تا حالا براتون سوال شده این زنبورهای کوچولو چطور به همدیگه میگن کجا غذای خوشمزه پیدا کردن؟ اگه فکر می‌کردین فقط با یه رقص ساده به هم راستا و فاصله رو نشون میدن، باید بگم قضیه خیلی جالب‌تره!
ماجرای رقص معروف زنبورهای عسل یا همون “waggle dance” هرچقدر هم شاعرانه به نظر برسه، تا قبل از این تحقیق بیشتر تصورش این بود که فقط جهت و مسافت رو نشون میده؛ یعنی مثلا میگه غذا فلان درجه اونورتر و مثلاً دو متر دورتره. اما یه تحقیق خیلی باحال تو مجله «Current Biology» اومده و نشون داده این رقص داستان‌های خیلی پیچیده‌تری داره.
چطوری؟
محقق‌ها یه سری زنبور رو آموزش دادن بیان سر یه ظرف شیرینی که گذاشته بودن شمال کندو، دقیقاً کنار یه جاده شنی (Gravel road یعنی جاده پوشیده از سنگ‌ریزه‌های ریز). ولی ماجرا رو سخت‌تر کردن: بعضی از زنبورها رو از لوکیشن‌های مختلف رها کردن تا ببینن آیا زنبورای جدید فقط طبق مسیر (وکتور یعنی همون جهت و فاصله‌ای که رقص بهشون میگه) میرن یا اطلاعات بیشتری هم میگیرن.
برای ردیابی دقیق پرواز هر زنبور، از ابزاری به اسم harmonic radar استفاده کردن. همینجوری ساده بگم، این رادار می‌تونه مسیر هر زنبور رو ضبط کنه و بفهمه کدوم راه رو میره.
جالب اینه که زنبورهایی که اطلاعات رو با این رقص میگیرن، فقط طبق جهت و فاصله کورکورانه حرکت نمی‌کنن! بلکه اونا یاد گرفتن ویژگی‌های محیط رو هم حفظ کنن. مثلاً اگه وسط راه انتظار یه نشونه داشته باشن (مثل بوته یا درخت) و اون نباشه، شروع می‌کنن این ور و اون ور رو بیشتر جستجو کردن و مسیرشون صاف نیست – بلکه خیلی کاوش‌گرانه میشه. برای همینه که محقق‌ها میگن این رقص یه جور «ارتباط چندبعدی» ـه.
خلاصه، اینطوری نیست زنبور بدبخت فقط مثل ربات بره از نقطه الف به ب؛ ذهنش یه نقشه ذهنی (Cognitive Map یعنی نقشه‌ای که توی ذهنش از محیط ساخته) داره و می‌تونه طبق تجربه قبلی‌ش، جزئیات محیط رو به کمک جهت و فاصله تلفیق کنه.
تو تستی که انجام دادن وقتی نشونه‌های واضح تو مسیر بود، زنبور سریع‌تر و مستقیم‌تر رفت. ولی وقتی نشونه‌ای نبود، سرگردون‌تر شد و راه رو بیشتر گشت و گشت. این نشون میده که زنبورا فقط دنبال یه دستورالعمل خشک نیستن و خودشون هم تجربه و انتظار دارن.
در نهایت، محقق‌های این تحقیق گفتن وقتی زنبورها رقص همدیگه رو دنبال می‌کنن، اطلاعاتی که از رقص میگیرن رو با نقشه ذهنی‌شون قاطی می‌کنن و همین باعث میشه خیلی دقیق‌تر و هوشمندانه‌تر مسیر غذا رو پیدا کنن. یعنی ارتباطشون صرفاً یه زبان ایما و اشاره ساده نیست، واقعاً لایه‌لایه و پیچیده‌ست!
پس اگه یه روز دوباره یه زنبور روی گل دیدین و فکر کردین زندگی‌ش چقدر ساده‌ست، یادتون باشه این کوچولوها تو مغزشون یه GPS هوشمند دارن و حتی بین راه دنبال تابلوهای راهنما می‌گردن تا گم نشن! انصافاً خارق‌العادن، نه؟
منبع: +
