داستانو اینجوری شروع کنیم: یه تیم باحال باستانشناس تو یه غار خیلی جذاب به اسم “Pertosa-Auletta” تو جنوب ایتالیا، کلی کشف مهم داشتن که همه رو حسابی هیجانزده کرده! اصلاً این غار جزو معروفترین جاهای باستانی منطقه کامپانیا ایتالیاس و فکرشو بکن بیشتر از ۸ هزار ساله که آدمها مختلف اونجا زندگی میکردن و حتی مراسم مذهبی داشتن!
اول اینو بگم که این غار یه سیستم کارستی خیلی خاص داره. یعنی چی کارست؟ یعنی نوعی غار که به خاطر حل شدن سنگها با آب درست میشه و معمولاً پر از قندیلهای عجیبوغریب از سقف و کفشه. تو این غار یه رودخونه زیرزمینی هم هست که میگن تنها رودخانه قابل قایقسواری زیرزمینی ایتالیا حساب میشه و حدود ۲.۵ کیلومتر هم درازه! تازه وسط راهش هم یه آبشار خوشگل داره که همه رو مجذوب میکنه.
حالا سال ۲۰۲۵ که شد، این سایت یه جایزه خیلی معتبر به اسم ACTA Gist رو گرفت و به عنوان بهترین سایت باستانشناسی ایتالیا انتخابش کردن. هرکی اونجا رفته کلی چیز عجیب دیده.
توی تازهترین حفاریها چی پیدا کردن؟ کلی گنجینه جذاب رو کردن؛ از جمله یه پناهگاه مذهبی یونانی که اصلاً تا حالا کسی دربارهش خبر نداشت، و آثاری جدید از دوره عصر برنز (یعنی حدود ۴۰۰۰ سال پیش). عصر برنز یه دوره مهم تو تاریخ انسانه که آدما شروع کردن ابزار و وسایلشون رو از برنز بسازن و کلی پیشرفت داشتن.
حالا خود ماجرا: این پناهگاه و معبد یونانی که پیدا کردن، مربوط به بین قرون چهارم تا اول قبل از میلاد میشه (یعنی حدود ۲۵۰۰ تا ۲۳۰۰ سال پیش). تو حین حفاری فهمیدن این غار فقط خونه نبوده، بلکه یه جورایی مکان مقدس و محل عبادت هم بوده، مخصوصاً واسه مراسمی که با آب و باروری سر و کار داشته—مثلاً خدایان حاصلخیزی یا آب. خیلی از این معبدهای هِلِنیستی بهش میگن؛ هِلِنیستی یعنی همون دورهای که یونان بین اسکندر و رومیها بود و فرهنگشون پخش شده بود.
تو حیاط این پناهگاه، چیزایی پیدا کردن مثل مجسمه کوچیک سفالی، سکه، بخوردون (ظرفی برای سوزوندن عود)، کوزههای روغن، زیورآلات و حتی بقایای گیاهان سوخته که نشون میده به احترام خدایان مراسم داشتن. یه سر سفالی زنونه هم پیدا کردن که احتمالاً موقع مراسم دعا یا نذر استفاده میشده. یه تیکه بزرگ کهربا هم از آتیش درآوردن! اینجور یافتهها نشون میده که آب رودخونه توی آیینهاشون نقش معنوی و مقدس داشته و مردم اون زمان چقدر واسه آب ارزش قائل بودن.
حالا بریم سراغ یه کشف دیگه که همه رو شگفتزده کرد: بازماندههای خونهای متعلق به عصر برنز توی عمق همین غار. این خونه رو اصطلاحاً “pile dwelling” میگن؛ یعنی خونههایی که روی تیرک چوبی و روی آب یا مناطق مرطوب ساخته میشدن. نکته مهم اینه که این نمونه، تنها نمونه شناختهشده از همچین خونهای توی کل اروپاست که زیر زمین ساخته شده! معرکه نیست؟
حفارها سال ۲۰۲۴ اولین بار این سازه رو دیده بودن و امسال تونستن بخش جدید و سکوی بزرگی ازش کشف کنن که نشون میده این خونه پیچیدهتر از تصور اولیهشونه. یه چیز خیلی خاص دیگه هم پیدا کردن: یه اسکنه(مثل قلم) برنزی با دسته چوبی که بخاطر رطوبت یکنواخت غار، سالم مونده! واقعاً برای باستانشناسا یه شانسه، چون معمولاً چوب اینجوری خیلی زود از بین میره. این وسیلهها یه نگاه واقعی به زندگی روزمره آدمایی میده که هزارها سال پیش تو همین غارها زندگی میکردن.
برای اینکه بفهمن دقیقاً این سازه چجوری ساخته شده، باستانشناسها مقداری چوب ازش نمونهبرداری کردن تا تو آزمایشگاه آنالیز کنن و بفهمن اون موقعها اوضاع محیطی و فنون ساخت و ساز به چه صورت بوده.
همه این اکتشافات یه چیز رو نشون میده: این غار فقط یه مکان معمولی نبوده، بلکه نسل به نسل یه مکان مقدس و دائماً استفادهشده بوده که توش زندگی روزمره و آیینها و مراسم مذهبی در هم تنیده بودن. یعنی آدمها از زمان عصر برنز تا زمان یونانیها و حتی الان، همیشه این غار رو جای خاصی میدیدن. واقعاً باید گفت این غار از اون جاهاییه که تاریخ، زمینشناسی و فرهنگ قشنگ توش به هم گره خوردن!
اگه دوس داشتی بیشتر ببینی، عکسها و اطلاعات بیشتری رو از شبکههای اجتماعی و منابع خبری باستانشناسی میشه پیدا کرد. واقعاً جای عجیبیه و آدمو به فکر میبره که انسانها تو اعماق زمین چطور زندگی و دعا میکردن!
منبع: +
