خب بچه‌ها، بذارید یه داستان باحال از دنیای فضا براتون تعریف کنم. یه کشف عجیب و غریب دیگه توی آسمون اتفاق افتاده که خودِ ستاره‌شناس‌ها هم هنوز حسابی دهنشون بازه! تازگی‌ها با کمک یه عالمه آدم عادی که عاشق ستاره‌ها و کشفیات فضایی هستن، قوی‌ترین و دورترین «حلقه رادیویی عجیب» یا همون ORC پیدا شده. ORC مخفف Odd Radio Circle و یعنی یه حلقه خیلی بزرگ و کم‌نور از پلاسما (یه جور ماده خیلی داغ و پرانرژی که ستاره‌ها و اینا ازش ساخته شدن). این حلقه‌ها دور بعضی کهکشان‌ها دیده می‌شن و موج رادیویی می‌فرستن.
داستان چی بوده؟
تا الان کمتر از دوازده تا از این حلقه‌های غول‌پیکر توی کل دنیا پیدا شده و هر کدومشون ۱۰ تا ۲۰ برابر کل کهکشان راه شیری خودمون (!) بزرگ‌تر هستن. یعنی اگه راه شیری رو بذاریم کنار اینا، واقعاً کوچیک می‌شه!
ولی این یکی ORC که تازگی کشف شده، با همه فرق داره:
اول اینکه نه یه حلقه، بلکه دوتاست که عجیب غریب به هم قفل شدن، مثل اون دیاگرام ون که توی مدرسه نشونمون می‌دادن (همون شکلایی که دو تا دایره روی هم افتادن و وسطشون مشترکه).
دوم اینکه نسبت به بقیه ORCها خیلی دورتره و قدرتش توی فرستادن موج رادیویی رکورد زده!
این کشف رو یه عده از همون آدمای عادی که توی پروژه RAD@home عضو بودن، اول از همه پیدا کردن. RAD@home خودش یه پلتفرم تحقیقاتی بین‌المللی برای مردم عادیه که از هند راه افتاد. بعدش ستاره‌شناس‌هاش با استفاده از لوئوفر (LOFAR) که شبکه‌ی بزرگی از تلسکوپ‌های رادیویی توی چند تا کشور اروپاست، رفتن و تاییدش کردن. اسم این ORC جدید هم RAD J131346.9+500320 گذاشتن (بله قبول دارم شبیه رمز وای‌فای سر کوچه است!).
یک نکته باحال ماجرا:
یکی از دانشمندای هلندی به اسم پراتیک داباده گفته هنوزم نیروی مغز و چشم انسان توی پیدا کردن الگوهامون حتی با وجود کلی سیستم یادگیری ماشینی (machine learning یعنی هوش مصنوعی که خودش با اطلاعات آموزش می‌بینه) بی‌رقیب مونده!
حالا دانشمندها سر اینکه این حلقه‌های ORC اصلاً چجوری درست می‌شن کلی نظریه دارن. قبلاً می‌گفتن شاید این حلقه‌ها وقتی درست می‌شن که دو تا سیاه‌چاله خیلی بزرگ (همون هیولاهای فضایی که حتی نور رو هم قورت می‌دن!) به هم برخورد می‌کنن و موج شوک درست می‌کنن. ولی الان توی این ORC جدید، وسط این دوتا حلقه یه رشته گازی خیلی طولانی شبیه جت پیدا کردن. بر اساس همین، داباده و گروهش فکر می‌کنن شاید «سوپر بادها» (Super Winds یعنی بادهای فوق‌العاده قدرتمندی که از کهکشان‌های مارپیچی بیرون می‌زنن) باعث درست شدن این حلقه‌ها باشن. هنوز صددرصد مطمئن نیستن و نیاز به تحقیقات بیشتری دارن، اما این یه فرضیه جدیده.
حتماً اینو هم بگم، همین دانشمندهای باحال در کنار این کشف، دو تا جسم عجیب دیگه هم پیدا کردن: یکی یه کهکشان غول‌آسا (سه میلیون سال نوری قطرش رو تصور کن!) که دورش یه حلقه رادیویی دیده می‌شه، و یکی دیگه یه کهکشان که دور یکی از جت‌های بزرگش یه حلقه هست. احتمالاً تلسکوپ‌هایی مثل LOFAR و اون مرکز جدید “Vera C. Rubin Observatory” توی شیلی، به زودی معمای این حلقه‌ها رو بیشتر برامون باز کنن.
در آخر: پس اگه دنبال یه اتفاق عجیب تو آسمون بودین، این حلقه‌های رادیویی یکی از عجیب‌ترین‌ها و باحال‌ترین‌ها هستن. شاید یه روز با چشم خودمون بتونیم ببینیم‌شون – کی می‌دونه؟!
منبع: +
