اواخر تابستون بود، شهر کیگالی، پایتخت رواندا کلی آدم باحال و سرزنده رو توی یکی از بزرگترین جشن‌ها و دورهمی‌های هوش مصنوعی و یادگیری ماشین آفریقا جمع کرده بود. سالنی بزرگ با پرده‌های سفید و کلی ویدیو که با Generative AI ساخته شده بودن (یعنی همون هوش مصنوعی که خودش می‌تونه متن یا تصویر تولید کنه)، فضا رو حسابی جذاب کرده بود. از بلندگوها هم یه آهنگ محلی شرق آفریقا از Saida Karoli (خواننده معروف تانزانیایی) پخش می‌شد.
همه داشتن با شور و انرژی سلام و احوالپرسی می‌کردن. پیشخدمت‌ها چیپس‌هایی به اسم arrowroot crisps (یه مدل چیپس سنتی آفریقایی) و نوشیدنی‌های شیرین بدون الکل توزیع می‌کردن. یه زن و مرد با لباس پلنگی روی لباساشون آبجو می‌نوشیدن و حرف می‌زدن؛ خانم‌های زیادی هم با لباس‌های سنتی با نقش و نگار قرمز، زرد و سبز اتوپیایی توی جمع بودن. خلاصه جمعیت از زندگی و شور پر بود.
نایالنگ موروسی – که یکی از محققای ارشد Distributed AI Research Institute هست (یه موسسه تحقیقاتی که رو هوش مصنوعی پخش‌شده کار می‌کنه؛ یعنی هوش مصنوعی‌ای که به صورت غیرمتمرکز و شبکه‌ای توسعه پیدا می‌کنه) – مخصوصاً از لسوتو اومده بود و با سربند معروف خودش که می‌گفت بهش می‌گن «مامان آفریقا» توی سالن شلوغ می‌چرخید.
یه دفعه موزیک شاد نیجریه‌ای پخش شد و ملت خودجوش رفتن دور سن و پرچم‌های کشورهای مختلف آفریقایی رو بالا گرفتن و حسابی رقصیدن. موروسی با خنده و دست زدن می‌گفت: “حس مجمع اینجا خیلی قوی و باحاله!”. جالبه بدونید اسم این دورهمی Deep Learning Indaba هست؛ اندابا تو زبان زولو یعنی «گردهمایی»، و این رویداد هر سال برگزار میشه تا آفریقایی‌ها بتونن تحقیقات و تکنولوژی‌هایی که ساختن رو معرفی کنن.
موروسی خودش از موسسان همین Deep Learning Indaba بوده. اولش تو ۲۰۱۷ با تنها ۳۰۰ نفر تو ژوهانسبورگ آفریقای جنوبی شروع شد اما الان دیگه شده یه حرکت بزرگ سراسری که تو ۵۰ تا کشور آفریقایی، شعبه داره.
امسال تقریباً ۳۰۰۰ نفر برای شرکت تو اندابا درخواست داده بودن ولی فقط حدود ۱۳۰۰ نفر پذیرش گرفتن. بیشترشون از کشورهای انگلیسی‌زبان آفریقا اومده بودن اما امسال حضور پررنگی از کشورهای چاد، کامرون، جمهوری دموکراتیک کنگو، سودان جنوبی و سودان هم دیده می‌شد.
وقتی با موروسی صحبت می‌کردم گفت یکی از بزرگترین انگیزه‌های بچه‌ها توی این رویداد اینه که یا توی شرکت‌های بزرگ تکنولوژی استخدام بشن یا برن دکترا بخونن. مثلاً اونجا از موسسه‌های معروف مثل Microsoft Research (لابراتوار تحقیقاتی مایکروسافت برای پروژه‌های مفید با هوش مصنوعی)، گوگل، بنیاد مسترکارت و موسسه هوش مصنوعی Mila–Quebec هم غرفه و حضور داشتن. با این حال خودش دوست داره شرکت‌ها و تیم‌های محلی مستقل بیشتری تو خود آفریقا رشد کنن و فرصت شغلی درست کنن.
اون شب، قبل شام، باهم رفتیم سر یه پنل تخصصی درباره سیاست‌های هوش مصنوعی در آفریقا. تو این نشست، کارشناسا بحث می‌کردن که بحث‌های حکومت و سیاست‌گذاری AI (یعنی همون قانون‌گذاری و جهت‌دهی توسعه هوش مصنوعی) بیشتر باید با مشارکت خود مردم جامعه باشه. کلی سؤال مطرح شد؛ مثلاً اینکه چطور جوونای آفریقا می‌تونن تو بحث‌های مهم درباره سیاست‌های هوش مصنوعی وارد بشن یا اینکه آیا این استراتژی قاره آفریقا برای هوش مصنوعی توسط خود آفریقایی‌ها ساخته میشه یا بیرونی‌ها دارن جهت میدن؟ موروسی می‌گفت دلش می‌خواد تو این برنامه‌ریزی‌ها بیشتر موضوعات خاص آفریقا مثل حمایت از کارگرها توسط اتحادیه آفریقا (African Union یعنی اتحادیه کشورای آفریقایی)، حق معادن یا حتی جلوی سو استفاده از منابع قاره گرفته بشه.
آخرین روز اندابا، از موروسی پرسیدم آرزوش برای آینده هوش مصنوعی تو آفریقا چیه؟ گفت: “آرزو دارم شرکت‌های آفریقایی واقعاً محصولات و راه‌حل‌های هوش مصنوعی که اینجا ساخته می‌شن رو به کار بگیرن. واقعاً باید کارای خودمون رو به دنیا نشون بدیم!”
این گزارش رو عبداللهی تسانی، نویسنده علمی ساکن سنگال که خودش حرفه‌ای روایت‌نویسه، تهیه کرده بود.
منبع: +
