خب رفقا، خبر داغ و جالبی براتون دارم: لهستان قراره اولین کشور تو اروپا باشه که یه نیروگاه هسته‌ای کوچیک با ظرفیت ۳۰۰ مگاوات می‌سازه! این پروژه هم قراره توی شهر ووچواوک (Włocławek) اجرا بشه. کلی جذابه چون تا حالا همچین کاری تو اروپا انجام نشده بود. مخصوصاً اینکه هم خیلی به پاک بودن انرژی کمک می‌کنه، هم وابستگی‌شون به زغال‌سنگ رو کم می‌کنه.
کل این پروژه توسط یک شرکت دولتی انرژي به اسم Orlen قراره اجرا بشه. خبر جالب‌تر اینجاست که این نیروگاهمون از نوع SMR یا Small Modular Reactor هست. حالا SMR دقیقاً چیه؟ یعنی “راکتور هسته‌ای مدولار کوچک”، که فرقش اینه نسبت به راکتورای بزرگ سنتی، کوچیک‌تر و قابل جمع و جور کردنه و سریع‌تر هم نصب میشه. مصرف انرژی کم‌تری داره و امنیتش بیشتره.
مدل این نیروگاهم BWRX-300 هست که طراحی‌ش رو شرکت معروف GE Vernova Hitachi از آمریکا انجام داده. این مدل رو میشه گفت پیشرفته‌ترین پروژه SMR دنیاس تا الان. کلی تکنولوژی و سیستم‌های خفنی داره. مثلاً خودش با آب خونک میشه (water-cooled)، و سیستم گردش طبیعی آب داره (natural circulation). این یعنی اگه یک موقع مشکلی پیش بیاد، لازم نیست برق جدا براش حتماً وصل باشه تا ایمن بمونه، خودش یه جوری خودش رو کنترل می‌کنه، که بهش میگن “سیستم ایمنی پسیو” یا passive safety systems.
رهبر این پروژه یعنی مدیرعامل Orlen، آقای ایرنئوش فافارا گفته که: “اولین نیروگاه کوچک از مدل BWRX-300 قراره اروپا رو وارد آینده انرژی کنه!” کلاً این بندگان خدا خیلی هیجان دارن.
ولی این پروژه قصه‌ش فقط مربوط به Orlen نیست؛ یک شرکت دیگه به اسم Synthos Green Energy هم توی کار همکاری داره و با هم یک جوینت ونچر (یعنی شرکت مشترک، joint venture) زدن که اسمش شده Orlen Synthos Green Energy یا OSGE. دنگ و فنگ حقوقی و قراردادی رو هم جوری ردیف کردن که هر دو شرکت ۵۰ درصد سهم دارن، ولی Orlen روی تصمیم‌های مهم بیشتر کنترل داره.
یه نکته جالب دیگه: این پروژه به فناوری آمریکا دسترسی کامل داره. یعنی OSGE تونسته تمام بسته‌های طراحی استاندارد رو از GE Hitachi بگیره. این یعنی اجازه دارن همین مدل رو بگیرن و با رعایت مجوزها و استانداردها، بسازن و به کار بندازن. تو ایران اگه همچین چیزی داشتیم، کلی لوپی می‌زدیم!
لهستان همیشه به زغال‌سنگ وابسته بوده، مخصوصاً تو خونه‌ها. مثلاً آمار سال ۲۰۱۹ نشون میده که ۸۷ درصد زغال‌سنگ مصرفی توی خونه‌های کل اروپا دست لهستانیه! برای همین دولت هم مدتیه دنبال انرژی‌های کم کربن (low-carbon) افتاده که هم محیط زیست رو نجات بده، هم هوای خودشون رو.
سال ۲۰۲۳ اجازه ساخت ۲۴ تا از همین راکتورای کوچک رو تو شش تا نقطه کشور صادر کردن. ووچواوک یکی از همین نقاط بود که حتی بررسی‌های ژئولوژیک (بررسی زمین‌شناسی محل برای ساخت) هم روش انجام شد. جاهای دیگه‌ای هم مثل Ostrołęka، Stawy Monowskie، Dąbrowa Górnicza، Nowa Huta و منطقه ویژه Tarnobrzeg بودن.
تا دسامبر ۲۰۲۳ وزارت محیط زیست لهستان برای همه این شیش منطقه مجوز مقدماتی داده بود. بعدشم فوریه امسال، سازمان حفاظت محیط زیست لهستان مدارک و محدوده مطالعات زیست محیطی ووچواوک و Ostrołęka رو تایید کرد، پس کارهای تحقیقاتی دقیق شروع شده.
بک گراند فنی هم بهش بدم: این BWRX-300 جدید، بر اساس ESBWR یا “راکتور آب جوشان نسل جدید” طراحی شده که قبلاً توسط کمیسیون نظارت هسته‌ای آمریکا (US Nuclear Regulatory Commission) تایید شده. سوختش هم GNF2 هست که اونم مجوزاشو گرفته.
این فناوری باعث میشه نیروگاه سریع‌تر و ارزون‌تر ساخته بشه و برق بدون کربن و تمیز تولید کنه. Orlen میگه با این حرکت، لهستان تو اروپا پیشرو نسل بعدی نیروگاه‌های هسته‌ای میشه.
جالبه بدونید کانادا هم به همین مدل علاقه نشون داده! حتی دولت اونتاریو مجوز ساخت یکی از همین BWRX-300 ها رو تو دارلینگتون داده که تبدیل به یک پروژه مرجع واسه لهستانیا شده.
برنامه Orlen اینه که تا سال ۲۰۳۵، حداقل دوتا نیروگاه SMR (با مجموع ظرفیت ۰.۶ گیگاوات) راه بندازه. البته اولین قدم همین پروژه ووچواوک هست که واقعاً نقطه عطف بزرگی واسه دور شدن لهستان از زغال‌سنگ و رفتن به سمت انرژی پاک محسوب میشه.
خلاصه که لهستانی‌ها قراره با تکنولوژی آمریکا، با همکاری‌های غول‌های خودشون و با گام‌های محیط‌زیستی جدی، یه قدم حسابی جلو بزنن و حتی اروپا رو هم با خودشون همراه کنن. حالا باید دید این پروژه‌ها چقدر از برنامه جلو میرن و تأثیرش روی تحول انرژی اروپا چیه!
منبع: +
