وقتی حرف هوش مصنوعی یا همون AI وسط میاد، همه هیجان‌زده میشن که چقدر این تکنولوژی قراره دنیا رو عوض کنه. اما خب، هر چی هیجان بیشتر، نگرانی و دردسر هم دنبالش میاد! الان واقعاً یکی از مشکلات بزرگ اینه که مردم نمی‌دونن چطوری باید به این AIها اعتماد کنن یا اگه یه مشکلی پیش اومد، کی باید جوابگو باشه.
حالا بیا راجع به سه تا اصطلاح خیلی مهم حرف بزنیم: Trust، Risk و Liability!
- Trust یعنی اعتماد کردن به چیزی یا کسی. مثلاً باید بدونیم این AI درست و مطمئن کارشو انجام میده یا نه.
- Risk یعنی ریسک، همون خطرات و احتمال اینکه کار به مشکل بخوره. مثلاً اینکه یه AI اشتباه کنه و مثلاً اطلاعات اشتباه بده.
- Liability هم یعنی مسئولیت. اینکه اگه یه خرابکاری شد، کی باید بیاد تاوانشو بده!
حالا تا الان آدم‌ها و حتی شرکت‌ها هر کدوم سعی کردن این مشکلات رو تکی تکی حل کنن. یعنی یا فقط رفتن سراغ بحث اعتماد، یا فقط رو ریسک زوم کردن، یا فقط دنبال این بودن که مسئولیت رو گردن کی بندازن. اما یه مشکلی این وسط هست: این سه تا موضوع به هم وصل‌ان! یعنی نمی‌تونی فقط یکی رو درست کنی و فکر کنی بقیه درست میشن.
اینجاست که تو این مقاله یه ایده جالب به اسم چارچوب Trust, Risk و Liability یا همون TRL معرفی شده. این TRL یه مدل یا چارچوب کامل ارائه میده که هرسه تا مورد اعتماد، ریسک و مسئولیت رو کنار هم و به شکل سیستماتیک بررسی و حل می‌کنه.
چارچوب TRL میگه اگه بخوای هوش مصنوعی رو مطمئن کنی و استفاده‌ش بی‌خطر باشه، باید این سه تا موضوع رو با هم و یکپارچه بررسی کنی. مثلاً وقتی داری یه AI رو برای درمان پزشکی یا حتی مدیریت ترافیک استفاده می‌کنی، فقط کافی نیست ببینی بهش اعتماد داری یا نه، باید بدونی اشتباه‌هاش چه خطری داره و اگه اشتباهی کرد، مسئولیت با کیه.
جالب اینجاست که این چارچوب TRL رو میشه تو هر سناریویی برای AI به کار برد. مثلاً چه AI توی یه اپلیکیشن ساده چت کار کنه و چه توی سیستم‌های خیلی جدی مثل شبکه‌های 6G (که همون نسل بعدی اینترنت موبایله و قراره فوق‌العاده سریع باشه)، این چارچوب کمک می‌کنه همه چی رو قشنگ تحلیل و مدیریت کنی.
این مدل TRL، فقط برای حرفه‌ای‌ها و دولت‌ها نیست! تاثیرش اجتماعی، اقتصادی و حتی اخلاقی هم هست. مثلاً کمک می‌کنه آدم‌ها بیشتر به هوش مصنوعی اعتماد کنن، خطرهای بالقوه رو بهتر بشناسن و اگه یه خرابکاری شد، بدونن سیستم باید چطور جواب بده. نتیجه نهایی چیه؟ کم شدن کلی ریسک و اعتماد بیشتر به AIها، مخصوصاً توی جاهایی مثل 6G که امنیت واقعاً اهمیت داره.
خلاصه‌ش اینه: اگر میخوای از هوش مصنوعی توی هر زمینه‌ای کاری مطمئن، مسئولانه و بی‌دردسر استفاده کنی، باید اعتماد، ریسک و مسئولیت رو با این مدل TRL کنار هم ببینی. اینجوری هم خودت راحت‌تری، هم خیالت راحته که سیستم جوابگوئه!
منبع: +
