حتماً براتون پیش اومده: یه روز کلی ذوق می‌کنید و یه ساعت هوشمند یا رینگ ورزشی می‌خرید. اوایل همه‌جا بهش وصلی، شب و روزت شده چککردن قدم‌ها و کالری‌ها و حتی کیفیت خوابت! تا تنور داغه نون رو می‌چسبی، ولی معمولاً چند هفته یا چند ماه بعد، دستگاه بیچاره خاک می‌خوره یه گوشه. اگر این قصه برات آشناست نگران نباش، تنها نیستی!
یه عالمه آدم همین مشکل رو دارن؛ چه ساعت گرون‌قیمت Garmin بخرن، چه یه دستبند ارزون ساده. مثلاً توی یه نظرسنجی که سایت گارتنر (Gartner Survey) سال ۲۰۱۶ تو آمریکا انجام داد، یک‌سوم صاحبان ساعت‌های هوشمند دیگه دستگاهشون رو کنار گذاشته بودن. تازه یه نظرسنجی جدیدتر تو سال ۲۰۲۴ نشون داد فقط یک‌پنجم افرادی که ردیاب خریده بودن، هنوز دارن مرتب ازش استفاده می‌کنن و ۷۹٪ حداقل یه دستگاه بلااستفاده تو خونه دارن. بدتر اینکه، توی یه تحقیق دیگه، نصف شرکت‌کننده‌ها تو دو هفته اول بی‌خیال ردیاب ورزشی شدن!
خب، سؤال اینجاست چرا اکثرمون تو درازمدت ولش می‌کنیم و آیا راهی هست برای اینکه این بار، ساعت هوشمندمون واقعا به کار بیاد و خاک نخوره؟ جواب ساده نیست چون ردیابی فعالیت بدنی یه رفتارِ اکتسابیه. یعنی مثل عادت‌های دیگه با تکرار و جایزه و بازخورد جا می‌افته. اما این «حلقه‌ی عادت» با خیلی چیزهای کوچیک و بزرگ ممکنه قطع بشه. جودی ون رالت (Judy Van Raalte)، استاد روان‌شناسی ورزش می‌گه: اینکه کسی مدام از ردیاب استفاده می‌کنه یا نه، به رابطه بین خودش، تکنولوژی و محیطی که توش زندگی و کار می‌کنه بستگی داره.
حالا بیاید با هم ۴ تا دلیلی رو که علم پیشنهاد داده بررسی کنیم که چرا ردیاب‌های ورزشی رو کنار می‌ذاریم و برای هرکدوم یه راه حل هم داریم!
۱. هدف‌گذاری نداری، ردیاب به چه کارت میاد؟
یه ساعت یا ردیاب شیک داری، اما اصلاً هدف مشخصی براش تعیین نکردی. معلومه چند وقت بعد بی‌خیالش می‌شی! اگه هدف‌های شفاف و قابل اندازه‌گیری مثل ۱۰ هزار قدم در روز یا ۱۵۰ دقیقه ورزش متوسط در هفته بذاری، تازه ردیاب واقعاً به کارت میاد. خیلیا فقط برای انگیزه خرید می‌کنن اما خودشون از درون انگیزه ندارن.
سلن رازُن (Selen Razon) می‌گه: بیشترِ آدما انگیزه ورزش منظم ندارن، مخصوصاً اگه کم‌تحرک باشن. دیدنِ پیشرفت واقعیه که باعث می‌شه آدم به ردیابی ادامه بده. راه حل؟ اول با خودت روراست باش؛ چرا می‌خوای ورزش کنی و دقیقاً به چی می‌خوای برسی؟ چند هدف دقیق و قابل پیگیری (مثلاً “۸ ساعت خواب یا ۶۰۰۰ قدم روزانه”) یادداشت کن تا راحت بتونی پیشرفت کنی.
۲. شاید هدف داری ولی ابزار درستشو نداری
هممون دیدیم چطوری جوگیر می‌شیم چون دوستامون یا اینفلوئنسرها یه مدل خاص رو گرفتن! اما چیزی که برای یکی عالی جواب داده ممکنه برای شما اصلاً مناسب نباشه. انواع و اقسام ردیاب هست و باید دقیقاً چیزی رو بخری که به درد نیاز و سلیقه و توان بدنی خودت بخوره. مثلاً اگه برات مهمه خواب رو دقیق اندازه بگیره، شاید حلقه Oura بهتر باشه تا دستبند Whoop که بیشتر روی کارایی ورزشیه.
از طرف دیگه، کیفیت دستگاه هم مهمه. بررسی‌های علمی نشون داده اطلاعات نامعتبر یا خطای زیاد خودش عاملیه برای ول‌کردن گجت‌ها، مخصوصاً برای افرادی که حرفه‌ای ورزش می‌کنن. حتی خیلیا با دیدن نمودار و عدد خام گیج می‌شن و دیگه انگیزه‌ای ندارن. پس سراغ دستگاه‌هایی برو که اطلاعات رو ساده و قابل فهم می‌دن و برایت جذاب باشه.
در ضمن، بعضیا با اعلان‌ها و رقابت و چالش حال می‌کنن، بعضیا اصلاً خوششون نمیاد! موقع خرید خوب تحقیق کن، کامنت بقیه رو ببین اما یاد بگیر تجربه تو با بقیه فرق می‌کنه.
۳. داده‌ها رو با کسی به اشتراک نمی‌ذاری
آدم‌ها ذاتاً اجتماعی‌ان! وقتی بدونی بقیه هم دارن نتیجه‌هات رو می‌بینن (یا باهاشون رقابت می‌کنی)، انگیزه‌ات برای ادامه چند برابر می‌شه. این رو روانشناسا بهش می‌گن Social Comparison یعنی مقایسه اجتماعی. واقعاً کمک می‌کنه ردیاب رو کنار نذاری؛ مخصوصاً اعضای خانواده یا دوستات. تازه ابزارهای گرون‌تر معمولاً همین تعاملات اجتماعی رو بهتر ساپورت می‌کنن (مثلاً شیر کردن رکورد دویدن تو برنامه Strava).
راه‌حل؟ دنبال ردیابی باش که راحت آمار ورزشیت رو با بقیه Share کنی، یا برا خودت یه «پارتنر مسئولیت» (Accountability Partner) پیدا کن که باهاش پیشرفتت رو چک کنی، تشویقت کنه و واقعاً بهت بازخورد بده.
۴. استفاده از ردیابت جذاب و فان نیست!
خیلیامون فکر می‌کنیم ردیابی ورزش و «تفریح» دو چیز متفاوت‌ان. اما کلی تحقیق هست که نشون می‌ده اگه ردیاب برات جالب و سرگرم‌کننده باشه، بیشتر ازش استفاده می‌کنی. حالا چیکار کنی فان‌تر بشه؟ دو کلمه: Gamification و Interactivity. گیمیفیکیشن یعنی عناصر بازی‌وار مثل امتیاز گرفتن، چالش و جایزه اومده تو اپلیکیشن‌ها. مثلاً برای هر ۵۰۰۰ قدم تو روز یه مدال بگیری یا وارد چالش دو هفته‌ای با دوستات بشی. Interactivity هم یعنی دستیار دیجیتال هوشمند پیشنهاد تمرین یا برنامه جدید بده یا بر اساس عملکردت راهنمایی کنه. اینا باعث می‌شن هر روز از دستگاهت استفاده کنی.
پس چه باید کرد؟ سراغ ردیاب‌هایی برو که امکانات بازی‌وار و سرویس‌های تکمیلی دارن یا حتی بهمون اجازه می‌دن با هوش مصنوعی یا اپ جانبی، برای خودت برنامه بسازی.
خلاصه: اگر ردیاب قبلیت الان گوشه کمد خاک می‌خوره، تقصیر تو نیست؛ ساختار ابزارها و عادت روزمره همه دخیل‌ان. اما دفعه بعد که قصد خریدش رو داشتی یا خواستی دوباره استفادهاش رو شروع کنی، به این چهار تا نکته خوب فکر کن. هدف بذار، ابزار مناسب خودت رو انتخاب کن، آمارها رو با بقیه Share کن و سعی کن ازش لذت ببری!
این مطلب جنبه راهنمایی عمومی داره و جایگزین نظر پزشک یا متخصص نیست.
منبع: +
