عکاسی ماکرو از اون سبک‌هایی هست که وقتی دفعه اول امتحانش می‌کنی، انگار افسانه‌ای شده! مثلاً یه برگ، یه حشره یا حتی بافت روی یه وسیله خونه‌ای رو که همیشه زیر چشمته، با یه لنز ماکرو (لنزی که میشه باهاش از فاصله خیلی نزدیک عکس گرفت) می‌بینی و یهو تبدیل به یه دنیای جدید میشه. واقعاً خلاقیت رو قلقلک میده، اما دردسرها و چالش‌های خودش هم کم نیست!
حالا فکر کن یکی از بهترین دوربین‌های عکاسی طبیعت رو هم بزنی کنار این لنز؛ مثلا Canon EOS R6 II یا Nikon Z8 (که هر دو کلی فن و افکت باحال دارن)، دیگه همه‌چی برات ممکنه. ولی قبل از اینکه شیرجه بزنی وسط این سبک هیجان‌انگیز، بهتره با ۵ تا اشتباه رایج عکاس‌های تازه‌وارد توی ماکرو آشنا بشی. قول میدم اگر اینا رو بدونی، کلی از عکس‌هات بهتر میشه!
۱. انتخاب دیافراگم اشتباه
این یه نکته خیلی مهمه؛ توی عکاسی ماکرو عمق میدان (یعنی اون قسمت تیز و واضح عکس) واقعاً کم میشه. مثلاً اگه دیافراگم رو خیلی باز بذاری مثل f/2.8، فقط یه نقطه خیلی کوچیک، مثلاً نوک یه گلبرگ یا یه تیکه از چشم مورچه شارپه و بقیش محو میشه. حالا اگه بیای دیافراگم رو خیلی کم کنی مثل f/22، شاید عمق میدان بیشتر شه، ولی عکس کلی از وضوح و جزییاتش رو از دست میده (کلاً به این میگن diffraction؛ یعنی وقتی نور از یه سوراخ خیلی باریک رد میشه، کمی محو میشه!) راه حل؟ معمولاً f/8 تا f/11 بهترین انتخابه. هم عمق میدون کافی میده، هم وضوح خوب داری. البته همه‌چیز به نور محیط هم بستگی داره.
۲. نور رو دست‌کم می‌گیرن
عکاسی یعنی بازی با نور! مخصوصاً وقتی نزدیک سوژه هستی، کنترل نور اهمیت بیشتری داره. نور مستقیم خورشید به نظر خوب میاد، اما معمولاً باعث ایجاد سایه‌های تند و جزئیاتِ سوژه رو نابود می‌کنه. نور کم هم مجبورت می‌کنه سرعت شاتر رو بیاری پایین و نتیجه، عکس تار میشه. پس باید با نوربازی کنی؛ مثلاً اگه سایه می‌افته یا نور تنده، با یه تیکه مقوای سفید یا فویل (انعکاس‌دهنده خودمونی!) بتونی سایه رو کمتر کنی. دیفیوزر هم خیلی کمک می‌کنه؛ یعنی چیزی که نور رو نرم و پخش کنه. دوربینت رو هم جوری نگه دار که خودت جلوی نور رو نگیری!
۳. زیاد رو فوکوس خودکار حساب می‌کنن
سیستم فوکوس خودکار یا همون Autofocus هر چقدر هم حرفه‌ای باشه (مثل همونی که توی Canon EOS R6 II هست)، ولی توی ماکرو گاهی بدجور آدم رو زمین می‌زنه! چون این‌قدر فاصله فوکوس کم و ظریفه که ممکنه دوربین روی یه نقطه اشتباه قفل کنه و بعد کلی عکس می‌گیری و خونه متوجه می‌شی مهم‌ترین قسمت، مثل چشم حشره، توی فوکوس نبوده! راهش اینه که دنده دستی شی: فوکوس رو بذار روی Manual و با Live View (همون صفجه نمایش زنده!) یا Focus Peaking (یه آپشن که بخش فوکوس، رنگی می‌کنه!) خیلی راحت‌تر می‌تونی کنترل کنی چی شارپ باشه. حتی بعضیا دوربین رو خیلی آروم عقب و جلو می‌برن تا دقیقا همون جایی که میخوان واضح بیفته؛ به این حرکت با مزه میگن “فوکوس با پا”! حرفه‌ای‌ترها هم یه چیز باحال به اسم focus rail میذارن رو سه‌پایه که خیلی خیلی دقیق جای فوکوس رو تغییر بدن.
۴. لرزش دوربین! دشمن نامرئی
لرزش دوربین توی عکس ماکرو قاتل کیفیت عکسه! توی بزرگنمایی زیاد، حتی تکونی که با نفس کشیدن، یا فشار دادن دکمه شاتر یا یه باد کوچولو پیش میاد، عکس رو تار و دون دون می‌کنه. حالا حتی اگه سوژه تکون نخوره، کافیه خودت یه ذره بلرزی، عکس رفت! اینجاست که سه‌پایه واقعا میشه بهترین دوستت. ولی اگه اهل سه‌پایه نیستی، حتما از لرزشگیر (image stabilization: قابلیتی که لرزش رو کاهش میده) دوربین استفاده کن و سرعت شاتر رو نسبتاً بالا نگه دار. burst mode هم بهترین دوستت میشه: یعنی چندتا عکس پیاپی بگیر تا بالاخره یکی‌شون یه تیکه درست و حسابی دربیاد.
۵. پس‌زمینه و کادربندی رو فراموش می‌کنن
وقتی با دنیای کوچیک حشرات و گیاه‌ها سر و کار داری، خیلی راحت فراموش می‌کنی که پشت سوژه چه خبره! یه عالمه شاخ و برگ یا لکه نورهایی که کلی حواس بیننده رو پرت می‌کنه و اصلاً نمیذاره سوژه اصلی بدرخشه. کادربندی (composition) به اندازه تکنیک و فوکوس اهمیت داره. اگه با سوژه ثابت سر و کار داری، تمام حواست رو بذار پشت عکس شلوغ نباشه؛ یه پس‌زمینه ساده و تمیز معرکه‌ست. اما اگه با حشره‌ها کار می‌کنی که هی جابجا می‌شن، زاویه دوربینو عوض کن و دنبال رنگ‌ها باش. یه حشره سبز رو فرض کن رو یه برگ سبز؛ گمش می‌کنی! ولی اگه پس‌زمینه تیره‌تر باشه یا زاویه‌تو عوض کنی، سوژه شکلی دراماتیک و جذاب می‌گیره.
یه جمع‌بندی: عکاسی ماکرو فوق‌العاده هیجان‌انگیز و چالش‌برانه، اما اگه این اشتباه‌های ساده رو نذاری جلو راهت، حسابی می‌درخشی! پس دیافراگم رو منطقی انتخاب کن، نور رو کنترل کن، فوکوس دستی رو فراموش نکن، سه‌پایه و لرزشگیر یادت نره و همیشه کادربندی و پس‌زمینه رو چک کن. اینجوری همه مات و متحیر عکس‌هات می‌شن! موفق باشی عکاس نابغه!
منبع: +
