امروز می‌خوام درباره یک موضوع خیلی جالب حرف بزنم: اینکه تکنولوژی واقعیت مجازی (Virtual Reality یا به اختصار VR، یعنی محیط‌های سه‌بعدی شبیه‌سازی شده که با عینک یا وسیله خاصی واردش می‌شی) می‌تونه به آدم‌هایی که سندروم ویلیامز (Williams Syndrome) دارن، کمک کنه تا حافظه‌شون رو تقویت کنن.
اول یه توضیح کوچولو درباره سندروم ویلیامز بدم؛ این یه اختلال ژنتیکی کمیابه که معمولاً باعث میشه آدم‌هایی که دارنش، ذهن خیلی خلاق و رفتار اجتماعی خوبی داشته باشن، ولی بعضی مهارت‌ها مثل حافظه بلندمدت یا بعضی درک زبانی‌ها براشون سخت‌تره. جالب اینجاست که حافظه کوتاه‌مدتشون، مخصوصاً واسه کلمات، قویه ولی توی حافظه بلندمدت کلمات و معنی‌ها، یکم اذیت می‌شن.
توی تحقیقی که انجام شده بود، اومدن و بیست نفر با سندروم ویلیامز رو آوردن (میانگین سنشون ۱۲.۵ سال بود ولی از لحاظ ذهنی حدود ۹ سال حساب می‌شن) و چند تا گروه دیگه هم داشتن که معمولی بودن: یکی همسن و سال گروه ویلیامز (یعنی ۱۲.۵ سال)، یکی همسطح ذهنیشون (یعنی ۸.۸ سال باهوش بودن)، یه گروه دانش‌آموز پنجم دبستان (میانگین ۱۰.۳ سال) و حتی یه گروه دانشجو با میانگین سنی ۲۰ سال. هر گروه بیست نفر شرکت کرد.
چالش این بود که وارد یه محیط شبیه‌سازی شده خرید (مثلاً مثل یه مرکز خرید مجازی) شدن و باید یک سری آیتم یا اجناس رو پیدا و خرید می‌کردن. هر جا کسی دستور یا لیست خرید رو اشتباه می‌رفت، نرم‌افزار رد می‌داد و براش خطا ثبت می‌کرد. چهارده شاخص مختلف اندازه‌گیری شد و حتی اینکه هر گروه چقدر اشتباه کردن، تحلیل کردن.
نتایج خیلی جالبه! بچه‌هایی که سندروم ویلیامز داشتن، نه‌تنها بیشترین مدت رو توی فروشگاه مجازی بودن، بلکه رکورد بیشترین اشتباه رو هم زدن! حتی از همسال‌هاشون هم بیشتر. مثلاً گروه همسن‌شون که مغزشون قوی‌تر بود، نسبت به گروه همسطح ذهنی بیشتر تو مغازه چرخ می‌زد و بیشتر اشتباه می‌کرد. اما مثلاً پنجم دبستانی‌ها تقریباً هم‌رده دانشجوها عمل کردن (جالبه نه؟!).
یه نکته بامزه دیگه اینه که بچه‌های ویلیامز بیشترین جابجایی و قاطی کردن اجناس رو داشتن؛ یعنی مثلاً کالای درست رو با یه چیز مشابه عوض می‌کردن یا لیست رو اشتباه می‌خریدن. وقتی داده‌ها رو بیشتر بررسی کردن، مشخص شد که پردازش اطلاعات مربوط به معنی کلمات (Semantic features یعنی همون ویژگی‌های معنایی توی ذهن) توی این بچه‌ها عجیب و غریب پیش می‌ره.
نکته دیگه اینه که گروه‌های کنترل، با تکرار و تمرین، مدت توقف‌هاشون توی بازی کمتر شد. این نشون میده “Practice Effect” یا همون اثر تمرین (یعنی هرچی بیشتر تمرین کنیم، توش بهتر میشیم) توی بچه‌های ویلیامز هم کار می‌کنه و می‌تونه تو توانبخشی موثر باشه.
جمع‌بندی داستان اینه که آدم‌هایی با سندروم ویلیامز به نظر می‌رسه یه مدل خاصی از دانش معنایی دارن؛ همین باعث میشه حافظه بلندمدت و درک جملات براشون بازی در بیاره. اما قضیه اینجاست که تکنولوژی واقعیت مجازی (VR) یه ابزار خیلی خوبه که هم می‌تونه حافظه و توانایی ذهنی رو بررسی کنه، هم هنوز جا برای تمرین و تقویت براشون بزاره. اگه با طراحی مناسب مثلاً نرم‌افزار یا بازی مخصوص همین مشکل، بچه‌های ویلیامز رو آموزش بدن، احتمالاً می‌تونن تو حافظه بلندمدت و حتی درک جمله حسابی پیشرفت کنن.
پس خلاصه اگر کسی دور و برتون بچه یا فردی با سندروم ویلیامز می‌شناسه، بدونین که VR و تکنولوژی‌های جدید می‌تونن واقعاً براشون مفید و کارساز باشن؛ کافیه تمرین با هدف درست براشون طرح‌ریزی بشه!
منبع: +
