خب، بذارین یه داستان جالب و باحال از دل تاریخ کانادا براتون تعریف کنم! تازه هفت تا مهره کوچیک و خاص پیدا کردن تو منطقه‌ای به اسم Colony of Avalon تو نیوفاندلند کانادا که حسابی سروصدا کرده. این مهره‌ها که بهشون می‌گن “وامپوم” (wampum)، یه جور مهره خاص از صدف هستن که زمان‌ها پیش ارزش حسابی داشتن و بیشتر تو تجارت بین بومی‌ها (یعنی مردم اصیل آمریکا و کانادا) و مهاجرای اروپایی استفاده می‌شدن. حالا این اولین باره که همچین چیزی تو کل ایالت نیوفاندلند و لابرادور پیدا شده!
داستان از اونجا شروع میشه که توی تابستون امسال، کالوم برایدن که دانشجوی باستان‌شناسیه، موقع حفاری یکدفعه چند تا مهره لوله‌ای سفید و بنفش پیدا می‌کنه. البته اولش خودش هم نمی‌دونسته چی پیدا کرده، اما باستان‌شناسای حرفه‌ای سریع فهمیدن این همون وامپوم معروفه.
وامپوم چیه دقیقا؟
وامپوم در واقع برمی‌گرده به یه اصطلاح انگلیسی که اصلش Algonquin بوده (یعنی یه زبان و قوم بومی تو آمریکای شمالی) و معنیش میشه “رشته‌ای از مهره‌های سفید صدفی”. این مهره‌ها رو از جنس پوسته صدف و حلزونای دریایی می‌ساختن و حسابی ارزشمند بودن. اوایل، بومی‌ها این مهره‌ها رو برای مناسبت‌ها و مراسم مهم استفاده می‌کردن، مثلاً یه کمربند تزئینی وامپوم که وقایع مهم مثل جنگ یا قراردادهای تاریخی رو باهاش ثبت می‌کردن.
اما کم‌کم داستان پول و تجارت پیش اومد! مهره‌های وامپوم دیگه شد مثل اسکناس، مخصوصاً تو مراوده با مهاجرای اروپایی. باستان‌شناس‌ها می‌گن احتمالاً این مهره‌ها هم با همین تبادل تجاری وارد اون منطقه شده. مثلاً شاید تاجرا یا بازرگانای هلندی یا حتی نیوانگلندی که با بومی‌ها تجارت می‌کردن، این مهره‌ها رو به Avalon آوردن.
مهره‌هایی که پیدا شدن سفید و بنفشن و با دست سوراخ و شکل داده شدن، یعنی کاملاً سنتی و قدیمی هستن. تاریخ ساخت‌شون احتمالاً مربوط به حوالی سال ۱۶۰۰ میلادیه و به گفته پروفسور بَری گالتون از دانشگاه Memorial، احتمالش زیاده که بین سال‌های ۱۶۴۰ تا ۱۶۵۰ به اونجا رسیده بودن. مهره‌ها رو از لایه زباله‌‌های یه انباری (یعنی جایی که قدیمی‌ها آشغال‌هاشون رو توش می‌ریختن!) پیدا کردن که کنار خونه اصلی مستعمره بوده.
جالب‌ترین نکته اینه که تو کل ۳۰ سال گذشته که دائم دارن اونجا رو زیر و رو می‌کنن، این اولین باره حتی یه دونه مهره وامپوم هم تو نیوفاندلند و لابرادور پیدا میشه! یعنی شاید خاص‌ترین کشف باستان‌شناسی اون منطقه باشه.
البته هنوز مشخص نیست دقیقا کی و کجا این مهره‌ها رو ساخته. معمولاً وامپوم رو به گروه‌های بومی معروف مثل Mi’kmaq نسبت میدن که اون موقع تو نیوفاندلند زندگی می‌کردن، ولی مدرک قطعی براش نداریم.
حالا یه کم درباره Colony of Avalon: این منطقه تو اوایل قرن هفدهم توسط انگلیسی‌ها به عنوان مستعمره «اوالون» تأسیس شد و بعدها شد یکی از اولین نقاط تجاری و ماهیگیری تو شمال آمریکا. اول کار به خاطر سرما و اختلاف با بومی‌ها، خالی شد ولی بعد دوباره تو دهه ۱۶۳۰ راه افتاد و گسترش پیدا کرد. الآن این منطقه جزوی از شهر Ferryland هست و حدود ۵۰ کیلومتر با شهر St. John فاصله داره.
جالبه بدونید از دهه ۱۹۸۰ تا حالا هزاران چیز عجیب و باحال از اونجا بیرون آوردن؛ از تکه‌های سفال انگلیسی و هلندی و آلمانی گرفته تا پیپ سفالی، ابزارآلات آهنی مثل کارد و قاشق، تفنگ و تیر برای دفاع در برابر حمله‌ها و حتی جواهرات ستلری‌ها (یعنی همون مهاجرهای اولیه). حتی خیابون‌های سنگفرش، دیوار ساحلی ضد موج، و خرابه‌های خونه بزرگ موسس شهر، جرج کالورت، هم پیدا شده.
در آخر، این کشف وامپوم یه چیزی بیشتر از یک مهره بوده؛ یه سرنخ زنده از ارتباط عجیب و جالب فرهنگ‌ها، تجارت و خاطرات روزگاران خیلی دور. چه جوری یه مشت صدف کوچیک می‌تونن داستان‌های اینقدر بزرگی رو برامون زنده کنن، واقعا باحاله!
منبع: +
