تا حالا به این فکر کردی که با گوشی و گجت‌ها میشه کلی اطلاعات از رفتار و عادتای روزمرمون جمع کرد؟ خب، تو این تحقیق جالب که توسط آقای Axel Constant و دوستانش انجام شده، یه راه جدید برای پیگیری اسکیزوفرنی پیدا کردن؛ اونم با استفاده از «مارکرهای دیجیتال ریتمیک» یا همون Rhythmic Digital Markers (RDMs)!
حالا RDM چیه؟ مارکر دیجیتال ریتمیک یعنی نشونه‌های دیجیتالی که ریتم و الگوهای رفتاری ما رو تو زمان‌های مختلف نشون میدن. این ریتم‌ها میتونن تو بازه‌های کوتاه‌تر از ۲۴ ساعت باشن (بهش میگن “ultradian” یعنی فرا-روزی، مثلاً چرت‌های وسط روز)، تو بازه ۲۴ ساعته باشن (همون “circadian” یا ریتم شبانه‌روزی، مثل اینکه روزها بیداریم شب‌ها خواب)، یا حتی طولانی‌تر از ۲۴ ساعت (میگن بهش “infradian” یعنی زیر-روزی، مثل چرخه‌های چندروزه یا هفتگی).
قبلاً درباره مارکرهای دیجیتال برای بیماری‌هایی مثل اسکیزوفرنی تحقیق کرده بودن، اما بیشتر به تغییرات داده‌های سنسورها توجه داشتن تا به خود الگوی ریتم‌ها. این تحقیق جدید اومده این مسیر رو عوض کرده.
توی این مطالعه دو نوع مارکر ریتمیک معرفی شدن:
- مارکر آنتروپی RDM: آنتروپی یه جور شاخص برای سنجیدن پراکندگی و بی‌نظمی هست. اینجا منظورش اینه که چقدر پراکندگی در فعالیت‌های فرد تو دوره‌های زمانیشون (مثلاً در چرخه‌های بلندمدت یا infradian) وجود داره. هرچی بیشتر، یعنی رفتاراش قابل پیش‌بینی‌تر نیست.
- مارکر پویا یا Dynamic RDM: این یکی رو با مدل‌های زنجیره مارکوف تحلیل کردن. زنجیره مارکوف به زبان ساده یعنی یه مدل برای بررسی اینکه وضعیت فرد چطور بین حالت‌های مختلف (از لحاظ شدت علائم روانی و آنتروپی) جابجا میشه.
برا نمونه، داده‌هاشون رو از یه سری بررسی‌های لحظه‌ای محیطی یا همون Ecological Momentary Assessments (EMA) گرفتن؛ یعنی تو لحظه از افراد خواستن فعالیتاشون رو بگن. داده‌ها مربوط به ۳۹ نوع فعالیت بوده و از ۳۹۰ نفر جمع شده. این گروه شامل ۱۵۳ نفر مبتلا به اسکیزوفرنی، ۱۹۲ نفر با اختلال دوقطبی و ۴۵ نفر افراد سالم (کنترل) بوده.
حالا چی فهمیدن؟
نکته جالب اینه که افرادی که اسکیزوفرنی دارن توی مارکرهای پویا (Dynamic RDM) با بقیه فرق داشتن! این یعنی شاید بشه با این مارکرها بیماری رو راحت‌تر تشخیص داد. اما یه چیزی: این مارکرهای پویا با شدت علائم بیماری ربطی نداشتن! یعنی همه‌ش بستگی به الگوی جابه‌جایی بین وضعیت‌ها داشت، نه اینکه کسی الان حالش چطوره. مارکر آنتروپی هم اونطور که انتظار میرفت، ارتباط معناداری با وضعیت بالینی نشون نداد.
در کل، این تحقیق نشون میده که مارکرهای دیجیتال ریتمیک میتونن تو روانپزشکی کمک‌کننده باشن و عاملی جدید برای شناختن دیجیتال‌فنوتایپ یا «نمایه دیجیتال افراد» در اسکیزوفرنی بشن. (دیجیتال فنوتایپ یعنی همون الگوهای شخصیتی و رفتاری که تو داده‌های دیجیتال فرد دیده میشه.)
در نهایت، استفاده از داده‌های ریتمیک رفتاری به روش‌های دیجیتال میتونه راه جدیدی توی تشخیص و پیگیری بیماری‌های روانی باز کنه و شاید در آینده خیلی از بیماری‌ها رو راحت‌تر و دقیق‌تر تشخیص بدیم!
منبع: +
