خب بچه‌ها، این یکی واقعاً داستان جالب و عجیب از دل تاریخِ مکزیکه! یه تیم دانشمند از دانشگاه ایندیانا آمریکا رفتن سراغ چیزی که شاید همه رومون نشه درباره‌ش حرف بزنیم: مدفوع خشک شده انسان! اونم نه یکی دو تا، بلکه ۱۰ نمونه از مدفوع خشک انسان که بین ۱۱۰۰ تا ۱۳۰۰ سال پیش مونده بودن و از یه غار به اسم «غار بچه‌های مرده» (La Cueva de Los Muertos Chiquitos) تو مکزیک پیدا کردن.
حالا شاید برات جالب باشه بدونی که این فضولات برای دانشمندا مث یه «کپسول زمان زیستی» بودن. یعنی چی؟ یعنی هر نمونه می‌تونه کلی اطلاعات درباره زندگی، سلامتی و حتی رژیم غذایی مردم اون موقع بهمون بده. اصلاً نویسنده اصلی این تحقیق، درو کپونه، خودش گفته: “کار با این نمونه‌های قدیمی مث باز کردن یه جعبه اسرار زندگی مردم هزار سال پیش بود.”
اینا متعلق به مردمی بودن که بهشون می‌گن مردم “لوما سن گابریل”. این اقوام، تو بخش بزرگی از شمال‌غرب مکزیک زندگی می‌کردن: جایی که الان بش می‌گن دورانگو، غرب زاکاتکاس و جنوب چیهواوا.
اما چرا مدفوع این‌قدر مهمه؟ چون نمونه مدفوع قدیمی می‌تونه نشون بده چه نوع انگل و بیماری‌هایی مردم اون دوره رو اذیت می‌کرده. البته یه مشکل کوچیک این وسط هست: DNA میکروب‌ها و انگل‌ها با گذر زمان می‌ریزه و خیلی خراب میشه. اما دانشمندای این تحقیق اومدن با کلی تکنیک پیشرفته تجزیه‌ی مدفوع، قفل DNAها رو باز کردن و اطلاعاتی در حد طلا از دل همین نمونه کوچولوها بیرون کشیدن.
خب حالا برسیم به کشفیات جالبشون!
یکی از باحال‌ترین نکات این بود که ژنتیک کلی انگل و پاتوژن (پاتوژن یعنی میکروب‌هایی که آدمو مریض می‌کنن) تو این نمونه‌ها پیدا شد که تا حالا هیچ‌کدومشون در مدفوع قدیمی کشف نشده بود. مثلاً یه تک‌یاخته به اسم Blastocystis پیدا کردن (این یه جور موجود کوچیکه که می‌تونه تو روده رشد کنه و باعث درد شکم و اسهال شه)، یا کلی باکتری E. coli با مدل‌های مختلف (E. coli همون باکتری مشهور روده است که بعضی نوعاش دردسرساز میشن).
از همه جالب‌تر، تخم انگل‌هایی مثل کرمک (Pinworm) هم تو بیشتر نمونه‌ها پیدا شد. اینجور تست‌ها نشون میدن اکثراً مردم اون زمان با انگل‌های روده درگیر بودن و احتمال زیاد آلودگی و بیماری سیستم گوارشی بینشون فراوون بوده.
اما دانشمندا یه نکته مهم رو هم گفتن: با این که این نتایج خیلی باحال و مهمن، ولی فقط رو ۱۰ نمونه تست شده. واسه اینکه بفهمیم دقیقاً مردم اون دوره با چه بیماری‌هایی سر و کله می‌زدن، باید نمونه بیشتری بررسی بشه.
یه نکته دیگه هم اینکه، تونستن از طریق نشونه‌های ژنتیکیِ خاص، مدفوع انسان رو از مدفوع حیوانات (مثلاً سگ و … ) که توی همون غار بودن، تشخیص بدن. این واقعاً واسه paleomicrobiology مهمه (paleomicrobiology یعنی بررسی باکتری‌ها و میکروب‌هایی که تو گذشته زندگی می‌کردن) و به محقق‌ها کمک می‌کنه دقیق‌تر بفهمن کدوم گزارش‌ها مربوط به انسانه و کدوم به حیوانات.
جو براون، یکی از نویسندگان تحقیق اینم گفته: “با این روشای مولکولی دقیق و حساس می‌تونیم موقع بررسی بیماری‌های قدیمی کاراییش بیشتر بشه و اطلاعات دقیق‌تری پیدا کنیم. تازه این امکانات برای تحقیقات آینده هم کلی کاربرد داره.”
از طرف دیگه، یه تحقیق جداگونه هست که بازهم تو مکزیک انجام شده و بدن فوق‌العاده سالم مونده یه مرد جوان که هزار سال پیش مرده رو بررسی کردن. نتیجه هم این شد که بعضی از نوع باکتری‌های روده او هنوز هم تو بدن انسان‌های امروزی دیده میشه. یعنی ما یه ارتباط عجیب و باحال با گذشته داریم که تو دل همین باکتری‌ها مخفی شده!
خلاصه اگه دوست داری بدونی مردم هزار سال پیش مکزیک چه درگیری‌هایی با بیماری‌ها داشتن، بدون که حتی مدفوع خشک‌شده‌شون کلی راز و رمز علمی واسه دانشمندا داره و این تازه اولشه!
اگر دنبال جزئیات بیشتری هستی، این تحقیق تو مجله PLOS One چاپ شده.
منبع: +
