خب بذارین یه خبر بامزه و خفن فضایی رو براتون تعریف کنم! برای اولین بار تو تاریخ، ستاره‌شناس‌ها موفق شدن یه تصویر از دو تا سیاه‌چاله که دارن دور هم می‌چرخن بگیرن. یعنی انگار یکی رفته وسط کهکشان‌ها و ازشون یه عکس دونفره گرفته! این تصویر نه تنها خیلی جذابه، بلکه مدرک تصویری قاطعی برای وجود “جفت سیاه‌چاله‌ها” نشون میده که تا حالا فقط یه جور حدس عجیب بود.
ماجرا از این قراره که این دو تا سیاه‌چاله عجیب، حدود ۵ میلیارد سال نوری از زمین فاصله دارن (سال نوری یعنی مسافتی که نور تو یه سال میره، یه جور واحد فوق‌العاده بزرگ برای فاصله!). هر کدوم از این سیاه‌چاله‌ها یک ویژگی خاص دارن. سیاه‌چاله کوچیکتر یه جت (یعنی یک فواره‌ی عظیم از ذراتی که با سرعت نزدیک نور بیرون پرتاب میشن) داره که مثل شلنگ باغی یا دُم سگ هی می‌چرخه و تکون می‌خوره. سیاه‌چاله بزرگتر، اون یکی غول بزرگ، اسمش هست “بلزار OJ287”. بلزار یعنی سیاه‌چاله‌ای که جت‌های فوق‌العاده پرنورش دقیقا به سمت زمینه و اصلاً کم نمیذاره! وزن این غول کیهانی هم حدود ۱۸ میلیارد برابر خورشید خودمونه، یعنی یه فضانورد حتی اگه با ترازو بره اونجا هم دیگه کم میاره!
خود سیاه‌چاله‌ها انقد سیاه هستن که هیچ‌نوری رو رد نمی‌کنن (واقعاً سیاهِ سیاه)، اما این جت‌های شدید ازشون نشونه وجودشونه. تازه اطرافشون هم یه حلقه براق از گاز داغ تشکیل میشه که کمک میکنه راحت‌تر پیداشون کنیم.
این دو تا سیاه‌چاله حدود ۱۲ سال یه دور کامل دور هم می‌زنن و انگار قراره تا مدت‌ها همینطوری با هم برقصن! برای اینکه این تصویر ثبت بشه، دانشمندها هم از تلسکوپ‌های روی زمین کمک گرفتن، هم از تلسکوپ فضایی روسی RadioAstron که آنتنش تا نصف مسیر ماه کشیده میشه و این طوری رزولوشن عکس‌ها رو وحشتناک بالا برده! قبلاً که فقط تلسکوپ‌های زمینی داشتن، نمی‌تونستن این دوتا رو از هم جدا کنن و همش به صورت یک نقطه واحد دیده میشدن.
جالبه بدونین ستاره‌شناس‌ها قبلاً سیاه‌چاله‌های خیلی بزرگ مرکز کهکشان راه شیری و کهکشان مسیه ۸۷ رو هم تصویربرداری کردن، اما تصویر دو تا سیاه‌چاله که جفت‌جفت دارن دور هم می‌چرخن رو تا حالا هیچ‌کس نگرفته بود. البته از قبل شواهد غیرمستقیم داشتن، مثلاً با شناسایی امواج گرانشی (یعنی نوعی موج تو فضا-زمان که موقع برخورد و ادغام سیاه‌چاله‌ها ایجاد میشه) یا تغییرات نور سیستم‌هایی مثل OJ287 که هر چند وقت یه‌بار روشن و خاموش میشد. حتی شواهدش رو تو عکس‌های قرن نوزدهم هم پیدا کردن! اما همه فقط حدس می‌زدن دو تا سیاه‌چاله در کاره.
اما الان، تو عکس جدید، جت‌های هر دو سیاه‌چاله دقیقاً همون جایی ظاهر شدن که پیش‌بینی‌های نظری گفته بوده. اون جت دومی که دم سیاه‌چاله کوچیکتر هست همونقدر بامزه حرکت میکنه که انتظار میرفت. ولی دانشمندها میگن فعلاً باید یکم جانب احتیاط رو نگه داشت، چون این دوجت تو عکس ممکنه رو هم افتاده باشن و شاید مشکلی تو تصویر باشه! قراره اگه تکنولوژی بهتری برای وضوح تصویر ساخته بشه، حتی حرکت دم مانندی جت دوم هم به وضوح دیده بشه و قضیه کامل تأیید بشه.
یه نکته جالب: سیاه‌چاله‌ها چطور ایجاد میشن؟ موقعی که یه ستاره خیلی بزرگ می‌میره و فرو می‌ریزه، یه سیاه‌چاله متولد میشه. این موجودات حریص از گاز و گرد و خاک گرفته تا ستاره و حتی سیاه‌چاله دیگه رو می‌کشن سمت خودشون و بزرگتر میشن! گاهی این سیاه‌چاله‌های عظیم هرچی می‌کشن دورشون داغ میشه و نور گسیل میکنه که ماها با تلسکوپ می‌تونیم تشخیصش بدیم و بهش میگن «هسته فعال کهکشانی» یا AGN (یعنی همون مرکز فوق‌العاده پرفعال بعضی کهکشان‌ها).
خلاصه، این کشف جدید واقعاً برای جامعه نجوم هیجان‌انگیزه و ممکنه آیند‌ه نزدیکی عکس واضح‌تر و باحال‌تری هم از این نوع جفت سیاه‌چاله ببینیم!
منبع: +
