خب ببین، یک ماجرای خیلی هیجان‌انگیز و البته نگرانی‌آور تو استرالیا در جریانه: دانشمندا دارن تلاش می‌کنن جلوی نابودی کامل یه درخت متناب به اسم “آنگل-استمد مِرتِل” (Angle-stemmed Myrtle، یا همون Gossia gonoclada) رو بگیرن. وضع این درخت واقعاً وخیمه، چون کل جمعیتش توی طبیعت، فقط ۳۸۰ تا نمونه‌س و از این تعداد هم سیصدتاشون فقط توی یه منطقه به اسم لوگان در جنوب شرق کوئینزلند پیدا میشن! کلاً اگه یه موز برداری می‌تونی بیشتر از جمعیت این درخت بگیری!
حالا داستان اینجوریه که کارشناسا می‌خوان ژن‌های این درخت رو ذخیره کنن تا اگر روزی منقرض شد، بتونن دوباره زنده‌ش کنن. ذخیره ژنتیکی یعنی ژن‌های یه موجود رو جایی نگه می‌دارن، مثل اینکه ازش نسخه پشتیبان می‌گیری. اینجا هم علم وارد شده و دارن سراغ علم کریوپرزرویشن (Cryopreservation) رفتن – یعنی یخ‌زدایی در دمای فوق‌العاده پایین (محدوده منفی ۱۹۶ درجه سانتی‌گراد!) تا ژن‌ها و بافت‌های گیاه سالم بمونن.
رئیس این پروژه، خانم آلیس هیوارد، یه فیزیولوژیست گیاهی از دانشگاه کوئینزلنده. اون میگه که مهم‌ترین چیز اینه که جلوی کاهش بیشتر جمعیت در طبیعت رو بگیرن، چون همین جاهاست که این گیاه می‌تونه نقش بوم‌زیستی (اکولوژیک) و حتی فرهنگی خودش رو داشته باشه. اما خب تا وقتی اوضاع توی طبیعت خوب بشه، کرایوبنک‌ها می‌تونن نقش هارد اکسترنال برای این درخت رو بازی کنن!
درخت آنگل استمد مِرتِل کلاً درخت کوچیکی هست که کنار جویبارها در جنگلای خشک استرالیا رشد می‌کنه. برگ‌های براق و ساقه‌های مربعی داره، میوه‌های گوشتی و شیرینش رو هم احتمالاً خفاشا و پرنده‌ها می‌خورن. هنوز تحقیقات خیلی زیادی روی ارتباطات محیطی و اکولوژیکش نشده، اما بعیده بی‌نقش باشه – احتمالاً به حفظ تنوع زیستی و حتی جلوگیری از ریزش کناره رودخونه‌ها کمک می‌کنه.
ولی چرا الان این قدر شدید در خطره؟ دیگه داستان قدیمی تخریب زیستگاه و آب‌وهوای در حال گرم شدن رو که شنیدی. اما بدتر از همه، یه بیماری قارچی به اسم “مایرتل رست” (myrtle rust) هم اومده سراغ این گیاه. این بیماری رو یه قارچ خارجی به اسم Austropuccinia psidii ایجاد می‌کنه – یعنی یه نوع قارچ که مشخصاً به خانواده مُرتا حمله می‌زنه و باعث بدشکلی برگ‌ها، توقف رشد و کاهش باروری میشه.
حالا شاید فکر کنی دانشمندا میان دونه جمع می‌کنن و همه چی حله! اما نه، چون دونه‌های این درخت به خاطر همین بیماری، قدرت تولید مثلی خوبی ندارن و ضمناً دونه‌هاش احتمالاً توی سرمای کرایو دوام نمیارن. برای همین دانشمندا شیوه‌ی متفاوتی رو انتخاب کردن: برش نوک ساقه‌های شاداب و فعال (به انگلیسی: shoot tips، یعنی بالاترین و تازه‌ترین بخش گیاه) و فریز کردنشون توی نیتروژن مایع.
اینم خودش کلی داستان داره. اول باید ساقه‌های استریل شده رو توی ژله (محیط کشت آزمایشگاهی) رشد بدن، بعد نوک این ساقه‌ها رو بچینن، بعد با محلول محافظت‌کننده (Cryoprotective Solution) ترکیبش کنن که باعث میشه موقع سرد شدن دیگه بلور یخ توی سلول گیاهی درست نشه و گیاه آسیب نبینه. اگر این محلول نباشه، آب داخل سلول یخ می‌زنه و سلول‌ها می‌ترکن! اما با این محلول، آب توی سلولاً شبیه شیشه میشه و راحت منج
منبع: +
