امروز می‌خوام در مورد یه تحقیق جالب بهت بگم که خیلی به درد همه کسایی می‌خوره که تو محل کارشون با مدیرای سخت‌گیر یا اعصاب‌خردکن سروکار داشتن! موضوع اینه که سرپرستی یا مدیریت سوء – یعنی همون وقتی که رئیس آدم بداخلاقی کنه یا رفتار غیرمنصفانه داشته باشه — چه تأثیری روی رفتار کارمندا داره؟
اولا، منظور از “کارهای منفی” یا همون Counterproductive Work Behaviors (CWB) کارهایی مثل پشت گوش انداختن وظایف، کارشکنی، دزدیدن زمان (یا حتی چیزای کوچولو!)، شایعه‌سازی و کلک زدن سر کاره. خلاصه، هر کاری که به شرکت یا همکارا آسیب بزنه اما معمولاً خیلی مخفی یا زیرپوستیه.
حالا محقق‌ها اومدن بررسی کردن که اگه رئیسا رفتارشون با کارمندا بد باشه، چطور این موضوع کارمندا رو به سمت این کارهای منفی می‌بره. تو این تحقیق، از دو تا نظریه کمک گرفتن:
– نظریه خودتنظیمی (Self-Regulation Theory): یعنی اینکه هرکسی یه انرژی روانی داره برای اینکه خودش رو کنترل کنه، ولی این انرژی همیشگی نیست و اگه فشار بیاد خسته میشه.
– نظریه حفظ منابع (Resource Conservation Theory): یعنی آدما سعی می‌کنن منابع روانی، انرژی و عاطفی خودشون رو حفظ کنن و وقتی اینا رو از دست میدن، بی‌حوصله و بی‌انرژی میشن و ممکنه رفتارای اشتباه ازشون سر بزنه.
واسه آزمایش این ماجرا، محقق‌ها یه نظرسنجی سه مرحله‌ای از ۱۹۸ نفر انجام دادن (یعنی تقریباً ۲۰۰ کارمند از جاهای مختلف رو سه دفعه تو بازه‌های زمانی متفاوت چک کردن که حسابی اطلاعات دقیق دربیارن).
نتایج خیلی جالب بود! گفتن که اگه رئیس بداخلاق باشه، احتمال اینکه کارمندها برن سمت CWB یا همون رفتارهای غلط بالا می‌ره. اما این وسط، دو تا چیز به اسم “میانجی” یا Mediator نقش بازی می‌کنن:
۱. خستگی عاطفی یا Emotional Exhaustion: یعنی وقتی افراد از نظر روحی و احساسی دیگه ته می‌کشن و انرژی‌شون صفر میشه. این باعث میشه خیلی بیشتر سمت رفتارای منفی برن.
۲. رفتار چاپلوسانه یا Ingratiation Behavior: منظور اینه که یکی هی بخواد خودش رو جلوی رئیس یا همکارا خوب نشون بده، مثلاً مدام تعریف کنه یا خودش رو ببره بالا که خوشایند باشه. جالبه که این رفتار برعکس کار می‌کنه؛ یعنی هر چی بیشتر باشه، احتمال CWB کمتر میشه!
یه نکته مهم دیگه: “ارزیابی مرکزی از خود” یا Core Self-Evaluation رو هم بررسی کردن (اگه پرسیدی یعنی چی؟ بذار توضیح بدم: یعنی اینکه آدم چقدر دید مثبت یا منفی کلی نسبت به خودش داره؛ آیا به خودش اعتماد داره؟ خودش رو ارزشمند می‌دونه یا نه). این ویژگی باعث میشه این دو تا راه (خستگی عاطفی و چاپلوسی) قوی‌تر یا ضعیف‌تر عمل کنن! یعنی کسی که خودش رو قوی و بااعتمادبه‌نفس می‌بینه، کمتر تحت تأثیر بداخلاقی رئیس قرار می‌گیره و کمتر از خط قرمز می‌گذره.
خلاصه اگه رهبر یا رئیسی دارید که بداخلاقه یا رفتار ناجوری داره، احتمال داره شما هم ناخواسته برید سمت رفتارهایی که به خودتون یا شرکت ضربه بزنه. اما اگه بتونی اعتمادبه‌نفس و خودارزشی بالا بسازی یا سعی کنی با رفتار مثبت (حتی اگه چاپلوسیه کمی مصنوعی باشه!) با محیط کنار بیای، می‌تونی اثرات منفی این وضعیت رو کم کنی.
پس اگه تو محل کارتون دیدی خودت یا بقیه رفتارشون تغییر کرده، شاید دارن انرژی روانی‌شون رو از دست میدن. اگه احیاناً بالادستی هستی، بدون که رفتار تو مثل دومینو کارمنداتو می‌تونه عوض کنه.
این تحقیق نشون داد که با شناخت این مسیرهای روانی، میشه راه‌هایی واسه کم کردن تأثیر بد رئیسا پیداکرد. مثلاً آموزش به مدیرها یا تقویت روحیه کارمندا. ایده‌هایی برای بهتر شدن فضای کار، کم نیست!
خلاصه، رئیس خوب بودن هنر زیادی می‌خواد، و کارمند خوب موندن تو شرایط پرفشار هم یه جور قهرمانیه! این وسط اگه هرکدوم‌مون به حالمون و رفتارامون آگاه باشیم، هم خودمون کمتر آسیب می‌بینیم هم محیط کار آروم‌تر و سالم‌تر میشه.
منبع: +
