اگه فکر می‌کردین که فقط آلودگی هوای طولانی‌مدت به بدن آسیب می‌زنه، باید بدونین که فقط با چند دقیقه قرار گرفتن در معرض آلودگی هم، جفت (اون عضوی که بچه رو توی شکم تغذیه و محافظت می‌کنه) دچار التهاب و مشکلات جدی میشه!
حالا ماجرا دقیقا چیه؟ یه تیم تحقیقاتی اومده جفت‌هایی که بعد از زایمان اهداء شده بودن رو گذاشته توی یه سیستم آزمایشگاهی عجیب که اسمش هست «سیستم پرفیوژن اگز ویوو» (یعنی جفت رو بعد از تولد به لوله‌هایی وصل می‌کنن و طوری رفتار می‌کنن انگار توی بدن هنوز فعاله و داره کار می‌کنه). بعد اومدن آلودگی هوای واقعی رو به این سیستم تزریق کردن تا ببینن چه بلایی سر جفت میاد.
آلودگی مورد استفاده شون از یه چهارراه شلوغ تو شهر مالموی سوئد بوده، جایی که سالی حدود ۲۸ هزار ماشین رد میشه! بیشتر تمرکزشون روی ذرات ریز، یا همون PM2.5 بود (یعنی ذراتی که قطرشون کمتر از ۲.۵ میکرون هست؛ مثلاً حدود یک‌صدم قطر موی انسان!).
یافته‌ها ترسناکه! حتی وقتی جفت فقط برای ۳۰ دقیقه با این ذرات تماس پیدا کرد، ساختار کلاژن (یه جور پروتئین نگه‌دارنده بافت) شل و خراب شد و دیگه اون نظم سفت و محکمشو نداشت. تازه، سلول‌های ایمنی خاصی به اسم «سلول‌های هوف‌باوئر» که معمولاً دوستدار آرامش و ضدالتهاب هستن، یهویی فاز عوض کردن و رفتن تو مود التهاب! این حالت درست شبیه چیزی هست که تو بیماری «پره‌اکلامپسی» (یه جور بیماری فشار خون خطرناک توی بارداری که به جفت آسیب می‌زنه) دیده میشه.
پره‌اکلامپسی چیه؟ یه مشکلیه که توش جفت نمی‌تونه خوب جریان خون رو بگیره، اکسیژن کم میاره و ممکنه برای هم مادر هم بچه مشکل درست کنه. بعضیا می‌گن ریشه‌ش خود جفته، بعضیا می‌گن به سیستم قلبی-عروقی مادر ربط داره، ولی تقریباً همه قبول دارن جفت توش نقش محوری داره.
یک نکته جالب دیگه این بود که جفت‌هایی که در معرض آلودگی قرار گرفتن، هورمون hCG رو بیشتر ترشح کردن. این هورمون اولای بارداری لازمه، ولی اگه تو سه‌ماهه دوم زیاد بشه، ریسک پره‌اکلامپسی میره بالا.
سوال مهم: آیا این نتایج به زندگی واقعی ربط داره یا آزمایش فقط بود؟ دکتر جاناتان گریگ، یکی از اساتید دانشگاه لندن که خودش تو تحقیق نبود، می‌گه غلظت آلاینده‌هایی که تو آزمایش استفاده شده خیلی بیشتر از هوای عادی شهریه، اما حتی اگه اثرش کم‌ترم باشه، باز آسیبش جدیه و نمی‌شه راحت از کنارش گذشت.
دکتر استفان هانسون، یکی از محققان اصلی، می‌گه نمی‌تونیم خانم‌های باردار رو بذاریم تو معرض آلودگی برای آزمایش! پس بهترین مدل همین جفت‌های تازه متولد شده هستن که تو محیط آزمایشگاهی نگه‌داری می‌شن و شبیه شرایط بدن مادر براشون شبیه‌سازی میشه.
حتی با این مدل هم مهمه بدونیم فقط تأثیر کوتاه‌مدت بررسی شده. هنوز معلوم نیست که اگه این تماس با آلودگی ماه‌ها ادامه پیدا کنه چه بلایی سر جفت میاد؛ معلومه که توی یه بارداری کامل این اثرها می‌تونن روی هم جمع بشن و شدیدتر بشن.
پس چی کار کنیم؟ آیا خانم‌های باردار باید مدام نگران باشن؟ گریگ می‌گه نه، لازم نیست استرس بگیرن! خودش می‌گه: «ما نباید انتظار داشته باشیم زن‌های باردار حواسشون به هزارجای شهر باشه.» مهم اینه که سیاست‌ها و اقدامات شهری وضعیت رو بهتر کنه، نه اینکه همه بار رو بندازیم گردن فرد.
در نهایت، البته مشخصه که بهترین راه کاهش خطر، خودِ کاهش آلودگی هواست. باید تلاش بشه ذرات ریز (PM2.5) تو هوا کمتر بشه.
خلاصه: همین نیم ساعتم جلوی دود خودروها بودن ممکنه روی بارداری و رشد بچه تاثیر داشته باشه. علم هنوز کامل نیست، اما حتی این نشونه‌های اولیه هم زنگ خطر جدی هستن!
این مطلب صرفاً برای اطلاعات عمومیه و جایگزین توصیه پزشکی نیست.
(اگه دوست داشتی درباره جفت، آلودگی، یا بیماری‌های بارداری بیشتر بدونی تو منابع مرتبط کلی اطلاعات باحال هست!)
منبع: +
