خب بذار از اول بگم. اگه تو هم جزو اونایی هستی که هم ورزش می‌کنن، هم باید درس بخونن (مثل دانشجویان ورزشکار)، قطعاً می‌دونی که این‌جور آدما با دو تا فشار بزرگ طرفن: هم تمرینای شدید بدنی، هم کلی تکلیف و امتحان و درس! حالا سوال اینه: اگه آدم از ورزش خسته و زده بشه (که بهش burnout یا همون فرسودگی می‌گن)، این قضیه روی درس و دانشگاهش هم تاثیر می‌ذاره؟
توی این تحقیق که حسابی هم گسترده بوده (یعنی روی ۱۹۱۸ نفر از دانشجویای ورزشکار انجام شده)، اومدن دقیقاً این موضوع رو بررسی کردن. روش کارشون هم یه جور پرسشنامه خوداظهاری و محاسبه‌های آماری پیشرفته بوده (اگه دوست داری بدونی، گرفتن اطلاعات با ابزارهای استاندارد و مدل‌سازی معادلات ساختاری انجام شده. مدل‌سازی معادلات ساختاری یعنی شاخه‌ای از آمار که بررسی می‌کنه یه سری عوامل چطوری همدیگه رو تاثیر می‌ذارن؛ مثلاً مستقیم یا غیرمستقیم).
حالا نتیجه چی بوده؟ معلوم شده اونایی که از ورزش خسته و زده می‌شن (یعنی فرسودگی ورزشی می‌گیرن)، تقریباً با احتمال زیاد توی درس هم دچار فرسودگی تحصیلی می‌شن (حالا فرسودگی تحصیلی یعنی این‌که آدم نسبت به درس دیگه انگیزه و انرژی لازم رو نداره و حس می‌کنه دیگه حال و حوصله دانشگاه رفتن و یادگیری رو از دست داده). این ارتباط به طور معنی‌داری بوده (ضریب تأثیر 0.412 بوده که نشون می‌ده تاثیرش اصلاً کم نیست و مقدار p نشون داده که از نظر آماری این نتیجه کاملا مطمئنه).
اما داستان اینجا تموم نمی‌شه! دو تا چیز مهم دیگه هم وسط بوده: یکی تنظیم احساسات (که به انگلیسی بهش می‌گن “Emotion Regulation” یعنی آدم کی و چطور احساساتش رو مدیریت کنه، مثلاً وقتی ناراحته خودش رو آروم کنه یا احساس منفی رو جور دیگه‌ای ببینه)، و یکی کیفیت خواب. جالب اینه که اگه یه ورزشکار بلد باشه حس و حال‌شو با فکر و تکنیک‌های مختلف کنترل کنه (تو تحقیق به این می‌گن Cognitive Reappraisal یعنی بازنگری شناختی؛ خلاصه همون عوض کردن برداشت یا زاویه دید آدم نسبت به یه موقعیت)، یا شب‌ها خواب خوبی داشته باشه، این دوتا می‌تونن جلوی سرایت اون خستگی از ورزش به درس رو تا حدی بگیرن.
نتایج نشون داد که این دو تا عامل اثر میانجی‌گری دارن (یعنی چی؟ یعنی باعث می‌شن رابطه فرسودگی ورزشی و فرسودگی تحصیلی کمتر بشه)، البته نه کامل، اما تا حدی. ضریب تاثیر برای بازنگری شناختی (همون تغییر زاویه نگاه) حدود ۰.۰۷۱ و برای کیفیت خواب ۰.۰۳۷ بوده (یعنی تاثیرشون کوچیک بوده ولی معنی‌دار و واقعی). حتی یه مسیر جالب دیگه هم پیدا کردن: کسی که بلد باشه از لحاظ ذهنی خودش رو مدیریت کنه، معمولاً خواب بهتری هم داره و این خودش باعث می‌شه ارتباط بین فرسودگی ورزشی و تحصیلی کمتر بشه (این مسیر بهش می‌گن chain mediation؛ یعنی مثل یه زنجیره تاثیر می‌گذاره). تاثیر این زنجیره حدود یک درصد کل اثر بوده پس می‌تونیم بگیم کم بوده ولی باز هم واقعا مهمه.
حالا چرا همه اینا مهمه؟ چون داره بهمون نشون می‌ده اگه می‌خوای ورزشکار دانشجو باشی و هم‌زمان توی هر دو تا زمینه موفق بمونی و فرسوده نشی، بهتره هم روی تکنیک‌های مدیریت احساساتت کار کنی، هم خوابت رو جدی بگیری. به قول محقق‌ها، این یافته‌ها نشون می‌ده که توی برنامه‌های حمایت از دانشجویان ورزشکار باید حتما آموزش روانشناسی و مدیریت خواب رو هم لحاظ کرد تا بتونن هم با فشارهای ورزشی کنار بیان، هم افت تحصیلی نگیرن و روانشون سالم بمونه!
در کل اگر دوست داری توی هر تیمت، دانشگاه، یا حتی زندگی روزمره از پس فشارهای سنگین بربیای، حواست به خواب و حس و حالت باشه. این دوتا واقعاً می‌تونن نجات‌بخشت باشن!
منبع: +
