خب بچهها، بیاید یه کم درباره یکی از اون چالشهایی که دانشجوهای چینی تو ترجمه دیداری چینی به اسپانیایی دارن، با هم گپ بزنیم. ترجمه دیداری، یعنی باید یه متن رو همونطور که میخونی، سریع به زبون دیگه ترجمه کنی، بدون اینکه فرصت فکر زیادی داشته باشی. انگار مثل تفسیر لحظهایه و طبیعتاً اشتباهات یه پای ثابت این کاره!
تا الان کسی زیاد به اشتباهات تو این جفت زبانی (یعنی چینی به اسپانیایی) نپرداخته بود. اما تو این مقاله اومدن با جمعکردن یه پایگاه داده حسابی (یه چیزی مثل بانک اطلاعاتی واسه اشتباهات ترجمه)، دقیق بررسی کردن کجاها دانشجونای چینی موقع ترجمه به اسپانیایی میلغزن.
واسه این کار، محققها ۲۹۴ تا ترجمه صوتی از دانشجوها جمعآوری کردن که توش در کل ۲۹۲۳ تا اشتباه پیدا شده! یعنی وسط هر ترجمه، کلی خطا مخفی شده بوده.
تو این تحقیق، اشتباهات رو بر اساس سه تا شاخص بررسی کردن:
۱. سطح اشتباه (یعنی اشتباه لغوی، ساختاری، یا گرامری)
۲. نوع بروز اشتباه (مثل جایگزینی کلمات، اضافهکردن، یا حذف بعضی چیزها)
۳. بخشهای مختلف متن اصلی (یعنی موضوعات و جملات مختلف که باید ترجمه شن)
تازه، واسه اینکه همهجانبه بررسی کنن، از چند تا نظریه استفاده کردن: یکی تحلیل خطا، یکی Hypothesis تحلیل مقابلهای (یعنی مقایسه دو تا زبان با هم و دیدن اختلافاتشون)، یکی نظریه schema (یعنی یه سری چارچوب ذهنی که آدمها دارن و باهاشون اطلاعات رو میفهمن)، و دیگه مدل Effort گیله (Effort Model یعنی مدلی که نشون میده تو ترجمه چقدر انرژی ذهنی صرف میشه).
خیلی جالب بود که بیشتر اشتباهها از نوع «جایگزینی» بودن. یعنی مثلاً دانشجوها یه کلمه یا ساختار رو با یه چیز دیگه عوض میکردن که درستش نبود. اشتباهات «حذف» یا «اضافه» کردن چیزها خیلی کمتر بودن.
در بخش لغتی، بیشتر اشتباهها تو جملههایی با عبارتهایی سخت مثل چهارحرفیها (تو چینی کلی عبارت چهارکاراکتری داریم که خیلی معنی پنهون دارن)، کلمات انتزاعی و شعرگونه جمع میشن. تو این موارد، معمولاً یا کلمه رو اشتباه انتخاب میکردن یا بعضی کلمات رو جا میذاشتن.
بخش ساختاری (syntax), یعنی ترتیب و ساختار جمله (مثلا جای فعل و فاعل و غیره) هم پر از اشتباه بود، مخصوصاً وقتی جملهها طولانی یا پیچیده میشدن. حذف قسمتهایی از ساختار جمله یا خرابکردن ترتیب، زیاد دیده میشد.
اما تو بخش گرامر (قواعد زبانی مثل جنسیت و تعداد در اسمها، صرف فعل، حرف اضافه و غیره) معمولاً اونجاهایی خطا رخ میداد که بین چینی و اسپانیایی تفاوت خیلی زیادی وجود داره. مثلاً تو اسپانیایی باید اسم و صفت با هم از لحاظ مونث یا مذکر بودن و جمع یا مفرد بودن هماهنگ باشن، اما تو چینی همچین چیزی نیست، واسه همین دانشجوها اینجاها رو معمولاً اشتباه میکنن.
برای اینکه بدونیم چرا این اشتباهات پیش میان، باید بدونیم عوامل زیادی دست به دست هم میدن: تفاوتهای زبانی اساسی، ترجمه مستقیم از زبان مادری که معمولاً اشتباه درمیاد، نداشتن دانش کافی تو حوزه مطلب یا حتی فرهنگ زبان مقصد، و البته بار ذهنی بالا (یعنی اینکه مغز موقع ترجمه فوراً پر از اطلاعات میشه و نمیرسه همهچیز رو درست پردازش کنه).
در نهایت، این تحقیق کمک میکنه بفهمیم دقیقاً دانشجوها بیشتر کجاها و چرا اشتباه میکنن. این اطلاعات اینقدر ارزشمندن که میشه باهاش برنامه آموزش مترجمها رو بهتر کرد و حتی تو تحقیقات آینده درباره اشتباهات ترجمه تو جفتزبانهای دیگه هم ازش الهام گرفت.
پس اگه تو هم دنبال ترجمه چینی به اسپانیایی هستی یا کلاً با ترجمه سروکار داری، خلاصه حواست باشه که بیشتر به کلمههای سخت و ساختارهای جمله توجه کنی. ترجمه دیداری شانسی نمیذاره واسه فکر زیاد؛ مغزتو آماده کن تا راحتتر از پس این چالشها بر بیای!
منبع: +
