یه خبر خفن و خیلی جالب از پرو! باستان‌شناس‌ها اخیراً توی سواحل شمال‌غربی پرو یک دیوارنگاره سه‌بعدی (!!) کشف کردن که واقعاً باید گفت نمونه‌ش تا حالا تو اون منطقه پیدا نشده بوده. این دیوارنگاره نزدیک به ۳۰۰۰ سال عمر داره و هنوزم کامل رنگ‌هاش—آبی، زرد، قرمز و مشکی—روی دیوار مونده! توی این نقاشی کلی تصویر ماهی، ستاره و موجودات افسانه‌ای یا همون خدایان دیده میشه.
کسی که این کشف رو انجام داده، سسیلیا موریسیو هست، یه متخصص باستان‌شناسی از دانشگاه کاتولیک پونتیفیکال پرو. خودش گفته: «تصاویر، تکنیک‌های تزئین و اینکه دیوارنگاره انقدر سالم مونده، باعث شده این کشف تو منطقه بی‌سابقه باشه.»
تیم سسیلیا اوایل جولای شروع کردن به حفاری تو سایت باستانی هوآکا یولاندا (اسمشه! هوآکا معمولاً به معنی یه بنای مقدس یا معبد باستانیه). تو همون هفته اول کار، این دیوارنگاره خفن رو پیدا کردن. قدمت این اثر برمی‌گرده به دوره فرماسیون یا “دوره شکل‌گیری”، یعنی بین سالهای ۲۰۰۰ تا ۱۰۰۰ قبل از میلاد. “دوره فرماسیون” یعنی زمانی که اولین جوامع پیچیده تو پرو شکل گرفتن.
ابعادش رو بخوای بدونی؟ نزدیک به ۶ متر درازا و ۲/۹ متر ارتفاع داره! یعنی واقعاً دیوارنگاره حسابی بزرگیه. روی قسمت جنوبی دیوار، تصویر یه پرنده غول‌آسا با بال‌های باز دیده میشه که رو سرش یه طرح لوزی داره. احتمالاً یا عقابه یا شاهین؛ خلاصه پرنده گردن‌کلفتی! اما سمت شمالی، نقوش گل و گیاه، ستاره و آدمای شبه-انسان هست که به گفته خودشون احتمالاً شمن‌ها رو نشون میدن. شمن یعنی همون آدمایی که تو اون زمان‌ها قدرت روحی و اسرارآمیز داشتن و نقش یه جور واسطه بین مردم و دنیاهای معنوی رو بازی می‌کردن.
به گفته موریسیو، شواهد الان نشون میدن این دیوارنگاره‌ها فضای داخلی معبد اصلی تو همین دوره رو تزئین می‌کرده. یه جورایی تزئینات تویی بود، نه بیرونی؛ پس فقط خاص آدمای مهم اون معبد.
حالا یکم راجع به زمینه تاریخی بگم: هوآکا یولاندا احتمالاً همزمان با سایت معروف چاپین دِ هوآنتار (یه سایت آیینی بزرگ تو کوه‌های آند، قبل از اینکه امپراتوری اینکا به وجود بیاد) استفاده می‌شده. تمدن چاپین تو ارتفاعات بوده و تو توسعه کشاورزی، فلزکاری (همون ذوب و ساخت اشیای فلزی)، و تولید پارچه‌های خاص خیلی پیشرفته بودن. دیوارنگاره‌های چاپین بیشتر تصویر جگوار (گربه‌سان وحشی بزرگ) و خزنده‌های غول‌پیکر رو نشون میدن؛ یعنی حیوان‌هایی که تو جنگل‌های پایین‌دست شکارچی بودن.
ولی فرق دیوارنگاره هوآکا یولاندا با چاپین اینه که تاثیر خیلی بیشتری از ساحل گرفته؛ توش می‌بینی تصویر ماهی و تورهای ماهی‌گیری هست، یه سبک هنری کاملاً ساحلی و متفاوت.
نکته جالب دیگه اینکه برعکس چاپین، سایت هوآکا یولاندا هنوز ثبت رسمی به‌عنوان اثر ملی و حفاظت‌شده نداره و مراقبت خاصی ازش نمیشه. واسه همین سسیلیا و تیمش از وزارت فرهنگ و نهادهای حفاظت از میراث پرو درخواست کردن که بیان و یه کاری بکنن واسه اینکه این پنجره جذاب به گذشته‌ی خیلی پیشرفته و باحال، سالم بمونه.
راستی، اگه به باستان‌شناسی پرو علاقه داری، کلی داستان عجیب دیگه هم اینجا کشف شده: قبر ۵۰۰۰ ساله یه زن اشرافی با نوک توکان تزیینی (!!)، یا حتی اتاق مخفی پر از لوله‌های مواد روان‌گردان (Snuff tube همون لوله‌هایی که باهاش پودر گیاه رو می‌کشیدن و سرخوش می‌شدن) تو یکی از سایت‌های پیش-اینکا، و یا قبرهای ۱۵۰۰ سالهای که معلوم شده به‌خاطر مراسم قربانی، حتی شوفره کنار جنازه پدرش سرشو خفه کردن!
در کل، این کشف دیوارنگاره سه‌بعدی و رنگارنگ یه فرصت خیلی باحال واسه شناخت هنر، آیین و حتی زندگی آدمای ۳۰۰۰ سال پیش تو سواحل پروئه—یه جوری که تا الان نمونه‌ش دیده نشده بود. حالا فقط امیدواریم بتونن ازش خوب مراقبت کنن!
منبع: +
