خب بچه‌ها، اگه فکر می‌کنین جنگل‌های امروز آمریکا سن زیادی دارن، باید بدونین که کنار شهر کوچیکی به اسم قاهره تو ایالت نیویورک، یه جنگل فسیلی (سنگواره‌ای) پیدا شده که تقریباً ۳۸۵ میلیون سال پیش وجود داشته! یعنی زمان دایناسورا رو هم رد کرده بوده! بذارین راحت‌تر توضیح بدم.
این جنگل که بهش Cairo Fossil Forest می‌گن، تو یه معدن رهاشده کشف شده و یکی از خاص‌ترین مجموعه‌های سنگواره تو دنیاست. دلیل باحالش هم اینه که قدیمی‌ترین نمونه‌های درخت با برگ و تنه چوبی ضخیم مال همین‌جاست. یعنی شاید اولین بار درخت‌ها تو تاریخ زمین اینجا برگ دار شدن و تنه چوبیشون حسابی قوی شد!
حالا چجوری پیداش کردن؟ دانشمندای گیاه‌شناس فسیلی که بهشون “Paleobotanist” می‌گن (یعنی همونایی که گیاه‌های عصر حجر رو بررسی می‌کنن)، تو سال ۲۰۰۹ متوجه شدن اگه روی سطح معدن بایستن، می‌تونن جای تنه و ریشه‌های غول‌پیکر رو ببینن! بعضی از ریشه‌های سنگ‌شده حتی قطرشون تا ۱۵ سانتی‌متر می‌رسه و بعضی ریشه‌ها تا ۱۱ متر دور تنه گسترده شدن! یعنی فکر کن یه درخت که ریشه‌هاش تا خونه بغلی هم رفته بوده!
حالا برسیم به نوع این درختا. اکثرشون مربوط به گروهی به اسم “Archaeopteris” هستن؛ اینا درختایی بودن که الان دیگه نابود شدن و برگ‌هایی شبیه سرخس داشتن، ولی جزو اجداد درخت‌های امروزی حساب می‌شن. تحقیقای جدید نشون داده که این درختا آخر دوران دونین (Devonian period، دوره‌ای که بهش “عصر ماهی‌ها” هم می‌گن چون انواع ماهیا اون موقع زیاد شدن) تا بیشتر از ۲۰ متر قد می‌کشیدن! تصور کن یه جنگل پر از این درختای عجیب چقدر باحال بوده.
اما داستان جالب دیگه‌ش اینه که حضور درختای Archaeopteris عملاً آب‌وهوای سیاره رو تغییر داد؛ چون این درختا شروع کردن دی‌اکسید کربن (CO2) رو از هوا جذب کردن و باعث تغییرات بزرگی تو اتمسفر شدن. تازه ریشه‌هاشون هم حسابی سنگ‌ها رو خرد می‌کرد و باعث یه واکنش شیمیایی شده که خلاصه‌ش این میشه: CO2 تبدیل میشه به یون‌های کربنات و در نهایت تهش سنگ آهک (Limestone) درست میشه! (این روند رو بهش weathering می‌گن یعنی هوازدگی – همون فرایند پوسیده شدن و تغییر سنگ‌ها توسط عوامل طبیعی.)
تا قبل از کشف جنگل قاهره، فکر می‌کردن قدیمی‌ترین درخت Archaeopteris مال ۳۶۵ میلیون سال پیشه؛ ولی این جنگل نشون داد که این درختا دست‌کم ۲۰ میلیون سال بیشتر قدمت دارن! هرچند هنوز دقیقاً معلوم نیست اولین بار کی رو زمین ظاهر شدن.
البته یه نکته باحال دیگه هم هست: جنگل قاهره فقط قدیمی‌ترین جنگل آمریکای شمالی یا حتی جهان نیست! تو سال ۲۰۲۴، یه گروه دانشمند تو جنوب غربی انگلیس فسیل‌هایی کشف کردن که مال ۳۹۰ میلیون سال پیشه و رکورددار جدید پیرترین جنگل دنیاست! این گیاهان مثل نخل بودن اما برگاشون در واقع دسته‌ای شاخه ریز بوده نه برگ واقعی (اینم یه نکته علمی باحال!).
راستی، ۴۰ کیلومتر اون‌طرف‌تر از قاهره در آمریکا، منطقه‌ای به اسم Gilboa پیدا شده که اون هم یه جنگل فسیلی داره و حدوداً ۳۸۲ میلیون سالشه! این یکی رو هم اولین بار تو قرن ۱۹ کشف کردن و تا قبل از قاهره، لقب قدیمی‌ترین جنگل دنیا رو داشت.
این مدل کشف‌ها واقعاً نشون می‌دن چطور سیاره‌مون تو هر دوره‌ای چیا از سر گذرونده! اگه دوست داری بیشتر درباره جاهای عجیب و تاریخیش بدونی، مثلاً درباره جنگل فسیلی دورست تو انگلیس (که تنه درختاش ۱۴۵ میلیون ساله توسط میکروب‌های باستانی حفظ شدن)، دره نهنگ‌ها تو صحرا (که ثابت می‌کنه نهنگا یه زمانی پا و انگشت داشتن)، یا حتی گیاه‌های عجیب قله کلیمانجارو، حتماً سر بزن و بیشتر بخون!
خلاصه، جنگل فسیلی قاهره یه تیکه بی‌نظیر از تاریخ زمینه که هم ما رو می‌بره به گذشته دور سیاره، هم نشون می‌ده جو، آب‌وهوا و حتی زندگی حیوان‌ها و گیاه‌ها چطور قدم‌به‌قدم شکل گرفتن. خیلی باحاله بدونیم زیر پامون چه داستانای عجیبی پنهان شده!
منبع: +
