یه خبر داغ علمی اومده که خیلیا رو شوکه کرده! دانشمندای ژاپنی تونستن بفهمن که مدت‌ها پیش، تو دل سیارک نزدیک‌زمینِ “ریوگو” آب مایع جریان داشته! ریوگو یه سیارک تقریباً ۹۰۰ متری هست که دور خورشید هر ۴۷۴ روز یه دور کامل می‌زنه و مسیرش بعضی وقتا نزدیک زمینم میشه. با این که احتمال برخوردش با زمین خیلی کمه، ولی انقدر بزرگه که ناسا بهش میگه “از نوع خطرناک احتمالی”، یعنی اگه یه روز شانس بیاره و به زمین بخوره، دیگه باید خداحافظی کنیم!
ماجرای کشف آب، از اینجا شروع شد که مأموریت “هایابوسا ۲” ژاپنی، تو سال ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ به ریوگو سفر کرد، و نمونه‌هایی از خاک و سنگش رو جمع کرد و سال ۲۰۲۰ آورد زمین. حالا دانشمندا افتادن به جون این نمونه‌ها و کلی چیز عجیب پیدا کردن. مثلاً تو آزمایش‌هاشون متوجه شدن که نسبت رادیوایزوتوپ‌ها (یعنی اون مدلای خاصی از عناصر که جرم اتمیشون فرق داره و معمولاً ناپایدارن) مخصوصاً لوتسیوم-۱۷۶ و هافنیوم-۱۷۶، خیلی غیرمنتظره‌ست.
تو توضیحِ علمی ماجرا: لوتسیوم-۱۷۶ با واپاشی بتا (یعنی وقتی که یه هسته اتمی یه خورده ذره، مثلاً الکترون یا پوزیترون پَرت می‌کنه بیرون و تبدیل میشه به یه عنصر دیگه) تبدیل میشه به هافنیوم-۱۷۶. دانشمندا نسبت این دوتارو بررسی کردن و دیدن مقدار هافنیوم-۱۷۶ خیلی بیشتر از حد انتظاره. تنها توجیهی که تونستن پیدا کنن، این بود که آب مایع قدیم‌ها لوتسیوم رو با خودش برده و شسته، به همین خاطر این نسبت به هم خورده.
جالب اینه که این اولین بار نیست که از ریوگو شگفت‌زده میشیم. قبلاً هم یه عالمه آمینواسید (یعنی مواد اولیه تشکیل‌دهنده حیات، همون «بلوک‌های سازنده زندگی») توش پیدا کرده بودن که نشون میده شاید منبع یا الهام زندگی روی زمین همین سیارک‌ها باشن!
Tsuyoshi Iizuka که سرپرست تیم تحقیق بود، گفته: “ما یه رکورد دست‌نخورده از فعالیت آب تو ریوگو پیدا کردیم و شواهد نشون میده که مایعات تو سنگای اون حرکت داشتن. این واقعاً تعجب‌آور بود!!” ایشون استاد زمین‌شیمی دانشگاه توکیو هست و کلی مقاله و سابقه علمی داره.
حالا اصلاً آب از کجا اومده بود تو ریوگو؟ احتمالش زیاده که ریوگو قبلاً یه تیکه از یه سیارک والدِ بزرگ‌تر بوده. بعد یکی خورده بهش، یخ‌های زیر پوسته‌اش شکسته و ذوب شده و آب مایع راه افتاده تو دلش. جالبه که تحلیل داده‌های تلسکوپ جیمز وب (James Webb Space Telescope – یه تلسکوپ فوق‌العاده قوی برای دیدن فضا) نشون داده که سیارک بنو (همونی که ناسا ازش نمونه جمع کرد) شاید با ریوگو فامیل باشه، دوتاییشون یه والد بزرگ داشتن. ولی تا حالا تو نمونه‌های بنو نشانه‌ای از آب جاری پیدا نشده، واسه همین هنوز سر منشاء دقیقشون بحث زیاده.
یه نکته مهم دیگه اینه که دانشمندا فکر می‌کنن والد ریوگو حتی بیشتر از یک میلیارد سال بعد از تشکیل منظومه شمسی یخ داشته؛ این یعنی آبش اصلاً زود تبخیر نشده بوده! قبلاً همه فکر می‌کردن این یخ‌ها زود بخار میشن، ولی حالا فهمیدن که آب تو سیارک‌ها بیشتر از چیزی که فکر می‌کردیم باقی می‌مونه.
این کشف تأثیر مهمی داره: خیلی از دانشمندا عقیده دارن بیشتر آب زمین اول با شهاب‌سنگ‌ها (یا دنباله‌دارها و اجرام کوچیک – همون “سیاره‌واره‌ها”) اومده رو زمین. حالا این یافته نشون میده که شاید سیارک‌ها نقش خیلی پررنگ‌تری از چیزی که قبلاً فکر می‌کردیم تو آوردن آب به زمین داشتن؛ شاید حتی سه برابر بیشتر از چیزی که انتظار می‌رفت!
قرارِ تحقیقات جدید مفصل‌تر بشه. مثلاً تیم هنوز می‌خواد رگ‌هایی از فسفات تو نمونه‌ها رو بررسی کنه تا سن آب‌هایی که تو دل ریوگو جریان داشتن رو بفهمه؛ و بعلاوه، دنبال اینن که با بررسی ایزوتوپ‌های سیارک بنو بفهمن تو اونجا هم آب وجود داشته یا نه.
خلاصه، اگه کسی بهت بگه هرچی آبِ روی زمین رو خودمون داریم، سیارک‌ها هم جزو تأمین‌کننده‌های اصلی بودن، اصلاً تعجب نکن! دنیا پر از سورپرایزه و همین اتفاقا باعث میشن علم همیشه جذاب بمونه.
منبع: +
