تصور کن وسط برزیل، یه منطقه‌ی پهناور به اندازه منهتن (همون جزیره مشهوره تو نیویورک!) شده یه آزمایشگاه زنده برای بیرون کشیدن کربن از هوا! داستان جالبه، ماجرا اینه که تو این زمین‌ها، سنگ بازالت (یه نوع سنگ آتشفشانی که کلی ماده معدنی داره) رو به صورت پودر شده می‌پاشن روی خاک کشاورزی. همه چیز هم با کمک بارون و خاک انجام میشه!
خب حالا چرا این کارو می‌کنن؟ اصل ماجرا اسمش هست Enhanced Rock Weathering یا همون “تسریع فرسایش سنگ”. یعنی روش پیشرفته‌ای که مثل طبیعت کار می‌کنه، اما سریع‌تر. تو طبیعت، سنگ‌هایی مثل بازالت طی میلیون‌ها سال کم‌کم کربن دی‌اکسید رو جذب می‌کنن و تو خاک یا اقیانوس‌ها ذخیره می‌کنن. تفریح نیست، واقعا یه جور سیستم تنظیم آب‌وهوای سیاره‌ست! تیم Terradot (یه شرکت حذف کربن)، با همکاری غول تکنولوژی مایکروسافت، داره این روند طبیعی رو باعلم جلو می‌بره؛ یعنی همون کاری که طبیعت می‌کنه رو با پایپ و تراکتور و سنسور و دیتا، حسابی سرعت بخشیدن.
تو همین یکی دو سال اخیر، Terradot بیشتر از ۱۰۰ هزار تُن پودر بازالت رو روی ۴۵۰۰ هکتار زمین پخش کردن (که در واقع همون اندازه‌ی جزیره منهتنه!). هدفشون فقط این نیست که کربن رو حذف کنن، می‌خوان این کار رو جوری انجام بدن که به کشاورزا هم سود برسونه؛ مثلاً باعث بهتر شدن کیفیت خاک و محصول هم بشه.
اما همکاری‌شون با مایکروسافت خیلی فراتر از فقط پول و حمایت اقتصادیه. مایکروسافت کمک کرده که تو کل پروژه، اندازه‌گیری و بررسی علمی حرف اول رو بزنه. کلی ابزار پیشرفته، آزمایشگاه میدانی و پایگاه داده راه انداختن تا مطمئن شن این روش واقعاً جواب میده.
یکی از جذاب‌ترین بخش‌های پروژه، سایتیه به اسم Sentinel که تو ایالت سائوپائولو برزیله. اینجا درست روی یه زمین کشاورزی معمولی، کار رو از خاک تا رودخونه بررسی می‌کنن. مثلاً، کربن دقیقا از اینکه پودر بازالت رو روی زمین پاشیدن تا اینکه به سفره‌های آب زیرزمینی و بعد رودخونه‌ها میرسه، ردگیری میشه. این وسط هم کلی دستگاه مثل سنسور خاک، چاه‌های آب عمیق، و دستگاه تست آب و مواد معدنی دارن که یه جورایی حلقه‌ی کامل حرکت کربن رو نشون میده.
حالا چرا اینا مهمه؟ چون قراره بفهمیم که بعد از فرسایش بازالت و واکنش با بارون و خاک، کربن به شکل بی‌کربنات (یه جور یون محلول کربن) ذخیره میشه و کجاها میره. اینکه آیا این کربن واقعاً از دسترس هوا خارج میشه یا فقط یه جایی می‌چرخه و برمی‌گرده؟
تحقیقاتشون روی چند تا موضوع متمرکزه: مثلا اینکه کشاورزان چطور زمین رو شخم می‌زنن یا چقدر کود استفاده می‌کنن تاثیر داره یا نه؛ یا اینکه این کربن محلول زیر ریشه گیاهان کجا میره؛ و وقتی آب زیرزمینی پرکربن دوباره برمی‌گرده به سطح (مثلاً تو رودخونه)، چه اتفاقی واسش می‌افته.
Terradot میگه اینجوری فقط میکرواندازه‌گیری سطح خاک انجام نمیدن، بلکه یه دید خیلی عمیق‌تر به گردش کربن به دست میارن و می‌تونن روش کارشون رو به بقیه دنیا هم نشون بدن.
یه پروژه دیگه به اسم Carcará هم دارن تو ایالت پارانا برزیل که تاییدیه معتبر از پروتکل جدید Enhanced Weathering in Agriculture یا “فرسایش پیشرفته در کشاورزی” گرفته(پروتکل یعنی مجموعه قوانین و معیارهایی که میگن کار طبق اصول علمی انجام شده). قرار اونجا هم سر ۲۰۲۵ کلی اعتبار رسمی حذف کربن بگیرن.
در نهایت، Terradot و مایکروسافت برنامه دارن این پروژه‌ها رو در مقیاس خیلی بزرگ اجرا کنن و با شبکه‌های کشاورزی و زیرساخت‌های موجود ترکیب کنن تا حذف کربن به یه بخش جدی از صنعت و کشاورزی تبدیل بشه.
در کل، این داستان نشون میده چطور میشه با یه ایده ساده اما دقیق علمی، از دل سنگ و خاک و تکنولوژی، به جنگ گرمایش زمین رفت و آینده پاک‌تری ساخت!
منبع: +
