تا حالا شده ساعت‌ها بدون اینکه بفهمی، روی گوشی فقط مشغول دیدن ویدیوهای کوتاه باشی؟ مثلاً توی TikTok یا بقیه برنامه‌ها… خب، این قضیه فقط مخصوص من و شما نیست؛ تو چین هم کلی دانشجو دارن همین کار رو می‌کنن. حالا یه گروه محقق اومدن بررسی کردن ببینن آیا تمرین تای‌چی (همون ورزش سنتی و آرامش‌بخش چینی که حرکاتش کند و روونه) می‌تونه آسیب‌های ناشی از زیاد ویدیو کوتاه دیدن رو جبران کنه یا نه. تازه، تو این تحقیق از “24 حرکت معروف تای‌چی” استفاده شده که توی چین خیلی رایجه.
داستان این تحقیق اینجوری شروع شد: اول از هزار و خورده‌ای دانشجو تو یه دانشگاه تو استان فوجیان چین، پرسیدن چقدر وقتشون با ویدیوهای کوتاه می‌گذره. چیزی حدود 1800 نفر به پرسشنامه جواب دادن! بعدش، از بین بچه‌هایی که بیش‌تر از همه ویدیو دیده بودن (یعنی اونایی که امتیازشون توی بیست درصد بالای پرسشنامه بود)، به صورت شانسی 60 نفر رو انتخاب کردن و تقسیمشون کردن به دو گروه:
گروه اول همون کسایی بودن که باید تای‌چی کار می‌کردن (بهشون گفتن گروه آزمایشی تای‌چی یا همون TCG)، گروه دوم هم مثل قبل به دیدن ویدیوهای کوتاهشون ادامه دادن (گروه کنترل یا OCG). هر کدوم از این دو گروه، 30 نفر بودن.
علاوه بر اینا، یه گروه دیگه هم درست کردن از کسایی که خیلی کم ویدیو نگاه می‌کردن (32 نفر)، که بهشون می‌گفتن گروه کنترل کم‌مصرف (یا همون LCG).
برنامه آزمایش اینجوری بود که گروه تای‌چی باید هشت هفته، هفته‌ای سه بار تای‌چی کار کنن. دوتا گروه دیگه هم از همون اول طبق روال قبلی خودشون رفتار می‌کردن (یعنی کنترل خاصی روشون نبود).
حالا برای آزمایش ذهن و تمرکز، از سه تا تست اصلی استفاده کردن:
- تست حافظه رشته عددی (یعنی باید چندتا عدد پشت سر هم رو به یاد می‌سپردن)
- تست تشخیص کلمات (یه جور تست تمرکزه)
- سه تا تست E-prime که مخصوص بررسی حافظه، توجه پایدار (مثلاً اینکه بتونی حواست رو مدت طولانی جمع نگه داری)، توجه انتخابی (یعنی فقط به یه چیز خاص توجه کنی)، و توجه کلی مغزیه.
تست‌ها قبل از شروع تای‌چی، بلافاصله بعد از 8 هفته تمرین، و دوباره دو ماه بعد انجام شدن، تا تأثیراتش رو دقیق بفهمن.
خب، نتایج جالب بود! تو بعضی از بخش‌ها فرقی بین گروه‌ها دیده نشد. مثلاً توی تست حافظه عددی و بعضی تست‌های تمرکزی (مثل oddball paradigm)، هیچ تفاوت معنی‌داری پیدا نکردن. تازه، تو تست Go/No-go (این یه تست واکنشه که باید به بعضیا جواب بدی و به بعضیا نه؛ مثلاً سریع تصمیم بگیری)، اوّل کار بچه‌های گروه تای‌چی و کنترل، واکنششون کندتر بود نسبت به گروه کم‌مصرف. اما بعد از هشت هفته تمرین تای‌چی، سرعت واکنش گروه تای‌چی کلی بهتر شد و شد مثل گروه کم‌مصرف، در حالی که اونایی که فقط ادامه داده بودن به ویدیو دیدن همچنان کند بودن. اما دو ماه بعد از قطع تمرین‌ها، دوباره همه تقریباً شبیه هم شدن!
یه تست دیگه هم داشتن به اسم Stroop test (تست پرحاشیه دنیای روانشناسی که باید اسم یه رنگ رو بگی حتی اگه رنگ نوشته با اسمش فرق کنه. مثلاً کلمه «آبی» با رنگ قرمز نوشته شده باشه و باید بگی رنگش چیه نه اون چیزی که نوشته شده). قبل از تمرین تای‌چی، بچه‌های تای‌چی و کنترل واکنش کندتری داشتن نسبت به گروه کم‌مصرف. ولی بعد تمرین تای‌چی، واکنش گروه تای‌چی خیلی بهتر شد و به پای گروه کم‌مصرف رسید. دو ماه بعد دوباره همه تقریباً شبیه هم شدن و برتری باقی نموند.
در مجموع، این تحقیق نشون می‌ده که زیاده‌روی تو ویدیوهای کوتاه باعث کم شدن توجه و تمرکز دانشجوها می‌شه؛ مخصوصاً توجه پایدار و جامع (یعنی اون توجهی که بتونی مدام آگاه و متمرکز باشی). ولی جالبه که تمرین منظم تای‌چی باعث شد این کاهش توجه موقتی برطرف بشه و حتی بچه‌هایی که خیلی ویدیو می‌دیدن، تمرکزشون به سطح بچه‌هایی که خیلی کمتر ویدیو می‌بینن، برسه. البته، تاثیر تای‌چی فقط تا وقتی بود که بچه‌ها تمرین می‌کردن و وقتی ولش کردن، کم‌کم این اثر از بین رفت. ضمناً تای‌چی روی حافظه و توجه انتخابی تاثیر قابل توجهی نداشت.
پس اگه حس می‌کنی مغزت از این همه ویدیوی کوتاه خسته شده و تمرکزت ضعیف شده، شاید امتحان تای‌چی (یا هر ورزش ذهنی و بدنی دیگه مثل یوگا) بد نباشه! حداقل تحقیقات نشون داده تا مدتی مغز رو سرحال میاره. فقط یادت باشه اگه تمرین رو رها کنی، ممکنه دوباره به خونه اول برگردی.
منبع: +
