خب بذارین براتون یه داستان داغ و نسبتا عجیب از ناسا و ماجراهای جدیدش تعریف کنم! این روزا هر کی علاقهمند فضا باشه، حتماً شنیده که رقابت آمریکا و چین تو حوزه فضا حسابی بالا گرفته و اصلاً بیخیال شدن ندارن!
تازهترین حرکت ناسا چی بوده؟ از ۵ سپتامبر به بعد، گفته دیگه چینیهایی که حتی ویزا دارن هم نمیتونن بیان توی برنامههای ناسا شرکت کنن! مدیر روابط عمومی ناسا، بثنی استیونز، خودش هم این موضوع رو تایید کرده و گفته این کارو بخاطر مسائل امنیتی انجام دادن؛ یعنی به قول خودشون، دیگه چینیها نه اجازه دارن وارد ساختمونهای ناسا شن، نه به فایلها و شبکههای کامپیوتری ناسا دسترسی پیدا کنن.
حالا چرا این کارو کردن؟ یکم داستان پسزمینه داره. یادتونه قبلا چینیها مثلاً به عنوان دانشجو یا پیمانکار، میتونستن با ناسا همکاری کنن؟ الان دیگه اینم تموم شد. حتی بعضی از چینیهایی که اونجا کار میکردن، میگن یهو دسترسیشون به سیستمها قطع شده و دیگه به جلسات دعوتشون نمیکنن. البته اینها همه رو بصورت ناشناس گفتن، چون میترسن!
اما دلیل اصلی این حرکت چیه؟ موضوع امنیت و سرقت اطلاعات! مثلاً یه نمونه خیلی معروف دارن؛ یه نفر به اسم چنگوانگ گونگ (داشت دوتابعیتی بود، هم چینی بود هم آمریکایی) اعتراف کرد که اطلاعات سری تکنولوژی نظامی رو دزدیده. مثلاً درباره سنسورهایی که برای در امان موندن از موشکهای حرارتی استفاده میشن یا دوربینهای مقاوم در برابر تشعشعات که میتونن موشکها و وسایل پرسرعت (هایپرسونیک یعنی وسایلی که چند برابر سرعت صوت حرکت میکنن) رو زود تشخیص بدن، اطلاعاتش رو بیرون داده بود! خلاصه کارش جاسوسی صنعتی (یعنی دزدیدن اطلاعات فنی خیلی مهم شرکتها یا سازمانها) بوده.
شاید بپرسین مگه ناسا چرا اینقدر حساس شده؟ خب ناسا در واقع با ارتش آمریکا همکاری نزدیکی داره، پس اگه اطلاعاتی درز کنه، خیلی راحت میتونه به درد کسایی بخوره که دنبال سو استفاده هستن.
یه دلیل دیگه هم اینه که رقابت آمریکا و چین برای رفتن دوباره به ماه داره داغ داغتر میشه.
— آمریکا برنامه آرتمیس (Artemis) رو داره برای بازگشت به ماه و میخواد تا سال ۲۰۲۷ این کارو بکنه (البته فعلاً هم تاخیر خورده، هم کلی خرج رو دستشون گذاشته!)
— چین هم داره حسابی جدی کار میکنه و میخواد تا سال ۲۰۳۰ “تایکونات”هاش (این واژه رو به فضانورداشون میگن!) رو برسونه رو ماه! اتفاقاً اونا تو برنامهریزی و تحویل پروژهها خیلی خوشقولتر بودن تا حالا.
توی یه کنفرانس خبری هم شان دافی سرپرست موقت ناسا صریحا گفته ما الآن تو “دومین رقابت فضایی” هستیم و آمریکاییها قراره همچنان نفر اول باشن. به قول خودش: “چینیها میخوان قبل ما برن ماه اما این اتفاق نمیافته! آمریکا همیشه تو فضا پیشتاز بوده و خواهد بود.”
البته رقابت فقط روی ماه نیست. چین گفته سال ۲۰۲۸ یه مأموریت روباتیک به مریخ میفرسته تا اولین کشوری باشه که نمونه خاک و سنگ جمع کنه و برش گردونه زمین. جالبه بدونید قبلاً آمریکا میخواست با آژانس فضایی اروپا یه برنامه مشترک انجام بده برای آوردن نمونه از مریخ اما دولت ترامپ اونو لغو کرد و گفت شاید به جای ربات، یه پرواز سرنشیندار بفرستن!
در کنارش باید یه نکته قانونی هم براتون توضیح بدم: طبق قوانین آمریکا، ناسا اصولاً حق نداره با برنامه فضایی دولتی یا حتی شرکتهای فضایی خصوصی چینی همکاری کنه. فقط اگه کنگره آمریکا موافقت کنه، یه وقتهایی میتونن یه همکاری محدود داشته باشن. مثل سال ۲۰۲۳ که چین تونست با ماموریت Chang’e 5 خاک ماه رو بیاره زمین و ناسا مجوز خاصی گرفت تا بتونه اون نمونهها رو بررسی کنه چون ارزش علمیشون خیلی بالا بود.
در کل، الان روابط آمریکا و چین تو حوزه فضا حسابی حساس و پرتنشه و این تصمیم ناسا هم باعث شده چینیهایی که اینجا بودن و داشتن روی پروژههای فضایی کار میکردن حسابی سردرگم و ناراحت بشن. اینم فقط یکی از حلقههای زنجیره رقابت شدید برای قهرمانی در فضاست؛ چه روی ماه، چه مریخ و چه سرِ دسترسی به دادههای مهم علمی!
خلاصه، داستان ناسا و چینیها فعلاً همینه: امنیت، جاسوسی، رقابت، قانون، سیاست و کلی داستان داغ فضایی!
منبع: +
