خب دوستای کنجکاوم، یه خبر باحال دارم براتون! چند وقت پیش، یه گروه باستان‌شناس اومدن تو یه قبرستون رومی بزرگ تو کشور هلند و به چیز خیلی خاصی برخوردن: یه چراغ‌نفتی قدیمی که حدس می‌زنن ۱۹۰۰ سال از عمرش می‌گذره! حالا چرا اینقدر خاصه؟ وایسا تا برات توضیح بدم.
اول از همه، این قبرستون تو شهری به اسم کُوِیک (Cuijk) پیدا شده که نزدیک مرز آلمانه. تو دوران رومی‌ها، این جا رو «Ceuclum» صدا می‌کردن و یه قبیله‌ی جرمنایی هم توش زندگی می‌کردن که حتی ژولیوس سزار ازشون اسم برده و بهشون می‌گفته “باتاوی”. (ژولیوس سزار اون فرمانروای معروف رومی بود، حتماً اسمش رو شنیدی!)
حالا داستان چی بود؟ باستان‌شناس‌ها تا به حال حدود ۷۰ تا قبر رو بررسی کردن، ولی فکر می‌کنن این گورستان حداقل ۶ هکتار (یا همون ۱۵ جریب) وسعت داره و شاید توش نزدیک ۳۵۰ تا ۴۰۰ قبر باشه! خیلی بزرگه، نه؟ بیشتر گورستان هم زیر خونه‌ها و خیابونای امروزی قایم شده، که فقط تونستن یه تیکه‌اش رو حفاری کنن.
اما چراغ‌نفتی – اینجا مهمه! این چراغ‌نفتی واقعاً خوشگل و مزین ساخته شده و تو منطقه‌ی شمالی امپراتوری روم خیلی کمیابه، مخصوصاً اینقدر سالم! خود “یوهان فان کمپِن” که باستان‌شناسه، گفته: «بعید می‌دونم اولین نمونه باشه، اما قطعاً جزو انگشت‌شمارهاشه.»
چراغ شوخی بردار نیست! جای ریختن روغنش شبیه یه دهن بزرگ و خنده‌دار رو صورت یه نفره و یه دسته بالای صورتش هست که شبیه یه برگ قشنگ طراحی شده. این جور چراغ‌ها معمولاً نقش و نگار روشون داره که مال ثروتمندا یا کسایی بوده که براشون ارزش قائل بودن.
تو همون قبری که این چراغ پیدا شد، چندتا بشقاب سفالی، دو تا کوزه، یه پیاله، کاسه شیشه‌ای و حتی یه کاسه برنزی هم بود. فان کمپن میگه احتمالاً همه‌ی اینا با غذا و نوشیدنی پر شده بودن تا مرده‌ها تو مسیر “به دنیای بعد از مرگ” چیزی برای خوردن و نوشیدن داشته باشن! (تفکر خیلی جالبیه، نه؟)
اما باحال‌تر از همه اینکه هنوز سر این بحث دارن که نقش روی چراغ چی رو نشون میده. بعضیا می‌گن شاید تصویر “باکخوس” یا “باکوس” باشه؛ این اسم همون خدای شراب و خوشگذرونی تو اسطوره‌های رومیه که البته لقب دومش تو یونانی میشه “دیونیسوس”. (باکخوس یا دیونیسوس خدای شراب بود و جشن و رقص و نمایش رو عشقولی میکرد!) اما یه عده دیگه گفتن شاید این یه “ماسک نمایشی” باشه؛ ماسک‌هایی که تو تئاترهای یونان باستان می‌زدن.
راستی بدونی بد نیست: ماسک‌های کمدی و تراژدی نماد هنرهای نمایشی هستن و از یونان باستان اومدن. بازیگرا با این ماسک‌ها قیافه‌اشون رو اغراق‌آمیزتر نشون می‌دادن یا شخصیت عوض می‌کردن. حتی طرفدارای باکخوس هم تو جشنی که براش می‌گرفتن ماسک می‌زدن!
خلاصه، این گورستان هنوز کلی جای حفاری داره و احتمالاً بخوای هدست VR بزنی بری اونجا، هیجان‌انگیزترین ماجراجویی تاریخی قرن رو تجربه می‌کنی! فان کمپن و تیمش منتظرن آثار خیلی بیشتری – حتی قبرهایی با اشیای رومی خیلی ارزشمندتر – پیدا کنن.
خلاصه‌ش اینکه این چراغ‌نفتی نشون میده، مرده‌های اون دوران هم واسه سفر به دنیای بعد نور نیاز داشتن و باستان‌شناس‌ها هنوز کلی راز از دل خاک دارن برای ما بیرون بکشن! علم باستان‌شناسی واقعاً باحاله، مگه نه؟
منبع: +
