تا حالا به این فکر کردی که چه چیزای عجیبی داخل دهنت زندگی می‌کنن؟ معلومه که همه می‌دونیم کلی باکتری و میکروب توی دهنمون هستن که بعضیاشون برامون خوبن، بعضیاشونم نه. حالا تازگیا دانشمندها پی بردن که یه دسته تکه‌های خیلی بزرگ و مرموز DNA هم توی محیط دهن همه‌ی ما وجود داره که قبلاً کسی خبر نداشت! اینا رو “اینوکل” (Inocles) صدا می‌کنن.
ماجرا چیه؟ داستان از این قراره که توی تحقیقات جدیدی که تو مجله معتبر Nature Communications چاپ شده، یه گروه از محقق‌های ژاپنی و آمریکایی اومدن از صدها نفر نمونه بزاق گرفتن و رفتن دنبال تیکه‌های DNA غیرمعمول اونم توی میکروب‌های دهن.
یه توضیح سریع: “میکروبیوم دهان” یعنی همون جمعیت میکروب‌ها و باکتری‌های ریز که همیشه توی دهنمون زندگی می‌کنن؛ تاثیر زیادی هم رو سلامتی دهن و بدنمون دارن.
تا حالا دانشمندها فکر می‌کردن فقط یه سری ژنوم عادی باکتری وجود داره و بقیشم با روش‌های قدیمی ژنتیکی پیدا می‌کردن. ولی این محقق‌ها دنبال چیزی فراتر بودن. گفته بودن شاید مثل همین ECEها که قبلاً تو خاک پیدا شده (ECE یعنی “عناصر ژنتیکی بیرون از کروموزوم” که یه تیکه از DNAه ولی جزو ژنوم اصلی نیست. مثلاً توی انسان‌ها، DNA میتوکندری که انرژی سلول رو می‌سازه، نمونه‌شه)، از این غول‌های DNA توی میکروب‌های دهن حجم عمده‌ای هم پیدا بشه.
یهو چی شد؟ این تیم، با استفاده از تکنیکی به اسم “توالی‌یابی طولانی‌خوان” (Long-read Sequencing) که برعکس روش‌های معمول قطع‌قطع کردن DNA نمیاد تیکه‌های بلند رو نابود کنه، تونستن این تیکه‌های بزرگ رو ببینن. روش‌های معمول که بهش میگن “توالی‌یابی کوتاه‌خوان” (Short-read Sequencing) فقط می‌تونن قطعات کوچیک رو بخونن و بخاطر همین از دستشون در رفته بود.
این تیکه‌های غول‌آسا که بهشون گفتن “اینوکل”، حدود ۷۴٪ آدم‌هایی که تو تحقیق بودن، توی دهنشون داشتنش. اسمش هم خلاصه شده‌ست: in = insertion, o = oral (یعنی دهنی)، cle = circle (ساختار حلقوی داره). یعنی این تیکه DNA خارج از ژنوم باکتریه اما خاص خودش و مثل یک حلقه جدا نگهداری میشه.
حالا جالب اینه که دانشمندها فهمیدن هر کی تو دهنش اینوکل کمتر باشه، احتمال بعضی سرطان‌ها مثل سرطان‌های سر و گردن و روده بزرگ برای اون فرد بیشتره! تو این تحقیق، ۶۸ نفری که سرطان داشتن، میزان اینوکل پایین‌تری داشتن نسبت به بقیه. یعنی شاید در آینده بشه از میزان اینوکل بعنوان یه نشانگر (Biomarker یعنی نشونه زیستی برای ردیابی بیماری) برای تشخیص یا حتی پیشگیری از سرطان استفاده کرد!
از اون طرف، دیدن اینوکل‌ها نقش‌هایی روی سیستم ایمنی بدن هم دارن. یعنی تغییرات توی مقدارش، ممکنه باعث بشه واکنش ایمنی به عفونت‌های باکتریایی و ویروسی فرق کنه.
یکی از دانشمندها به اسم فلوید دِوهرست گفته این کشف مثل یه تیکه پازل جدیده واسه اینکه بفهمیم ربط میکروبیوم دهن با بیماری‌ها چیه.
تحقیقات قبلی روی میکروبیوم، خیلی کمک کردن بفهمیم هرکی تو بدنش چه ترکیب و نسبت‌هایی از میکروب‌ها داره و چه تاثیری رو سلامت داره. ولی هنوز خیلی چیزها ناشناخته باقی مونده. الان این کشف جدید مثل باز شدن یه در جدید به دنیای اسرارآمیز باکتری‌های دهانمونه!
قدم بعدی محقق‌ها اینه که اینوکل‌ها رو بیان تو آزمایشگاه و جدا پرورش بدن تا ببینن دقیقاً چه کارایی انجام میدن و چجوری می‌تونن بین باکتری‌ها و حتی بین آدم‌ها جاشون رو عوض کنن.
در کل، حالا که فهمیدیم همچین DNAهای عجیب غریبی در دهنا‌مون داریم، منتظریم دانشمندها کشف کنن چی‌کارمون می‌کنن و چه تاثیری روی بدنمون دارن! شاید اصلاً روزی برسه که با یه آزمایش ساده بزاق، بفهمیم سالمیم یا باید نگران یه بیماری مخفی باشیم…
منبع: +
