تو سال‌های اخیر چین حسابی داره تو حوزه فضایی غوغا می‌کنه و اصلاً بی‌خیال نمی‌شه که هر جوری شده به SpaceX ایلان ماسک نزدیک بشه و حتی ازش جلو بزنه! حالا یه اتفاق خیلی مهم افتاده: کمپانی LandSpace که تو بخش خصوصی فضاپیمایی چین فعاله، همین دوشنبه (۲۰ اکتبر) یه آزمایش خیلی حساس و حیاتی روی موشک جدیدش یعنی Zhuque-3 انجام داد.
اگه همه چی طبق برنامه پیش بره، تا آخر امسال شاهد اولین پرتاب Zhuque-3 میشیم؛ این اولین موشک قابل استفاده مجدد (Reusable) تو چین حساب میشه. یعنی می‌تونن بعد هر پرتاب، موشکشون رو سالم برگردونن و دوباره استفاده کنن. مثل کاری که SpaceX با فالکون ۹ انجام میده. قابل استفاده مجدد یعنی کلی صرفه‌جویی و سرعت بالاتر تو ماموریت‌های فضایی!
ماجرای این تست اژدهای Zhuque-3 چی بود؟ بهش میگن آزمایش “Static Fire”. یعنی موشک رو کامل روی زمین مهار می‌کنن و موتور رو به مدت کوتاه با تمامی قدرتش روشن می‌کنن، بدون اینکه واقعاً بلند بشه. این یکی از آخرین قدم‌ها برای اطمینان از سلامت و کارایی موتوره قبل از پرتاب واقعیه.
این بار تست توی منطقه مخصوص به نام “Dongfeng Commercial Space Innovation Pilot Zone” تو شمال غرب چین انجام شد. مرحله اول ش شامل همین تست و یه آزمایش سوختگیری بود. LandSpace گفته: «مرحله بعدی تمرین مونتاژ عمودیه. بعدش موشک برمی‌گرده برای بازرسی دقیق، تا آماده پرتاب مداری و بازیابی مرحله اولش باشه».
جالبه بدونید Zhuque-3 واقعاً غوله! قدش ۶۶ متره و می‌تونه تا ۱۸۳۰۰ کیلو بار رو به مدار پایینی زمین (LEO) برسونه. یعنی فقط یه کم کمتر از فالکون ۹ SpaceX که حدود ۲۲۸۰۰ کیلو ظرفیت داره. LEO یعنی همون مدار پایینی زمین که اکثر ماهواره‌ها رو هم می‌فرستن اونجا.
از لحاظ ساختار هم Zhuque-3 و Falcon 9 خیلی شبیه هم هستن: هر دو دوتا مرحله دارن (یعنی موشک بعد از روشن شدن یه بخشش جدا میشه و باقی مسیر رو بخش دوم میره)، هر دو مرحله اولشون قابل بازیابیه و مرحله دومشون بعد استفاده دور ریخته میشه. قشنگ عین شکل و شمایل SpaceX رو کپی کردن! تو Zhuque-3 نه تا موتور اختصاصی کار گذاشتن که اسم موتوراش Tianque-12A هست و سوختش هم ترکیبی از متان و اکسیژن مایعِ – که خودشون میگن راندمان بالایی داره و آلودگی کم تولید می‌کنه.
ولی این فقط یه شرکت نیست! کلاً صنعت فضایی خصوصی چین خیلی داره سریع رشد می‌کنه و مدام داره شرکتای مختلفش رکورد می‌زنن. مثلاً Space Pioneer (یه استارتاپ دیگه ساکن پکن)، تو اولین تلاشش تو آوریل ۲۰۲۳ موفق شد یه موشک بفرسته فضا! این تو دنیا بی‌سابقه بود. خود LandSpace هم تا حالا چند بار موفق شده Zhuque-2 رو به فضا بفرسته ولی خب یکی از پرتاب‌هاش هم شکست خورد.
راستی Zhuque-2 رکورد جالبی هم داره: اولین موشکی بوده که با سوخت متان-اکسیژن مایع رفته مدار زمین. تو سپتامبر ۲۰۲۴ هم LandSpace یه تست پرواز و فرود موفق داشت که موشک رو تا ارتفاع ۱۰ کیلومتری بردن بالا و بعد سالم نشوندنش. تو خرداد هم اومدن موتورهای Tianque-12A این موشک رو ۴۵ ثانیه با تمام توان روشن کردن (اینم همون Static Fire معروفه).
چرا چین اینقدر سریع پیش میره؟ خب یه دلیل جدی اینه که قوانین و فیلترهای نظارتی (Regulatory process یعنی کارهای اداری و نظارت دولتی قبل هر پروژه) تو چین خیلی شُل‌تر از آمریکاست. ایلان ماسک خودش گفته که این باعث شده شرکتای فضایی چینی خیلی سرعت عمل بالاتری داشته باشن و بتونن مدل موشکشون رو مدام سریع اصلاح کنن. البته همین عجله گاهی هم باعث حوادث بد شده! سال پیش Space Pioneer تو آزمایش Static Fire شون یه سوتی عجیب داد: قرار بود فقط موتور رو رو زمین تست کنن، اما موشک کَند شد و رفت به هوا و بعدم کوه بغل سقوط کرد! شاید عجیب‌ترین تصادف تاریخ آزمایش موشکی.
خلاصه داستان اینه که چین دیگه تو فضانوردی و ساخت موشک‌های reusable عملاً داره به SpaceX نفس‌نفس می‌زنه. شاید تا چند سال دیگه شاهد رقابت جدیه چین و آمریکا تو بازار ماهواره و توریسم فضایی و کلی حوزه‌های باحال دیگه باشیم!
منبع: +
