خب بچه‌ها، امروز می‌خوام راجع به یک سیستم خفن و خیلی به‌دردبخور براتون حرف بزنم که برای اولین بار رصد حرکات فک رو آسون و ارزون کرده و کلی هم امکانات جالب داره. این سیستم کلی کاربرد داره، به خصوص برای کسایی که با مشکلات مفصل فک یا عضلات فک سر و کله می‌زنن یا حتی واسه کسی که می‌خواد دستگاه توان‌بخشی مثل اسکلت بیرونی فک درست کنه.
اول بذار یه توضیح کوچیک بدم: وقتی راجع به اسکلت بیرونی یا Exoskeleton حرف می‌زنیم یعنی وسیله‌ای که مثل یه قالب یا پشتیبان به بدن می‌چسبه و به حرکت یا توان عضلات کمک می‌کنه. مثلاً اسکلت بیرونی فک چیزی میشه که به آدم‌هایی که مشکل جویدن یا باز و بسته کردن دهان دارن کمک می‌کنه دوباره راحت بتونن این کارا رو انجام بدن.
تا همین تازگیا، رصد حرکت‌های فکی کار خیلی سخت و گرونی بود و اکثراً فقط متخصصا در آزمایشگاه‌ها دستشون می‌رسید به تجهیزاتش. اما حالا یه تیم باحال اومدن و یه سیستم اپن سورس درست کردن. “اپن سورس” یعنی همه می‌تونن رایگان به تکنولوژیش دسترسی داشته باشن و اگه خواستن روش تغییر بدن یا بهترش کنن.
این سیستم جدید با تکنولوژی سنجش اپتیکال کار می‌کنه؛ یعنی با استفاده از نور و دوربین‌ها حرکت فک رو ردیابی می‌کنه. کافیه یه سری مارکر سبک و بی‌ضرر (که با بدن هم سازگارن – بهش میگن biocompatible یعنی بدن رو اذیت نمی‌کنن!) روی نقاط خاصی از فک یا صورت بزنی، بعد سنسور و دوربین حرکت اونارو می‌سنجن.
نکته جالب اینجاست که این سیستم غیرتهاجمیه (invasive نه یعنی لازم نیست برید فک‌تون رو عمل کنید یا چیزی داخل بدن بزارین) و خیلی دقیق هم هست. تیم سازنده دقتش رو تو آزمایش با چهار نفر چک کردن و نتایج نشون داده که با دقت حدود ۱۸۲ میکرومتر (یعنی کمتر از یک تار موی سر) و ۰/۱۲۶ درجه، حرکت فک رو می‌تونه اندازه بگیره. یعنی چیزی که تو شرکت‌های خیلی حرفه‌ای با کلی هزینه به دست میاد، الان با این سیستم ارزون و آزاد هم شدنیه.
این سیستم یه پکیج کامل هم هست: داده‌ها رو جمع می‌کنه، پردازش می‌کنه، داده‌ها رو فیلتر می‌کنه (تا نویز و اشتباهات ریز رو برطرف کنه)، نتیجه رو نشون می‌ده و ذخیره هم می‌کنه. همه اینا رو طوری طراحی کردن که هرکسی بتونه راحت استفاده‌ش کنه، از دکتر و محقق بگیر تا مهندس یا حتی دانشجو.
هدف این تیم این بوده که هم تحقیق تو زمینه اختلالات فکی (مثل مشکلات مفصل گیجگاهی-فکی یا همون اصطلاح پزشکی “temporomandibular disorders”) را راحت‌تر کنه، هم اینکه وقتی کسی می‌خواد واسه این بیماران ابزار دقیق شخصی‌سازی شده طراحی کنه، دیگه به تجهیزات خیلی گرون یا سخت نیاز نداشته باشه.
در نهایت هم این سیستم رو روی گیت‌هاب (GitHub یعنی یه پلتفرم جهانی برای به اشتراک‌گذاری و توسعه نرم‌افزارها و پروژه‌ها) منتشر کردن تا همگان بتونن ازش استفاده کنن و حتی تو توسعه یا ایده‌های جدید اون سهیم بشن. خلاصه اگر دوست داری تو زمینه ابزار دقیق فکی یا فناوری‌های کمک‌کننده به بیماران نوآوری کنی، این پروژه بهترین دوستته!
اینطوری دنیای پزشکی و مهندسی به هم نزدیک‌تر میشه و هم مشکل بیماران راحت‌تر حل میشه، هم دانشجوها و محقق‌ها دستشون بازتر میشه تا ایده‌های تازه رو امتحان کنن.
منبع: +
