اگه تا حالا فکر کردین انرژی هسته‌ای فقط همون اورانیوم معروفه که توی فیلم‌ها دیدیم، بهتره با توریم آشنا بشین! توریم یه عنصر شبیه اورانیوم و باحال‌تره که هند شدیداً دنبالش افتاده. حالا یه شرکت آمریکایی به اسم Clean Core Thorium Energy داره یه تغییری اساسی تو این جریان ایجاد می‌کنه و ممکنه قصه انرژی هسته‌ای هند رو کلاً عوض کنه!
داستان از اونجایی شروع میشه که آمریکا بعد از حدود بیست سال، برای دومین بار اجازه داده یکی از شرکت‌هاش تکنولوژی هسته‌ای به هند صادر کنه. Clean Core تونسته مجوز صادر کنه که سوخت توریمی مخصوص آمریکا رو بفرسته به هند، که میشه یه قدم جوراب‌طور رو به جلو توی همکاری هسته‌ای این دو کشور و همچنین پیشرفت تو مسیر استفاده از توریم به‌جای اورانیوم.
می‌دونستین هند کلی ذخایر توریم داره ولی اورانیومش کمه؟ بخاطر همین مدت‌هاست که هند دنبال راه‌هایی بوده تا وابستگیش به سوخت‌های وارداتی رو کمتر کنه. تا الان اما، قوانین سخت و ماجراهای سیاسی (مثلاً اون قانون معروف 123 Agreement که آمریکا باید قبل از صدور تکنولوژی هسته‌ای با کشور مقصد امضا کنه) همه‌چیز رو قفل کرده بودن. اما حالا هند داره یکم قواعد بازی رو نرم‌تر می‌کنه و همین باعث شده شرکتای آمریکایی کم‌کم وارد بشن.
نکته جالب اینجاست که توریم از خیلی جهات واسه سوخت هسته‌ای بهتره! هم راحتتر گیر میاد، هم موقع مصرف، زباله رادیواکتیوش خیلی کمتره (زباله رادیواکتیو اون آشغالای هسته‌ای خطرناکن که بعضیاشون هزاران سال باقی می‌مونن) و مهم‌تر از همه، سوخت توریمی سخت‌تر می‌تونه به اسلحه تبدیل شه. یعنی خطر گسترش سلاح‌های هسته‌ای کمتر میشه، که خب واسه دنیا خبر خوبیه.
البته یه ایراد کوچیک هم داره: توریم به‌تنهایی نمیتونه تقسیم هسته‌ای (همون فرآیند شکافت که تولید انرژی می‌کنه) رو شروع کنه و نیاز به کمی اورانیوم کنارش داره. این شرکت آمریکایی اما یک هوشمندی باحال به خرج داده و سوخت خودش رو جوری طراحی کرده که توریم رو با یه نوع مخصوص از اورانیوم به اسم HALEU (High-Assay Low-Enriched Uranium یعنی اورانیومی که درصد غنی‌سازیش نسبتاً بالاست ولی هنوز مناسب برای بمب ساختن نیست) قاطی کردن. این سوخت واسه راکتورهای هند که بیشترشون از نوع PHWR یا Pressurized Heavy Water Reactor (یعنی راکتور آب سنگین تحت فشار؛ یه مدل راکتور که توش به‌جای آب معمولی از آب سنگین استفاده می‌کنن تا کارایی بالاتر بره) هستن ساخته شده و خیلی راحت میشه تو بخش بزرگی از زیرساخت فعلی هند استفاده‌اش کرد.
ماجرای آب سنگین اینه که چون یه نوترون اضافی داره، نوترونای کمتری رو جذب می‌کنه و همین باعث میشه توریم بهتر بتونه نوترون بگیره و به انرژی تبدیل شه. یه جورایی راندمان رو بالا می‌بره. الان تو دنیا کلاً 46 تا از این مدل راکتور داریم که 19 تاش فقط تو هند هست.
یه نکته مهم دیگه: طبق گفته Clean Core، سوخت جدید اون‌ها نسبت به سوخت اورانیومی معمولی، بیش از 85 درصد زباله خطرناک کمتری تولید می‌کنه و از بعضی ایزوتوپ‌های بدقلق مثل پلوتونیوم-239 که می‌تونن برای ساخت بمب استفاده بشن خبری نیست. یعنی هم برای محیط‌زیست بهتره، هم نگران سلاح‌های هسته‌ای کمتر میشیم.
نکته بامزه دیگه اینه که هندی‌ها برخلاف چین که رفت سمت ساختن راکتورهای کاملاً جدید برای توریم، دارن همون راکتورهای موجودشون رو بروزرسانی می‌کنن و خیلی راحتتر میشه سوخت توریمی رو جا انداخت. چین البته سال قبل اولین راکتور توریمی خودش رو راه اندازی کرد اما هزینه ساختن یه راکتور کاملاً جدید سر به فلک می‌کشه! واسه همین هم Clean Core میگه: “ما راه میان‌بر رو انتخاب کردیم!”
از نظر Mehul Shah مدیرعامل Clean Core، این مجوز یعنی یه نقطه عطف تاریخی نه فقط واسه شرکتشون بلکه برای کل آینده انرژی هسته‌ای بین آمریکا و هند و حتی دنیا. اون میگه توریم حالا داره میره وسط زمین بازی!
البته قوانین هند تا همین چند سال پیش خیلی جلوی ورود بخش خصوصی رو به صنعت هسته‌ای گرفته بود. بویژه بعد از یه فاجعه شیمیایی معروف به اسم حادثه بوپال (Bhopal Disaster) در سال 1984، که یه شرکت آمریکایی به اسم داو کمیکال درگیر بود و غرامت کلی کمی پرداخت کرد، قانون‌گذارا کلی سفت و سخت کردن مسئولیت شرکت‌های خارجی در صورت حوادث هسته‌ای. اما الان دولت هند میگه آماده‌ست قانون رو عوض کنه تا شرکتای خارجی بیشتر بیان و سرمایه‌گذاری کنن. در همین راستا آمریکا پارسال مجوز صادرات به شرکت Holtec International رو هم داده تا راکتورهای کوچک مدولار رو بفروشه.
راستی قراره Clean Core نسخه جدیدی از سوختش رو هم ظرف دو سال آینده واسه راکتورهای آب سبک (Light Water Reactors؛ همون مدل متداول اکثر راکتورهای آمریکایی) بسازه، ولی چون اندازه میله‌های سوخت در این نوع راکتورها طولانی‌تره (چهار متر در مقابل 50 سانت توی PHWR ها!)، کار یه کم پیچیده‌تره، ولی دارن روش کار می‌کنن.
در نهایت، خیلی‌ها از جمله دکتر انیل کاکودکار (Anil Kakodkar)، رئیس سابق کمیسیون انرژی اتمی هند، معتقدن اگه استفاده از توریم تو هند جا بیفته، کمک می‌کنه کشورهای دیگه هم بتونن انرژی هسته‌ای بگیرن بی اینکه نگرانی سلاح هسته‌ای و دردسرهای سیاسی مطرح باشه. کاکودکار میگه این تکنولوژی می‌تونه حتی یکی از تاریک‌ترین بخش‌های تاریخ هسته‌ای هند (که اولین کشور غیرعضو پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای بود که بمب ساخت) رو جبران کنه و دنیا رو به سمت رشد سریع‌تر و بهتر انرژی اتمی ببره.
خلاصه، الان هند در نقطه عطفیه؛ هم قانون‌ها دارن آسون‌تر میشن، هم شرکتای آمریکایی دارن جدی‌تر وارد بازار میشن، هم توریم داره به عنوان یه سوخت آینده‌دار و دوستدار محیط زیست مطرح میشه. شاید چند سال بعد این حرکت هند به الگوی کشورهای دیگه هم تبدیل بشه و انرژی هسته‌ای پاک‌تر و امن‌تر همه‌گیرتر بشه.
منبع: +
