دهه پیش ریشه‌کن شده بود.
قضیه ریشه کَنی چطور پیش رفت؟ سال‌های ۱۹۶۰ آمریکا یه فکر جالب کشید. اومدن کلی مگس اسکروورم عقیم (عقیم یعنی نمی‌تونن تولیدمثل کنن) ساختن و ریختن تو منطقه‌های آلوده. اینا با مگس‌های ماده وحشی جفت میخوردن ولی تخماشون دیگه باز نمی‌شد و نسلشون کم‌کم نابود شد. اما از سال ۲۰۲۳ دوباره جمعیت این انگلا تو آمریکای مرکزی داره زیاد میشه و سمت شمال هم یه ذره پخش شدن. حتی اون اواخر تو مکزیک توی دام‌ها اتفاق افتاد و آمریکا مرز واردات دام رو موقت بست. یه مدت بعد دوباره مرز باز شد، اما باز تو ماه مه بسته شد و الانم دارن پله‌پله واردات رو شروع می‌کنن.
در حال حاضر، اداره کشاورزی آمریکا داره یه مرکز جدید تولید و توزیع مگس عقیم تو جنوب تگزاس می‌سازه که دوباره جلوی شیوع اسکروورم رو بگیره. تا الان هم هیچ گزارشی از آلودگی در دام‌های خود آمریکا نبوده و کنترل هنوز دستشونه.
پس اگه کارتون به دامداری یا سفر به مناطق آلوده نخورد، نگرانی خاصی ندارین. فقط اینجور انگل‌ها نشون میدن هنوز چقدر طبیعت میتونه غافلگیرمون کنه!
اگه دوست دارین بیشتر بدونین:
- ماجرای شیوع انگل‌های گوشت‌خوار تو آمریکای مرکزی که نگرانی‌هایی واسه آمریکا هم بوجود آورده بود.
- یا حتی داستان‌هایی از انگل‌هایی که دیگه به داروهای معمول هم مقاوم شدن.
در کل مراقب زخم باز و سفر به مناطق مشکوک باشین، اما لازم نیست الان نگرانتون کنم — کنترل اوضاع فعلاً تو دست پزشکاس! 😉
منبع: +
