خب بذارین یه داستان جالب براتون تعریف کنم درباره یکی از دغدغه‌های این روزای دانش‌آموزا و دانشجوها: استرس تحصیلی! همه دور و برمون داریم می‌بینیم که هم رقابت توی درس خوندن شدید شده، هم توقع جامعه هر روز بیشتر میشه. نتیجه‌ش چیه؟ کلی فشار و استرس برای بچه‌هایی که دارن درس می‌خونن، باهاش زندگی می‌کنن و خیلی وقتا توی شبکه‌های اجتماعی درباره‌ش حرف می‌زنن یا حتی غر می‌زنن!
حالا این مقاله اومده از یه زاویه جالب به این موضوع نگاه کنه: اینکه اصلاً دانش‌آموزا و دانشجوها چطور درباره استرسشون تو فضای مجازی حرف می‌زنن و اصلاً این فشارها رو چطور با کلمات و جملاتشون نشون میدن. کاری که پژوهشگرها انجام دادن، استفاده از هوش مصنوعی و مدل‌های پیشرفته موضوع‌یابی برای تحلیل ۳۳,۸۲۷ تا کامنت واقعی توی شبکه‌های اجتماعی بود! موضوع‌یابی یعنی چی؟ یعنی مدل هوش مصنوعی میاد توی متن‌ها می‌گرده و موضوعات اصلی که مردم دارن درباره‌ش صحبت می‌کنن رو کشف می‌کنه.
این تیم با ترکیب دو تکنیک خیلی معروف تو این حوزه کار کردن: BERTopic و Latent Dirichlet Allocation (یا همون LDA که یکی از روش‌های مشهور تحلیل متنی با هوش مصنوعیه). این دوتا با هم باعث شدن بتونن خیلی باحال و عمیق بفهمن هر کی، دقیقاً چطور استرس تحصیلی‌ش رو تو اینترنت بیان می‌کنه.
اما داستان اینجا تموم نمیشه! برای اینکه نتیجه‌گیری‌هاشون فقط عدد و آمار نباشه، اومدن از یه نظریه به اسم Multilevel Stress Theory (یعنی نظریه استرس چندلایه‌ای – یه جور مدل که میگه استرس تحصیلی صرفاً یه احساس شخصی یا یه مشکل تو مدرسه نیست، بلکه حاصل ترکیب عوامل شخصی، موقعیتی و ساختاریه) استفاده کردن. خلاصه‌ش این شد که تونستن ۶ تا موضوع اصلی پیدا کنن که به‌نوعی همهٔ فشارها و نگرانی‌های مربوط به درس رو نشون میدن؛ از دغدغه‌های فردی گرفته تا قضایای بزرگ‌تر مثل ساختار آموزش و تأثیر شبکه‌های اجتماعی.
حالا قسمت بامزه و کاربردی این تحقیق هم یه مدل جالبیه که اسمش رو گذاشتن ERA (که مخفف Expectancy–Regulation–Amplification هست). ترجمه راحتش: “توقع – خودتنظیمی – تشدید”. این مدل دقیقاً میگه استرس تحصیلی سه تا ریشه اصلی داره: اولاً توقع دیگران یا جامعه (مثلاً والدین، معلم‌ها و حتی خود دانش‌آموزها از خودشون)، دوماً قدرت یا ضعف مدیریت و کنترل فرد روی خودش (خودتنظیمی یعنی کسی بدونه چه جوری برنامه‌ریزی کنه، به خودش استراحت بده و کلی از این مهارت‌ها)، و سوماً اینکه چطور این استرس کم‌کم تو محیط‌های مختلف (هم واقعی، هم مجازی) شدید و شدیدتر میشه.
نکته دیگه‌ای که این مدل ERA نشون داد اینه که فضای دیجیتال (اینستاگرام، تلگرام و…) استرس رو نه‌تنها بازتاب میده بلکه هی شدیدترش هم می‌کنه! چون بچه‌ها توی این فضاها از هم تاثیر می‌گیرن و انگار زنجیره‌ای، فشارها بیشتر و بیشتر میشه.
اهمیت این تحقیق چیه؟ یکی اینکه یه جور نقشه راه داد دست مشاورها و آدم‌هایی که دوست دارن کمک کنن تا فشار تحصیلی کمتر شه. چون حالا دیگه می‌دونن استرس چه شکل‌هایی داره، توی کدوم زمینه‌ها بیشتره و اصلاً تو دنیای دیجیتال چطور شدت می‌گیره. دوم اینکه اگه قرار باشه هدفمند کار کنن، این مدل ERA یه راهنمای خیلی خوبه برای حمایت و کمک به سلامت روان دانش‌آموزا و دانشجوها.
در کل، این پژوهش داره نشون میده که چطوری حتی الگوریتم‌ها هم می‌تونن “اشک‌ریزی‌های” ما رو بفهمن و تحلیل کنن! هنوز واقعیت زندگی انسانی‌مون رو فقط خودمون کامل می‌فهمیم ولی حالا هوش مصنوعی داره بهمون نشون میده که استرس تحصیلی چقدر پیچیده و چندلایه‌ست و باید جدی‌تر بهش فکر کنیم.
منبع: +
