خب بذار با یه خبر خیلی جالب شروع کنم: دانشمندا تونستن یه کلیه با گروه خونی A رو تبدیل کنن به کلیه‌ای با گروه خونی O، یعنی اون رو به اصطلاح یه “کلیهٔ یونیورسال” یا همه‌پسند کردن و بعدش اونو به یه فرد مرگ مغزی پیوند زدن! حالا چرا این کار اینقدر باحاله؟ چون ممکنه به کلی زمان انتظار برای پیوند عضو رو کم کنه و شانس آدم‌ها برای زنده‌موندن رو ببره بالا.
اولش یه توضیح کوچیک درباره‌ی گروه‌های خونی: ما آدما چهار تا گروه خونی اصلی داریم؛ A, B, AB و O. هر کسی می‌تونه فقط خون (یا عضو) از گروه خودش یا گروه سازگار دریافت کنه. مثلاً کسایی که O هستن فقط از O می‌تونن بگیرن، اما گروه O به همه می‌خوره. دلیلش هم آنتی‌ژن‌ها هستن ــ یه جور ماده که رو سطح سلولای خونی هست و سیستم ایمنی ما رو حساس می‌کنه. گروه O آنتی‌ژن نداره و بنابراین تقریباً همه بدن‌ها اونو پس نمی‌زنن. (آنتی‌ژن یه جور برچسب شناساییه روی سلول‌ها که سیستم ایمنی به خاطرش گه‌گاهی شاکی میشه!)
مشکل اصلی در پیوند کلیه و خیلی اندام‌های دیگه همینه؛ باید گروه خونی اهداکننده با گیرنده بخوره، که پیدا کردنش واقعاً سخت و زمان‌بره. مخصوصاً واسه کسایی که گروه خونی O دارن، معمولاً باید ۲ تا ۴ سال بیشتر از بقیه منتظر بمونن!
حالا یه مدت پیش، محققای خفن رو یه روش کار کردن که بشه گروه خونی یه اندام رو بعد از اهداء تغییر داد. این بار با کمک یه سری آنزیم خاص (آنزیم یعنی ماده‌ای که به شیمی بدن کمک می‌کنه کارا سریع‌تر و راحت‌تر انجام بشن) آنتی‌ژن‌های سطح کلیه رو پاک کردن. تو این آزمایش، کلیه رو با یه مایع خاص شستشو دادن که آنزیم توش حل شده بود و فقط دو ساعت طول کشید تا کلیه‌ی گروه A تبدیل بشه به کلیه بدون آنتی‌ژن ــ یعنی همونی که شبیه گروه O میشه.
جالب شد نه؟! به این روش می‌گن فرآیند ECO یا “Enzyme-Converted O”. یعنی با کمک آنزیم، یه اندام رو تبدیل به فرم عمومی گروه O می‌کنن. قبلاً رو ریه‌ها این کار رو کرده بودن ولی عمل پیوند انجام نشده بود. اما این بار روی کلیه هم تستش کردن و موفقیت‌آمیز بود.
وقتی کلیه یونیورسال رو به بدن یه فرد مرگ مغزی که مقدار زیادی آنتی‌بادی ضد گروه A داشت (آنتی‌بادی هم یه جور سرباز محافظ توی بدن که به هرچی نا‌آشنا بزنه!) پیوند زدن، کلیه تا دو روز کاملاً خوب کار کرد و هیچ نشونه‌ای از پس‌زدن نبود. اما روز سوم، کم‌کم واکنش ایمنی بدن شروع شد و کلیه دوباره شروع کرد یه مقدار آنتی‌ژن جدید تولید کنه.
توی عمل معمول، قبل و بعد از پیوند، داروهایی میدن تا سیستم ایمنی خاموش‌تر بمونه و عضو جدید رو پس نزنه. ولی تو این آزمایش خاص، برای دیدن اثر خالص روش ECO، این داروها رو عمداً استفاده نکردن تا ببینن چه مدت میشه بدون دارو کلیه رو نگه داشت. خود پژوهشگرها گفتن که اگه این روش جدید رو با روش‌های استاندارد سرکوب سیستم ایمنی ترکیب کنیم، احتمالاً میشه مدت خیلی بیشتری کلیه رو سالم نگه داشت.
حالا این موضوع تاثیرش خیلی بزرگ‌تر از یه آزمایش ساده‌ست. بیش از ۵۰٪ افرادی که تو نوبت پیوند کلیه هستن گروه خونی O دارن و معمولاً بیشتر از همه باید منتظر بمونن. اگه این روش به نتیجه برسه و بتونن اندام‌ها رو تبدیل کنن به گروه O، صف انتظار کمتر میشه و کلی آدم زودتر درمان میشن. البته این تکنیک هنوز تو مرحله اولیه آزمایشه و معلوم نیست کی همه‌گیر شه، ولی امید زیادی بهش هست.
در کل این خبر امیدبخش نشون می‌ده دانشمندا دارن راه هایی پیدا می‌کنن که کمتر آدما به خاطر نبود عضو مناسب جونشون رو از دست بدن؛ و کی می‌دونه، شاید یه روز کلیه یا هر اندام دیگه با هر گروه خونی، برای هر کسی قابل استفاده بشه!
تذکر کوچولو: این مطلب فقط اطلاعاتیه و جایگزین مشاوره پزشکی نیست. اگه سوال تخصصی داری، باید با دکتر خودت حرف بزنی!
منبع: +
