خب بیا یه داستان باحال برات بگم از ۲۵ سال کار و زندگی مداوم آدم‌ها توی فضا، روی ایستگاه فضایی بین‌المللی یا همون ISS که از سال ۲۰۰۰ تا الان لحظه‌ای بی‌سکنه نبوده! یعنی از روز دوم نوامبر ۲۰۰۰، وقتی که بیل شپرد (یکی از فضانوردهای ناسا و فارغ‌التحصیل MIT!) با دو تا فضانورد روس (سرگئی کریکالف و یوری گیدزنکو) با سفینه سایوزشون به ایستگاه فضایی رسیدن، اون بالا همیشه آدم زندگی کرده و کلی اتفاق‌های جالب رقم خورده.
ساخت و مدیریت ISS: یه پروژه فضایی حسابی سخت
ساخت خود ISS واقعاً آسون نبوده ها! پاملا ملروی (که خودش خلبان شاتل بوده و MIT هم رفته) میگه از هر مأموریتی که قبلش داشتن سخت‌تر و پیچیده‌تر بود، حتی پروژه آپولو که آدم رو برد ماه. ملروی جزو اون ده تا فضانورد MIT بود که توی ۱۳ تا مأموریت شاتل به مونتاژ و پشتیبانی ISS کمک کردن تا سال ۲۰۱۱. خود بیل شپرد هم فرمانده اولین تیم مأموریت ISS بود و کلی ازش خاطره داره. مثلاً یه بار فهمیدن میز کار ندارن! پس خودشون دست به آچار شدن و با ابزارهایی که قاچاقی برده بودن بالا، با ضایعاتی که داشتن یه میز حسابی درست کردن. ناسا که متوجه شد، کلی دعواشون کرد که چرا دارین اون بالا فلز می‌بُرین، ولی آخر سر همه چیز باحال شد و اون میز الان تو موزه اسمیتسونین به‌عنوان یه اثر MIT-ی حسابی معروفه!
MITی‌ها تو فضا چه کردن؟
ببین، تا الان دوازده تا فارغ‌التحصیل MIT و یک نفر هم‌بنیانگذار از موسسه Whitehead، جمعاً ۱۸ تا مأموریت بلندمدت به ISS داشتن! کدی کولمن، مثلاً تو سال ۲۰۱۰-۲۰۱۱ سرپرست رباتیک و تحقیقات علمی بود و ۱۵۹ روز اونجا موند و کلی آزمایش علمی، از پایه تا توسعه تکنولوژی برای سفرهای آینده به ماه و مریخ انجام داد.
یکی دیگه از کسایی که حالا خودش از ISS داره جشن ۲۵ سالگی رو می‌گیره، مایک فینک از MIT هست که تا الان فقط ۳۸۱ روز سابقه اقامت توی ایستگاه فضایی داره (آدم حس می‌کنه خونه‌ش اونجاست!).
وودی هابورگ هم که خودش تو MIT استادیار هوافضا بوده، تو ۲۰۲۳ یه سفر ۱۸۶ روزه به ISS رفت و میگه اصلاً تعجبی نداره که انقدر آدم خفن از MIT سر از فضا درمیارن. چون محیط MIT پر از آدماییه که فقط دنبال کار باحال و عجیبن، برای همین دستاوردهای علمی تو فضای واقعی رو هم می‌کشن بالا!
کلی اختراع و آزمایش خفن تو ISS
تو ISS، کلی از پروژه‌های باحال MIT پیاده شده، مثلاً:
- MACE-II که اولین آزمایش علمی فعال آمریکا تو ISS بود. این پروژه تکنیک‌هایی رو برای پیش‌بینی و کنترل حرکت اجسام تو شرایط بی‌وزنی (یعنی جایی که جاذبه خیلی پایینه) آزمایش کرد. این دستاوردا بعداً تو تلسکوپ فضایی جیمز وب هم استفاده شدن!
- SPHERES هم یه پروژه باحال دیگه بود. SPHERES یه جور ماهواره آموزشی کوچولو (الهام‌گرفته از توپ تمرینی Jedi تو فیلم جنگ ستارگان) هست که آزمایش کنترل حرکت چندتا ماهواره کنار هم رو تو ISS انجام می‌داد. بچه‌های مدارس و دبیرستان‌ها از سراسر دنیا می‌تونستن تو مسابقه Zero Robotics شرکت کنن و با الگوریتم‌هایی که می‌نوشتن، این ماهوار‌ه‌ها رو واقعاً تو ایستگاه برنامه‌ریزی کنن. تصور کن نشستن رو زمین و از راه دور، ماهواره شیرین‌کاری می‌کنن اون بالا!
کلیک مهم دیگه Alpha Magnetic Spectrometer یا همون AMS بود که هدایتش با ساموئل تینگ از MIT بود. AMS یه وسیله علمی عظیم دو میلیارد دلاریه که هدفش کشف ضد ماده، فهم منشأ ماده تاریک (dark matter یعنی همون چیزی که تشکیل‌دهنده عمده جهان هست ولی با هیچ وسیله معمولی نمی‌تونیم ببینیمش) و بررسی اشعه‌های کیهانی بوده. این دستگاه تا الان بیشتر از ۲۵۳ میلیارد رویداد اشعه‌های کیهانی رو اندازه‌گیری کرده و قراره هنوز سال‌ها داده بده، شاید حتی مدل‌های فیزیک جدیدی براش لازمه!
یه پروژه عجیب دیگه که اسمش از ISS بلند شده، آزمایش توی زیست‌شناسیه: کیت روبینز (همون میکروبیولوژیست معروف) تو سال ۲۰۱۶ اولین نفر بود که توی فضا DNA رو سکانس کرد؛ یعنی تونست با ابزار آزمایشگاهی ساده که خودش به‌جای وسایل شخصیش با خودش برده بود، آزمایش میکروبیولوژی واقعی انجام بده.
تکنولوژی‌های برای آینده: سفر به ماه و مریخ
ISS تبدیل شده به یه آزمایشگاه واقعی برای توسعه تکنولوژی‌هایی که لازمه تو سفرهای آینده به ماه و مریخ استفاده کنیم. مثلاً MIT Lincoln Lab تونست ارتباط لیزری خیلی سریع بین ISS و ماهواره‌های ناسا ایجاد کنه؛ لیزرهایی که داده رو با سرعت تا ۲۶۰ مگابیت در ثانیه منتقل می‌کنن! (یعنی اینترنت اون بالا از ما هم سریع‌تره!)
همکاری جهانی و صلح فضایی
شاید مهم‌ترین ویژگی ISS این باشه که یه پروژه مشترک جهانیه. همکاری ناسا (آمریکا)، روسکاسموس (روسیه)، JAXA (ژاپن)، CSA (کانادا) و ESA (اروپا) این ایستگاه رو سرپا نگه داشتن و حتی بعد از اختلافات سیاسی روی زمین هم، همکاری تو فضا ادامه داره. اصلاً تو دوران آپولو روی زمین با هم رقابت داشتن اما الان دارن دوشادوش هم کار می‌کنن. حتی ملروی که جانشین مدیر ناسا بود، میگه حفظ روابط غیرسیاسی خیلی اهمیت داشته و همیشه تونستن این مرز رو نگه دارن.
یه نقل قول قشنگ از مایک فینک بگم: «ما بالاخره یه منظومه خورشیدی داریم که منتظر ماست، قراره بریم بهش سر بزنیم! بشر وقتی می‌تونه واقعاً پیشرفت کنه که دعواها رو بذاره کنار و دنبال اکتشاف باشه.»
بیل شپرد هم همون ۲۰۰۱ پیش‌بینی جالبی کرد: «احتمالاً روزی که ما راه افتادیم، آخرین روزیه که انسان‌ها فقط روی زمین زندگی کنن.» حالا بعد از ۲۵ سال، این حرف بیشتر از همیشه واقعی به نظر میاد.
پایان بندی باحال این ماجرا؟ هنوز داستان ادامه داره و قراره ایستگاه فضایی حداقل تا ۲۰۳۰ فعال بمونه و کلی کشف و اختراع و همکاری از دلش دربیاد. چه کسی می‌دونه تا چند سال دیگه قراره چه کارای عجیبی توی فضا بشه؟
منبع: +
