احتمالاً توی خبرها دیدین که ترامپ یه نشست خبری گذاشت و گفت اوتیسم خیلی زیاد شده و دلیلش هم به نظرش واکسن‌های بچه‌ها و استامینوفن (همون ماده اصلی توی قرص‌های Tylenol) هست. حتی توصیه کرد خانم‌های باردار Tylenol مصرف نکنن و هر طور شده ازش دوری کنن! خب، این حرف‌ها واقعاً خیلی‌ها رو گیج و حتی ناراحت کرد، چون واقعیت علمی باهاش فاصله داره.
یادآوری کوچیک: استامینوفن همون داروییِ که برای سردرد و تب استفاده میشه و تو ایران تقریباً همه میشناسنش.
حالا بیاید ریزتر بشیم:
واقعاً اوتیسم زیاد شده؟
بله، آماری که نشون میده تو سال ۱۹۹۵ از هر ۵۰۰ کودک یکی اوتیسم داشته، ولی الان این عدد رسیده به ۱ در هر ۳۱ کودک! اما اینم بدونید که دلیلش بیشتر اینه که تعریف اوتیسم عوض شده و دایره تشخیص بزرگتر شده؛ مثل اینه که چندتا بیماری رو یکی کنن و همه اون آدم‌ها رو تو یه دسته بذارن. از طرف دیگه، الان آگاهی درباره اوتیسم خیلی بیشتر شده و حتی چهره‌های معروف و سلبریتی‌ها هم دیگه راحت‌تر می‌گن اوتیستیک هستن. اینا همه باعث شدن تشخیص بیشتر بشه نه اینکه واقعاً تعداد آدمای اوتیستیک ناگهان منفجر شده باشه.
ترامپ میگه Tylenol مقصره. واقعاً دلیل اوتیسمه؟
بعضی پژوهش‌ها یه ارتباط خیلی ضعیف نشون دادن بین مصرف استامینوفن در حاملگی و افزایش ریسک اوتیسم، اما باید بدونین این تحقیقات پر از ایراد و خطا بودن. مثلاً ممکنه کسایی که استامینوفن مصرف کردن قبلاً یه مشکل زمینه‌ای داشتن (مثل تب، عفونت یا بیماری‌های ایمنی) که خودشون می‌تونستن باعث افزایش احتمال اوتیسم بشن، نه خود دارو! یک گروه دیگه هم تازه بررسی کردن وقتی مادرها توی یکی از بارداری‌هاشون استامینوفن مصرف کردن و توی یه بارداری دیگه نه، احتمال اوتیسم در بچه‌ها فرقی نمی‌کنه. یعنی مصرف Tylenol واقعاً نمی‌تونه دلیل اصلی باشه.
یه نکته مهم: اوتیسم بیشتر ژنتیکیه! بر اساس مطالعات روی دوقلوها، بین ۶۰ تا ۹۰ درصد ریسک اوتیسم به ژن‌ها مربوطه. البته عوامل محیطی هم بی‌تاثیر نیستن (یعنی چیزهایی غیر از ژنتیک، اما نه لزوماً سم و مواد خطرناک به اون شکلی که بعضیا فکر می‌کنن). مثلاً بالا بودن سن پدر موقع بچه‌دار شدن، خودش یه ریسک فاکتوره.
پس خانم باردار باید Tylenol مصرف نکنه؟
نه بابا، داستان اینطوری نیست! استامینوفن تنها مسکن بی نسخه‌ایه که مصرفش در دوران بارداری بی‌خطره و همه متخصصین زنان و زایمان آمریکا می‌گن تا زمانی که با دکترت مشورت کنی و زیاد هم مصرف نکنی، مشکلی نداره. حتی اگه تب شدید باشه و درمان نشه، برای مادر و جنین کلی خطر داره که خیلی از ریسک‌های فرضی استامینوفن بدتره.
حالا این لکوورین (leucovorin) چی هست که ترامپ میگه داروی جدید اوتیسمه؟
لکوورین یا فُولینیک اسید یه مدل از ویتامین B به اسم فولاته که حتی تو سبزیجات برگ‌سبز به مقدار زیاد پیدا میشه. این دارو سال‌ها تو درمان عوارض داروهای ضد سرطان و کم‌خونی به کار میره. حالا بعضی تحقیقات کوچیک روی بچه‌هایی که مشکل حمل فولات از خون به مغز و نخاع داشتن نشون داده که تزریق دوز بالای این دارو می‌تونه بعضی علامت‌های شبیه اوتیسم رو خصوصاً تو بچه‌های کوچیک‌تر بهبود بده. اما دقت کنین که این درمان واقعاً مال یه گروه خیلی خاصه.
برای اکثر افراد اوتیستیک، پژوهشگرها می‌گن هیچ مدرک قوی‌ای وجود نداره که نشون بده لکوورین کار خاصی می‌کنه. اینکه فکر کنیم کمبود فولات ریشه اوتیسمه، اصلاً ثابت نشده. خود متخصصای حوزه اوتیسم می‌گن تحقیقات پیرامون لکوورین خیلی ابتدایی و کم نمونه بوده و اصلاً نمی‌شه هنوز بهش امید بست یا اون رو داروی معجزه‌گر اوتیسم دونست.
جالبه بدونید که خیلیا قصه‌های موفقیت‌آمیز از فلان بچه و فلان خانواده تعریف می‌کنن اما شواهد علمی هنوز کافی نیست و باید مطالعات بزرگ، دقیق و با آزمون‌های کنترل شده انجام بشه.
در کل، رشد اوتیسم بیشتر به خاطر تغییر تعریف و آگاهی امروزه. والدین باردار همچنان استامینوفن رو با احتیاط و مشورت دکتر می‌تونن مصرف کنن و اگه فلان مسئول سیاسی یا کسی تو اخبار داروی جدیدی تبلیغ کرد، قبلش خوبه تحقیق کنیم آدمایی که عمرشون رو روی این موضوع صرف کردن چی می‌گن!
منبع: +
