خیلی وقتا وقتی از راه انداختن یه استارتاپ علمی حرف میزنیم، اولین چیزی که به ذهن میاد یه عالمه پیچ و خم و ایدههای عجیب و غریبه. اما کسایی مثل تاد راجرز (Todd Rogers) و تیمش توی EveryDay Labs خلاف این موج حرکت کردن و فقط یه هدف داشتن: کاری کنن که بچهها کمتر روز مدرسه رو غیبت کنن. میدونین که فرار از مدرسه تو دنیا کلی مشکل درست میکنه و باعث میشه بچهها عقب بمونن.
تاد راجرز خودش استاد سیاستگذاری عمومی تو دانشگاه هاروارد و کلی هم به علم رفتاری علاقه داره. درواقع، علم رفتاری یعنی همون مطالعه اینکه کارهای آدمها چجوری تحت تأثیر محیط و انگیزههاشون قرار میگیره. قبلش روی تشویق مردم به شرکت تو انتخابات کار میکرده، ولی بعداً تمام تمرکزش رو گذاشته روی اینکه خانوادهها رو چطور تو موضوع درس خوندن بچهها فعال کنه.
شروع ایده و الهام از یه شرکت برق!
جالبیش اینجاست که ایدهشون از یه شرکت برق به اسم Opower الهام گرفته بودن. این شرکت برای اینکه مردم کمتر برق مصرف کنن، نامههایی میفرستاد خونشون و براشون توضیح میداد نسبت به همسایههاشون برق بیشتری یا کمتری استفاده میکنن. این کار روی رفتار مردم کلی اثر گذاشته بود. (به این میگن استفاده از social norm یا هنجارهای اجتماعی، یعنی اینکه آدمها با دیدن رفتار بقیه، خودشون رو با اون تنظیم میکنن).
راجرز و تیمش گفتن خب ما هم میتونیم برای مدرسه رفتن همین کار رو کنیم! واسه همین شروع کردن برای پدر و مادرهای بچههایی که تو فیلادلفیا بودن، نامه بفرستن و توش بهصورت شخصیسازیشده بهشون اطلاع بدن که بچهشون چند روز غیبت داشته. دفعه اول برای حدود ۳ هزار خانواده و سال بعدش برای بیشتر از ۲۸ هزار تا خانواده این کار رو اجرا کردن. نتیجهش چی شد؟ غیبتها کم شد، اونم خیلی محسوس!
یه علم ساده ولی تاثیر قوی
کلاً موضوع این بود که خانوادهها حتی شاید نمیدونستن بچههاشون چند روز مدرسه رو غیبت کردن. با همین اطلاعرسانی ساده، خانوادهها متوجه شدن باید جدیتر پیگیر بچههاشون بشن. تازه این کار از نظر هزینه هم خیلی ارزون بود؛ فقط حدود ۶ دلار برای هر روز مدرسه که برگردونده میشد. راجرز میگه این روش نسبت به بقیه راهکارها ۵۰ تا ۱۰۰ برابر ارزونتره! یعنی واقعاً هزینه-فایدهش فوقالعادهست.
۵ تا نکته برای ساختن یه استارتاپ علمی موفق (از زبان خود تاد راجرز)
تاد یه لیست خیلی کارراهانداز داره که میگه لازمه واسه شروع همچین کاری:
۱. مقیاسپذیری رو از اول تو ذهنت داشته باش. یعنی اگه پروژه جواب داد، چطوری میشه تو ابعاد بزرگ اجراش کرد؟ باید ببینی میشه به محصول، کتاب یا حتی سیاست عمومی تبدیلش کرد یا نه.
۲. ساده بودن اجرا رو جدی بگیر. موفقیت پروژه خیلی وقتا به این بستگی داره که چقدر پیادهسازیش راحته، نه اینکه فقط از لحاظ تئوری عالی باشه. مثلاً یه تحقیق سال ۲۰۲۴ (DellaVigna و بقیه) هم نشون داده این موضوع خیلی مهمه.
۳. بیرحمانه ایدهها رو فیلتر کن! یعنی به هر چیزی نه نگو، ولی خودت یه سری معیار داشته باش که مثلاً حتماً باید به یه مشکل مهم بپردازه و مقرونبهصرفه باشه.
۴. تاثیرگذاری براش اولویت باشه. EveryDay Labs کلی آزمایش تصادفی (Randomized Experiments یعنی روش علمی که افراد رو به دو گروه تقسیم میکنی، به یکی مداخله میدی و مقایسه میکنی) انجام دادن تا مطمئن بشن واقعاً اثر داره و تعداد روزهای برگشتی رو دقیق میشمارن.
۵. فروش رو دستکم نگیر! هرقدر هم روشت کمهزینه و مؤثر باشه، ولی اگه نتونی بفروشی و بقیه رو قانع کنی که استفاده کنن، فایده نداره. خیلیها ممکنه از فروش خوششون نیاد ولی فروش وقتی میبینی داری واقعاً مشکلی رو حل میکنی، میشه یه کار ارزشمند نه صرفاً تبلیغات.
توی یک شبانهروز، شرکتشون تونسته بالای ۳ میلیون روز غیبت رو جبران کنه و الان حدود ۳۰ کارمند تمام وقت و ۱۰ نفر پارهوقت داره. از طریق سرمایهگذاری و همکاری با مناطق مختلف آموزشی، کمک کردن میلیونها دلار صرف مؤثرترین راه حل همین مشکل بشه.
راجرز و تیمش میگن ما اصلاً دنبال این نبودیم که وقتی یه چیزی نگرفت بریم سراغ موضوع دیگه. هدف فقط یه چیز بود: کاهش غیبت! میگن فرهنگ استارتاپی خیلی وقتا اینه که اگه از اول نگرفت، سریع محور کارو عوض کن. ولی ما میخواستیم دقیقاً رو همون مسئله بمونیم که شواهد علمی پشتیبانشه.
کارای آینده راجرز هم جالبه: الان تمرکزش رو گذاشته روی اتصال بین آدمها و جمعهای اجتماعی (مثلاً طرفداری ورزش)، تا بفهمه چطور میشه روابط اجتماعی محکمتر باشه. واسه هر پژوهشش هم از همون دیدگاه مقیاس پذیری و کاربردی جلو میره.
کلاً دنیا خیلی خوششانسه که دانشمندایی مثل راجرز توش هستن که هوش رفتاری رو واقعا تو عمل برای بهبود مشکلات اجتماعی استفاده میکنن، نه فقط برای گرفتن ترفیع دانشگاهی. امیدواره کارای جدیدش روی اتصال اجتماعی از همه کارای قبلیش کاربردیتر و مفیدتر باشن، خودش میگه من تازه دارم چیزای خیلی خفنتری از سایر روانشناسها یاد میگیرم.
اگه دوست داشتی بهمون فیدبک بدی یا سوال داشتی، به این ایمیل بزن: apsobserver@psychologicalscience.org
منبع: +
