تا حالا به این فکر کردی ربات‌هایی که برای سالمندان ساخته می‌شن، واقعاً همدل هستن یا فقط قراره یه کاری کنن که یجوری جای خالی آدم‌ها رو پر کنن؟ یه مقاله‌ی جدید اومده که حسابی به این قضیه پرداخته و کلی حرف باحال درباره طراحی ربات‌ها برای افراد مسن زده.
خب، ماجرا اینه که خیلی از سالمندان با ایده داشتن ربات مراقب مشکلی ندارن، اما وقتی عمیق‌تر باهاشون صحبت می‌شه، می‌گن تعامل اجتماعی با این ربات‌ها اصلاً اون کیفیتی رو که باید نداره. یعنی حس می‌کنی طرف روبروت فقط یه سیستم خشک و ماشینیه که فقط دستورات رو اجرا می‌کنه. یه جورایی گفتن: «ای بابا، این از هیچی بهتره، ولی بازم کمه!»
حالا نویسنده‌های این مقاله می‌گن مشکل اصلی اینجاست که تو طراحی ربات‌ها، بحث همدلی حسابی کم‌رنگ مونده. همدلی اینجا یعنی اینکه ربات بتونه واقعا حس همدردی و همراهی با آدم رو منتقل کنه—not just حرف زدن و کمک کردن خشک و خالی. مثالاً می‌خوان یه ربات توی خونه باشه که مثل یه دوست یا همراه واقعی بتونی باهاش حرف بزنی و احساس کنی فهمیده می‌شی.
تو این مقاله با یه رویکرد متفاوت اومدن سراغ بحث و از زاویه نظریه‌های بلاغی موضوع رو بررسی کردن. (بلاغت یعنی همون هنر خوب حرف زدن و تأثیر گذاشتن تو مکالمات انسانی). سعی کردن بفهمن توی جامعه، مردم چه انتظاری از تعامل همدلانه—چه با آدم و چه با ربات—دارن و این انتظارها چطور ساخته می‌شن و ارزش‌گذاری می‌شن.
جالب اینه که توی بررسی دوتا مجموعه تحقیقاتی بزرگ درباره ربات‌ها که یکی‌شون مخصوص تکنولوژی‌های مربوط به سالمندانه (یه چیزی مثل Gerontechnology یعنی فناوری‌هایی برای بهتر کردن زندگی افراد مسن)، نشون دادن خیلی از این ربات‌ها اصلاً تو تبلیغات و معرفی‌هاشون توجهی به بحث همدلی ندارن! یعنی شرکت‌های سازنده خودشونم خیلی وقتا این موضوع رو نادیده گرفتن.
یکی دیگه از ایده‌های مهم مقاله اینه که اگر بشه یه «واژگان مراقبت همدلانه» رو وارد پروسه طراحی ربات کرد—یعنی از همون اول با دید همدلانه و با کلمات و رفتار مناسب پیش رفت— می‌تونیم به ربات‌هایی برسیم که واقعاً به سالمندان تو زندگی روزمره‌شون و تو تجربه پیری در خانه‌ی خود کمک کنن. (البته Aging-in-place یعنی اینکه سالمند تو خونه خودش و با آرامش پیر بشه، نه اینکه حتماً بره سرای سالمندان.)
تازه، نویسنده‌ها تأکید می‌کنن که ادغام هوش مصنوعی عاطفی (Affective AI یعنی هوش مصنوعی‌ای که می‌تونه احساسات رو تشخیص بده و واکنش نشون بده) باید خیلی دقیق و با دقت به ارزش‌های فرهنگی واقعی و همدلانه جامعه انجام بشه—not just یک سیستم هوشمند خشک که کارها رو اتوماتیک انجام می‌ده.
در کل، این مقاله یه پیام خیلی مهم داره: برای اینکه ربات‌ها واقعا دوست و همدم سالمندان بشن، فقط کارهای فنی و سطحی کافی نیست. باید یاد بگیریم که چطور بخش همدلانه و انسانی رو تو دل این تکنولوژی‌ها بیاریم تا سالمندان حس تنهایی نکنن و واقعاً بتونن تو خونه خودشون با کیفیت خوب زندگی کنن.
منبع: +
