تا حالا فکر کردی با همه تکنولوژی‌هایی که تو قلب و عروق داریم، هنوزم پیش‌بینی اینکه کی سکته قلبی میکنه چقدر سخته؟ خیلیا حتی هیچوقت اسکن یا آزمایشی هم نمیدن! ولی حالا یه سری استارتاپ خفن مثل Bunkerhill Health، Nanox.AI و HeartLung Technologies اومدن با هوش مصنوعی (همون AI معروف) دارن حسابی تو کار اسکن‌های CT (همون تصویر‌برداری توماتری کامپیوتری که عکسای دقیقی از بدن میگره) دست میبرن که شاید بتونن زودتر بفهمن کی تو خطر سکته قلبی هست.
ماجرا اینه که سال پیش فقط تو آمریکا، حدود ۲۰ میلیون نفر اسکن CT قفسه سینه گرفتن. بعضی برای تصادف بوده، بعضیا برای غربالگری سرطان ریه. حالا این اسکن‌ها خیلی وقتا علامتی از رسوب کلسیم تو رگای قلب (که بهش CAC میگن، یعنی Coronary Artery Calcium یا کلسیم شریان‌های کرونری) نشون میدن. CAC یعنی حرف حساب؛ اگه این تو رگت پیدا بشه یعنی ریسکت برای سکته قلبی بالاس. اما این نکته مهم خیلی وقت‌ها اصلا تو گزارش رادیولوژی نوشته نمیشه چون تمرکزشون روی شکستگی استخوان یا ضربه و اینجور چیزاست.
یادت باشه رسوب کلسیم خودش نتیجه سال‌ها تغییر و تکامل پلاک چربی تو رگاست. اولش نرم و چربه، بعد سفت میشه و کلسیمی. اکثر سکته‌های قلبی سر همون پلاک نرم و چربه که یهو می‌ترکه، التهاب درست میکنه و خون رو می‌بنده و خلاص! حالا هرجا CAC باشه، احتمالش زیاده که هنوز پلاکای نرم‌تر و خطرناک‌تر هم کنارشن.
تا قبل از این، تست اختصاصی برای CAC خیلی بهش توجه نمیشد. تازه هم خیلی شرکت بیمه‌ها اصلا خرجش رو نمیدن. ولی الان کارشناسا دارن میگن این عدد CAC خیلی خوبه واسه مشخص‌کردن افراد پرخطر و حتی راضی‌کردن کسایی که به خوردن استاتین (داروی کاهش کلسترول) شک دارن.
الان هوش مصنوعی جوری شده که می‌تونه CAC رو همون توی اسکن‌های معمولی قفسه سینه تشخیص بده، دیگه لازم نیست حتما عکس قلب خاص بگیری. این یعنی خیلیا که بدون خبر ریسک بالایی دارن، راحت‌تر پیدا میشن. حالا این استارتاپ‌ها هنوز خیلی همه‌گیر نشدن، ولی دارن سریع رشد میکنن.
یه نکته جالب: هر چی بیشتر از این الگوریتم‌ها استفاده کنیم، بیشتر به کیس‌هایی برمی‌خوریم که CAC شون بالاس. سوال اینجاست: حالا باید چیکار کنیم؟ کی باید پیگیر این نتایج باشه؟ چون خیلی از کلینیک‌ها اصلا آمادگی ندارن هر روز با کلی کیس «کلسیم تصادفی» روبه‌رو شن!
مسئله دیگه اینه که اصلا معلوم نیست این Scor های AI کیفیت مراقبت رو بهتر میکنن یا فقط کار اضافه درست میکنن. مثال بزنم: یه نفر نشونهای سکته نداره، CAC ش بالاست، براش چی کار کنیم؟ فقط استاتین کافی‌ئه؟ یا باید داروهای خیلی گرون‌تر مثل PCSK9 inhibitorها (یه سری داروی کاهش کلسترول پیشرفته مثل Repatha) رو شروع کنه؟ حتی ممکنه طرف رو بندازیم دنبال یه عالمه تست و عمل اضافه و کلی خرج الکی.
تازه الان بیمه هم این مدل گزارش AI رو به عنوان یه سرویس جداگانه قبول نمیکنه، واسه همین انگیزه بیشتر مالی فعلا تو ایراد داره.
یه بحث پایه‌ای‌تر هم اینه که هوش مصنوعی داره معنای بیماری رو عوض میکنه! مثلاً یه اصطلاح داریم به اسم «Incidentaloma»، یعنی مثلا یه چیزی رو تو اسکن تصادفی پیدا میکنی و مریض اصلا واسه اون سراغت نیومده بود. قبلا این چیزارو آدم‌ها تو عکس پیدا میکردن، الان الگوریتم‌ها خودشون دارن تشخیص درست میکنن. اوضاع داره میره سمت زمانه‌ای که ماشینا خودشون تعریف میکنن کی مریضه! این خودش یه ماجرای جدیده.
آخرش همین میشه که میگیم شاید آینده اینجوری باشه که کسایی که پولدارترن برن سراغ الگوریتم‌های باکلاس و بقیشون با نمونه‌های ارزون‌ترش سر کنن.
خلاصه، برای خیلی‌ها که حتی ریسک خاصی هم ندارن یا دکتر نمی‌رن هم احتمال داره این مدل اسکن و تحلیل هوشمند زودتر مشکل رو نشون بده. ولی اینکه این داده‌ی جدید چطور به مردم میرسه، بعدش واقعا باهاش چیکار میکنیم و آیا واقعاً آمار سکته رو پایین میاره یا نه، هنور مشخص نیست!
فعلا، قصه هنوز تو دست پزشک‌هاست، بین اطلاعات هوش مصنوعی و خودشون هی اینور و اونور میکنن تا ببینن چی به نفع بیمار در میاد.
نویسنده اصلی مقاله: ویسال ختپال، فلو کاردیولوژی. البته این حرفا نظر خودش بوده نه محل کارش!
منبع: +
