خب رفقا، یه داستان خفن براتون دارم درباره آخرین فناوریهای بازیابی بینایی! یه شرکتی به اسم Science Corporation تازه یه ایمپلنت بینایی فوق پیشرفته رو دست گرفته که باعث شده بعضی از افراد کمبینا بتونن حتی جدول حل کنن و متن بخونن! یعنی واقعاً خارقالعادهس.
این Science Corporation رو کسی راه انداخته که قبلاً رئیس Neuralink بوده — Neuralink همون شرکت ایلان ماسکه که داره روی اتصال مغز به کامپیوتر کار میکنه. حالا قضیه اینه که Science یه استارتاپ فرانسوی به اسم Pixium Vision رو خیلی ارزون خرید (حدود ۴.۷ میلیون دلار!)، چون داشتن ورشکست میشدن. این ایمپلنت دقیقاً زمانی دست Science افتاد که مطالعات نهایی موفقیتش داشت منتشر میشد. رسماً بهش میگن خرید مفت!
داستان از این قراره که این ایمپلنت با مغز سروکار داره، ولی یه جوری با چشما و مغز ارتباط برقرار میکنه که کاراییش با بقیه ایمپلنتها فرق داره. اسم سیستمش PRIMA هست. این چیپ ریزرو ریز رو زیر شبکیه قرار میدن؛ شبکیه همون لایه حساس چشم به نورئه که عکس رو میگیره. کسایی که دچار بیماری «دژنراسیون ماکولا» شدن (یعنی مرکز بیناییشون به خاطر بالا رفتن سن آسیب دیده)، دیگه نمیتونن چیزی رو درست روبروی خودشون ببینن، مثل خوندن کلمه یا دیدن چهره ها. اما ایمپلنت PRIMA از یه دوربین که روی یه عینک سوار شده سیگنال میگیره و اون سیگنالها رو به انرژی الکتریکی تبدیل میکنه و مستقیم میفرسته به سلولای عصبی چشم.
جالب اینجاست که این سیستم الان میتونه حدوداً ۴۰۰ نقطه نورانی یا «پیکسل» بسازه، یعنی فرد میتونه خطوط، شکل کلی حروف یا اجسام رو تشخیص بده! (پیکسل همون نقاط ریزیه که تصویر رو میسازه). خود بیماران گفتن این نقاط رو به صورت رنگای متمایل به زرد یا آبی میبینن، شبیه نور آفتاب؛ ولی تو نسخههای بعدی قراره تعداد این پیکسلها پنج برابر بشه!
آقای José-Alain Sahel از دانشگاه پیتسبورگ — که یکی از نابغههای علم بیناییه — میگفت: «شدت تاثیر سیستم PRIMA خیلی عجیبه! یه بیماری تو انگلیس الان داره از روی کتاب معمولی مستقیم میخونه — یه چیزی که تا الان ندیده بودیم!»
وقتی Pixium میخواست ورشکست بشه، این هدیه افتاد دست Science و به خاطر همون هم خیلی جلوتر بقیه رقبا افتادن. اونا حالا نه فقط سیستم رو دارن توسعه میدن، بلکه با نهادهای نظارتی (Regulatory bodies یعنی سازمانهایی که قوانین و کنترل فناوری و سلامت رو بررسی میکنن) تو اروپا و آمریکا حرف زدن تا مجوز فروش بگیرن.
البته این فناوریها قبلاً هم بودن — مثلاً Argus II که یه زمانی نصب شد تو چشم حدود ۴۰۰ نفر. ولی اون پروژه جمع شد چون بازار نداشت! پس اینطور نیست هر چی بسازن حتماً موفقه.
تو مطالعات بالینی، ۳۸ نفر تو اروپا ایمپلنت گرفتن و تونستن به طور میانگین ۵ خط بیشتر روی چارت بینایی بخونن. (چارت همون جدولی که تو مطب چشمپزشکا هست و حرفا هر خط کوچیک تر میشن.) بعضیها با ترفندهایی مثل زومکردن روی متن، نتیجه بهتری هم گرفتن.
ایمپلنت PRIMA رو در واقع حدود ۲۰ سال پیش یه پروفسور به اسم Daniel Palanker از استنفورد شروع کرد طراحی کردن. ایشون فهمید اگر نور رو مستقیم بفرستن به چیپ و اون چیپ نقشش رو شبیه سلولای حساس به نور انجام بده، میشه اطلاعات و انرژی رو باهم منتقل کرد. کل چیپ مثل یه جور پنل خورشیدیه ریزه که توسط نور مادون قرمز (یه نوع نوری که چشم ما نمیبینه) شارژ و فعال میشه.
جالبیش اینه که چیپ اصلاً مغزی تو خودش نداره — فقط نور رو میگیره و تبدیل به جریان برق میکنه که وارد بافت شبکیه میشه.
الان هنوز برای استفاده، بیمار باید دوربین روی عینک، کنترلر باطری و تجهیزات رو با خودش حمل کنه — کمی دست و پا گیره. ولی تیم Science موفق شده وسایل رو جمع و جورتر بسازه و قراره به زودی مثل یه عینک دودی بزرگ تر به بازار بدن، تا بیمار راحتتر همه جا همراهش داشته باشه.
ماجرا اینجاست که رقیبائی هم با ایدههای جدید وارد بازار شدن. مثلاً Neuralink (همون شرکت معروف ایلان ماسک) تو فکرشه یه سیستم بسازه که سیگنال رو به جای شبکیه، مستقیم به قشر بینایی مغز (Visual cortex یعنی بخشی از مغز که تصویر رو پردازش میکنه) بفرسته و اصلاً از مسیر چشم عبور نکنه! البته هنوز رو کسی این کار رو انجام ندادن.
در کل، Palanker میگه مهم اینه که کیفیت و وضوح بینایی این سیستمها دائماً بهتر بشه؛ چون اندازه بازار و تعداد افرادی که میتونن واقعاً استفاده کنن بستگی به همین موضوع داره.
در نهایت، الان Science Corp روی این پروژه سنگین سرمایهی ۲۹۰ میلیون دلار جذب کرده، محصولات جدید و بهتر تو راهه، و واقعاً داریم به روزی نزدیک میشیم که آدمایی که سالها چیزی نمیدیدن، بتونن متن بخونن یا جدول حل کنن. این یعنی فناوری داره معجزه میکنه!
منبع: +
